Polisario Cephesi
Polisario Cephesi, hâlihazırda Fas’ın en önemli dış politika meselelerinden biridir. 1980’lerden 1990’ların ortasına kadar Fas’a karşı mücadelesini sürdüren Polisario Cephesi, bu süreçte Cezayir’den askeri ve diplomatik destek gördü. Ancak örgüt içindeki problemler de giderek büyüdüğünden, binlerce militan cepheden firar ederek komşu ülkelere sığındı. Fas hükümetiyle Polisario Cephesi arasında uzun süren müzakereler sonucunda hâlen herhangi bir neticeye ulaşılamamıştır. Polisario Cephesi’yle Fas güvenlik güçleri arasında uzun süre devam eden çatışmalar sebebiyle, Fas-Cezayir-Moritanya üçgeninde on binlerce Batı Sahralı mülteci de sıkışıp kalmış durumdadır. Bölgedeki kamplara erişimi zorlaştıran Polisario Cephesi, dışarıdan gözlemcilerin durum tespiti yapmasını da çoğu kez engellemesiyle biliniyor.
Geçtiğimiz yıllarda şahit olduğumuz ilginç gelişmelerinden biri, Fas yönetiminin İran’la diplomatik ilişkilerini kestiğini duyurmasıydı. Rabat yönetiminin sunduğu resmi gerekçe, İran’ın Batı Sahra’daki ayrılıkçı Polisario Cephesi’ne destek vermesiydi. Fas Dışişleri Bakanı Nasır Burita, İran’ın finanse ettiği Hizbullah örgütüyle Polisario Cephesi arasında bağlantı tespit ettiklerini belirtti.
Bakan Burita, İran’ın başkenti Tahran’daki büyükelçiliklerini kapattıklarını, Rabat’ta bulunan İran büyükelçisine de ülkeyi terk etmesi talimatını verdiklerini söyledi. Burita, “Hizbullah liderlerinin Polisario’ya fon sağladığına ve eğitim verdiğine dair somut kanıtlara ulaştık” dedi.
İsmi birden bire manşetlere tırmanan Polisario Cephesi, hâlihazırda Fas’ın en önemli dış politika meselelerinden biri. Yaklaşık 45 yıldır aktif faaliyet yürüten cephenin kısa tarihçesi ve hedeflerini şöyle özetlemek mümkün:
İsmini “Popular Front for the Liberation of Saguia el Hamra and Rio de Oro” (“Sagua el Hamra ve Altın Vadi’nin Kurtuluşu İçin Halk Cephesi”) ifadesinin kısaltmasından alan Polisario Cephesi, 10 Mayıs 1973’te kuruldu. O dönemde İspanya tarafından kontrol edilen Batı Sahra bölgesinin bağımsızlığı hedefini belirleyen cephenin merkezi Moritanya’ydı.
1976’da, İspanya’nın Batı Sahra’dan çekilmesinin ardından, bölge Fas’la Moritanya arasında paylaşıldı. Polisario Cephesi, bu gelişme üzerine merkezini Cezayir’e taşıdı. 1979’da Moritanya, Polisario ile barış anlaşması imzalayınca, Fas da Moritanya’nın payını da ilhak eden Batı Sahra’nın tamamında hak sahibi olduğunu duyurdu.
- 1980’lerden 1990’ların ortasına kadar Fas’a karşı mücadelesini sürdüren Polisario Cephesi, bu süreçte Cezayir’den askeri ve diplomatik destek gördü. Ancak örgüt içindeki problemler de giderek büyüdüğünden, binlerce militan cepheden firar ederek komşu ülkelere sığındı.
1991’de BM tarafından ortaya atılan ateşkes ve barış planını kabul ettiğini duyuran Polisario Cephesi, Batı Sahra’da düzenlenmesi öngörülen bir referandum kararına odaklandı. Uzun süren müzakere maratonunun başarısızlıkla ve anlaşmazlıkla sonuçlanmasının ardından, 2000 yılında BM Güvenlik Konseyi durumu yeniden ele aldı. BM’nin teklif ettiği yeni çözüm planında referandum yerine daha farklı siyasal süreçlerin değerlendirilmesi gerektiği kaydediliyordu. 2007 ortalarında en ciddi şeklini alan siyasal müzakere süreci, hâlen herhangi bir neticeye ulaşabilmiş değil.
Polisario Cephesi’yle Fas güvenlik güçleri arasında uzun süre devam eden çatışmalar sebebiyle, Fas-Cezayir-Moritanya üçgenin on binlerce Batı Sahralı mülteci sıkışıp kalmış durumda. Bölgedeki kamplara erişimi zorlaştıran Polisario Cephesi, dışarıdan gözlemcilerin durum tespiti yapmasını da çoğu kez engellemesiyle biliniyor.
Fas yönetimine göre, Polisario Cephesi’nin kontrol ettiği alanlardaki kamplar, aynı zamanda silahlı teröristler için eğitim merkezlerine dönüşmüş durumda. İran ve Hizbullah’ın, bu kamplara silah ve lojistik destek sağladığı, buradaki militanlara eğitim verdiği, Fas’ın dile getirdiği en yeni iddialar arasında.