Na‘tlardaHz. Peygamber İmgesi

Hz. Muhammed (sav), tüm İs­lam dünyasında olduğu gibi, Osmanlı topraklarında da dinî inancın ve ondan hare­ketle şekillenen dinî yaşayı­şın merkezinde yer alır. Müs­lümanlar Hz. Peygamber’e (sav) sonsuz bir muhabbet duyarlar; bu o denli büyük bir muhabbettir ki İslam düşüncesi Peygamber (sav) eksenli bir şekilde teşekkül etmiş, felsefi meseleler O’na (sav) nispetle ele alınmış ve varlıkla ilgili konular nübü­vvet esaslı olacak şekilde yorumlanmıştır.

Hayatın her alanını kuşatan peygamber sevgisi ve ondan doğan bu düşünce sistemi edebiyatta da kendisine yer bulmuştur. Bu sebeple, Türk edebiyatın­da şairler şiirlerinde sıklıkla Hz. Peygamber ‘i (sav) konu edinmiştir, O’nun (sav) haya­tıyla ilgili her şeyi, doğumun­dan irtihaline, savaşlarından mucizelerine kadar incele­mişlerdir. Konularına göre bu şiirler çeşitli başlıklar al­tında toplanmışlardır; na‘tla­rın ise bu edebî çeşitlilik arasında ayrı bir yeri vardır. O’nu (sav) tazim etmenin en mükemmel şekillerinden biri olarak görülen na‘tlar şairler tarafından çok önemsenir, hatta bu na‘tlar vesilesiyle Peygamber’in (sav) şefaatine nail olunacağı düşünülür. Bir na‘t kaleme almanın kendi­sine nasip olması sebebiyle şair, ayrı bir övünç duyar.

Osmanlı’da neredeyse tüm şairler Peygamber’i (sav) öv­mek maksadıyla na‘t kaleme almıştır. Şiir türleri içerisin­de na‘tlar o kadar önemli bir yer tutmaktadır ki, Osmanlı şairlerinin sadece na‘tlardan müteşekkil divanları vardır ve bu divanlar Divân-ı Nu‘ût şeklinde isimlendirilmekte­dir. Divanlar dışında na‘t der­lemeleri anlamına gelen ve günümüzde na‘t antolojileri olarak karşımıza çıkan na‘t mecmuaları da (Mecmûa-yı Nu‘ût-ı Nebeviyye) özellikle on yedinci ve on sekizinci yüzyıllarda meydana getiril­miştir.

Görüldüğü gibi Hz. Peygam­ber’e (sav) dair her şey ede­biyatımızda yer bulmuştur, özellikle na‘tlar tüm edebî türler içinde önemli bir yere sahiptir. Peygamber’e (sav) duyulan bu muhabbetin ve O’na (sav) dair her şeye bu de­rece kıymet vermenin nede­nini anlamak için tasavvufu bilmek gerekiyor.

Bu sebep­le Şair ve Peygamber - Na‘t Geleneğinde Hz. Peygamber İmgesi kitabı tasavvufi dü­şüncede Hz. Peygamber’in (sav) yerini ve nübüvvet dü­şüncesinin nasıl telakki edil­diğini de inceliyor. Kitapta bu konu varlık, bilgi ve ahlak çerçevesinde ele alınarak Hz. Peygamber’in (sav) klasik dönem na‘tlarında nasıl yer aldığı üzerinde durulmakta­dır.

Aynı şekilde Efendimiz’in (sav) klasik dönem na‘tların­da şairler tarafından hangi sembollerle tasvir edildiği ve bu sembollerin kullanılış nedenleri de çeşitli örnekler verilerek incelenmiştir. Kita­bın son bölümünde Osmanlı toplumunda farklı sosyal sta­tülere sahip üç şairin yaniNiyâzî-i Mısrî,Sultan II. Baye­zid ve Şeref Hanım’ın na‘tları tahlil edilmiştir. Tahlil edilen bu na‘tlar ile genel olarak na‘t geleneğindeki Hz. Peygamber imgesi okurun zihninde so­mutlaştırılmaya çalışılmıştır.

Şair ve Peygamber - Na‘t Ge­leneğinde Hz. Peygamber İmgesi kitabı, klasik dönem na‘tlarında Peygamber’in (sav) nasıl tasvir edildiğini, ona olan muhabbetin nasıl gösterildiğini detaylı bir şe­kilde örneklerle inceleyerek anlatan bir eser.