Suriye’de bacası tüten toprak evler yapıyoruz
Şehirlerimizin beton binalarla örülü olduğu bu çağda, alternatif bir mimarinin söz konusu olabileceğini bize hatırlatan isimlerden biri de Mimar Serkan Duman. Duman, uzun zamandan bu yana toprak yapılar ve kerpiçle ilgileniyor. Geri dönüşümü mümkün, doğaya zarar vermeyen, yerel kaynaklardan beslenen, geleneksel üslubu benimseyen bir ekolojik mimarinin bize çözüm getireceğini söylüyor.
Serkan Duman, geçtiğimiz haftalarda Türkiye’de yaptığı çalışmalarından sonra Suriye sınırında da mülteciler için toprak evler inşa etmeye başladı. Bu çalışmasının kısa sürede tamamlanması bekleniyor. Savaş bölgesinde, imkânsızlıklar içinde bile toprak yapının inşa edilebileceğine dikkat çeken Serkan Duman ile mülteciler için yaptıkları kerpiç evleri konuştuk.
Suriye’de mülteciler için kerpiç ev yapma projesi nasıl ortaya çıktı?
Mülteciler için toprak yapılar inşa etme fikri bir vakfın aracılığıyla ortaya çıktı.
Vakfın yöneticileri bana ulaşarak bu tür bir çalışmanın yapılıp, yapılamayacağını sordu. Şu anda mülteciler için genellikle briket evler yapılıyor veya çadır kuruluyor. Ancak ikisinde de farklı sorunlar ortaya çıkarıyor. Öncelikle de ısınma noktasında... Bu malzemelerin yalıtımı çok düşük olduğu için kolay ısınmıyor. Ayrıca kalıcı bir çözüm de değil. Daha ziyade günü kurtarıyor. Toprak yapı ise ucuza yapılabiliyor. Bunun yanında yerel malzeme kullanabildiği için oldukça rahat hareket edebiliyoruz. Çünkü burada imkânlar oldukça kısıtlı. Toprak yapı kısıtlı imkânlarda bile inşa edilebiliyor.
İnşaat hangi bölgede devam ediyor? Kaç ev yapılacak?
Bunu açıklamam güvenlik sorunu oluşturabilir. Şimdi bir deneme sürecindeyiz. İlk aşamada 16 ev yapıyoruz. Eğer işler yolunda giderse aynı bölgede binlerce ev yapacağız. Bu süreçte işçi ve usta bulmak gibi zorluklar da yaşıyoruz. Jeneratör bir çalışıyor, bir çalışmıyor. İmkânsızlıklar içinde bu işi sürdürmeye çalışıyoruz. Henüz sistemi de oturtabilmiş değiliz.
Bu evler kimlere tahsis edilecek?
Evlere yerleştirilecek olan aileler vakfın sorumluluğunda. İşin o boyutuyla onlar ilgileniyorlar.
Ancak hedeflenen, Türkiye’ye geçme imkânı olmayan, Suriye’de savaş bölgesinde ikamet etmeye devam eden insanların güvenli bir bölgede ev sahibi olup, nispeten de olsa normal bir yaşam sürmelerini sağlamak.
Peki ne kadar sürede tamamlayacaksınız?
Buradaki şartlara bağlıyız, yine de hızlı ilerlemeye gayret ediyoruz. Örneğin bugün çalışmalara devam ederken aniden jeneratörümüz kesildi ve çalışmalar yarım kaldı. İş durmak zorunda kalabiliyor. Ancak bizim şu an hedefimiz 16 evi bir ay içinde tamamlamak. Sayı bin olursa bunu da üç ay içinde tamamlayabiliriz.
Bu evler geçici mekânlar mı olacak?
Evler geçici olarak kullanılmayacak. Maalesef görünen o ki, savaş hızlı bir şekilde bitmeyecek.
Hedefimiz insanların gitmek isteyene kadar burada hayatlarını geçirebilmeleri... Kalıcı evlerde olduğu gibi normal bir yaşam sürebilmeleri. Bunu devam ettirirken de ısınma gibi temel problemleri ortadan kaldırabilmek.
Toprak yapılar Türkiye-Suriye sınırında insani yardıma muhtaç Suriyeliler için ne anlam ifade ediyor? Buradaki barınma sorununu toprak yapıyla çözmek mümkün mü?
Evet, neden olmasın. Çünkü bu toprak yapıları savaş bölgesi dışında, normal insanlar için de yapıyoruz ve buralarda yaşıyorlar.
- Bu da mültecilerin barınma sorununu çözebilecek. Tabi Suriyeliler briket ev varsa onda, toprak ev varsa onda yaşıyorlar.
Onların bir ayrım yapmak gibi lüksleri ve düşünceleri yok. Ancak yardım kuruluşlarının bu aşamada fikirler üretebilmeleri gerekiyor. Bizim projemizde de briket evlerin ısıma sorunları olduğunun fark edilmesi ve bunun sürdürülebilir olmadığının anlaşılmasından sonra başladı. Şu anda elbette imkânlarımız yeterli olsa inşaat süreci çok daha kolaylaşabilir. Ancak yine de toprak yapının diğer yapılardan farklı imkânsızlık içinde bile yapılabilir olmasıdır.
Bu bölgedeki toprak yapılar mültecilerin hayatına nasıl etkiler sağlayacak?
Öncelikli olarak normal bir evleri olacak. Soba yaktıklarında evleri ısınacak, güvende olacaklar.
Bunun yanında tabi ki şehirleşme imkânı doğacak. Burada oluşabilecek bir şehirleşme Türkiye’yi bile etkileyebilir. Çünkü burada yapılabiliyorsa Türkiye’de de yapılabilir düşüncesi gelişecek. Ama her şeyden önce psikolojik desteğe ihtiyacı olan insanların bacası tüten bir evi olacak. Bu gerçekten çok önemli bir gelişme. Bizim bu evleri topraktan yapıyor olmamız imkânsızlıklar içinde bile oldukça olumlu sonuçlar doğurabilen bir yöntem olmasıdır.