Mülteci kampından Hamas liderliğine: İsmail Haniye

Yeni İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın yemin törenine katılmak için Tahran'da bulunan Hamas Siyasî Büro Başkanı İsmail Haniye (62), ikamet ettiği konuta düzenlenen hava saldırısı sonucu yaşamını yitirdi.

İran ve Hamas Hareketi suikasttan İsrail’i sorumlu tutarken İsrailli yetkililer olayla ilgili açıklama yapmaktan kaçındı.

Ancak İsrail Kültür Mirası Bakanı Amichay Eliyahu, suikastı överek, bunun "dünyayı biraz daha iyi hale getirdiğini" söyledi.

Hamas, Haniye suikastından İsrail’i sorumlu tuttu

Hamas’ın üst düzey yetkililerinden Musa Ebu Marzuk, Hamas Siyasî Büro Başkanı İsmail Haniye’ye yönelik suikasttan İsrail’i sorumlu tuttu. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ise Haniye suikastını "korkakça bir eylem" ve "tehlikeli bir gelişme" olarak nitelendirerek Filistin için birlik çağrısında bulundu.

Filistin İslami Cihad Hareketi Genel Sekreter Yardımcısı Muhammed el-Hindî ise, "Bu suikast sadece Filistin direnişine ve özellikle Hamas’a yönelik değil, aynı zamanda İran’a da yöneliktir. İsrail çöküşün eşiğinde, tepkileri kafa karışıklığını ve hedeflerinden hiçbirine ulaşamama durumunu yansıtıyor. İsrail tarihinde ilk kez böyle bir direnişle karşı karşıya" ifadelerini kullandı.

Hamas Hareketinden yapılan yazılı açıklamada ise, "İslâmî Direniş Hareketi (Hamas), büyük Filistin halkımız, Arap ve İslâm ümmeti ve tüm özgür dünya halkının yasını tutuyor: Kardeş, önder, şehit, mücahit İsmail Haniye. Yeni İran Cumhurbaşkanı’nın (Mesut Pezeşkiyan) yemin törenine katıldıktan sonra Tahran’da kaldığı konuta düzenlenen hain Siyonist baskınında öldürülen hareketin lideri" ifadeleri kullanıldı.

İsmail Haniye kimdir?

Tahran'da düzenlenen suikastta hayatını kaybeden Hamas Lideri Haniye'nin mülteci kamplarından liderliğe uzanan hayatı Filistin'in bağımsızlığı için verilen mücadeleyle geçti.

1948 yılında İsrail devleti resmî olarak kurulduktan sonra tarihî Filistin topraklarının Askalan (Aşkelon) kentinden göçe zorlanan Filistinli bir ailenin çocuğu olarak 29 Ocak 1962'te Gazze'deki Şati Mülteci Kampı'nda dünyaya gelen Haniye, orta öğrenimini Gazze'deki El-Ezher Enstitüsü'nde tamamladı ve daha sonra Gazze İslâm Üniversitesi'nde Arap edebiyatı alanında lisans derecesi aldı.

Haniye'nin üniversiteyi bitirdiği 1987 yılında bir grup Filistinli Müslüman entelektüel ve aktivist, Şeyh Ahmed Yasin liderliğinde Hamas'ı (Hareketu’l-Mukâvemeti’l-İslâmiyye, İslâmî Direniş Hareketi) kurdu.

Haniye de Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın (İhvân) bir kolu olan harekete katılanlar arasında yer aldı.

1989'da I. İntifada'ya katıldığı ve Hamas üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklanan Haniye, 1992'de serbest bırakıldıktan sonra, İsrail tarafından diğer İslâmî Cihad ve Hamas üyesi 415 kişilik grup ile Güney Lübnan'a sürüldü, ertesi yıl Gazze'ye geri döndü. Bu süre zarfında grup, benzeri görülmemiş bir medya kapsamına girerek küresel bir üne kavuştu.

• Hayatı boyunca direnişin içerisinde yer alan biri olarak mücadeleci kişiliğiyle öne çıkan Haniye, "Hamas'ın özel güvenliğinin sorumlusu olduğu" suçlamasıyla 1987'de 18 gün, 1988'de 6 ay ve 1989'da 3 yıl olmak üzere İsrail hapishanelerinde tutuklu kaldı.

İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü arasında Oslo Anlaşmaları'nın imzalanmasının ardından Haniye, 31 yaşındayken 1993'te Gazze'ye döndü ve İslâm Üniversitesi'nin dekanı olarak atandı.

Hamas lideri Şeyh Yasin, 1997 yılında İsrail hapishanesinden çıktığında, Haniye, kendisinin en yakın yardımcılarından biri oldu. Haniye, 1999'dan 2004'e kadar, Hamas lideri Şeyh Yasin'in özel kalem müdürlüğünü yaptı.

Hamas lideri Haniye, Ekim 2006'da Gazze'de konvoyuna düzenlenen saldırıdan ve Mayıs 2007'de İsrail'in evini hedef alan füze saldırısından kurtuldu. Haniye ayrıca İsrail'in Filistinlilere karşı şiddet ve baskı uygulamayı bırakması halinde kendilerinin de şiddet içeren direniş tarzını terk edebilecekleri yönünde açıklamalarda bulundu.

Filistin Başbakanı

Haniye, Hamas lideri Hâlid Meşal'in Şam'da sürgünde bulunmasından dolayı Filistin Yasama Konseyi seçimlerinde Hamas'ın yürüttüğü kampanyaya da liderlik etti. Hamas, Filistin meclisindeki 132 sandalyeden 76'sını kazanarak seçimden zaferle çıktı. Haniye, 16 Şubat 2006'da Hamas'ın başbakan adayı olarak açıklandı.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas hükümeti kurma görevini Hamas'a verdi. O döneme kadar Filistin'i yöneten Fetih hareketi ile haftalarca süren koalisyon görüşmelerinin neticesiz kalması üzerine Haniye, Hamas üyeleri ve teknokratlardan oluşturduğu kabineyi ilân ederek hükümeti kurdu.

• ABD ve İsrail'in karşı çıkmasına rağmen Haniye'nin başbakanlığı, 19 Şubat'ta Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas tarafından onaylandı.

Gazze Şeridi'ndeki Hamas ile Fetih arasındaki çatışmaların Haziran 2007'de zirveye çıkması ve Hamas hareketinin askerî kanadı Şehit İzzeddîn el Kassâm Tugayları'nın, güvenlik kaosunu çözmek için Gazze Şeridi'ndeki güvenlik hizmetleri merkezlerinin kontrolünü ele geçirmesinin ardından 14 Haziran 2007'de Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas tarafından görevden alındı. Haniye, Şerit'te aylarca süren bu kararı reddetti ve Gazze merkezli "görevden alınan hükümet" olarak adlandırılan şeyin başına geçmeye devam etti.

Bu, Gazze Şeridi'nde bağımsız bir Hamas liderliğindeki hükümetin -Haniye'nin önderliğinde- sahnesini hazırladı. Buna karşılık İsrail, Gazze'ye abluka uyguladı.

Hamas Siyasî Büro Başkanı

Haniye, ilk kez Hamas'ın Siyasî Büro Başkanlığı için Mayıs 2017'de yapılan seçimde Hâlid Meşal'in yerine seçildi.

Hamas Genel Şura Konseyi, 1 Ağustos'ta, 2021-2025 dönemi siyasî büro başkanlığı için isim belirlemek üzere toplandı. Haniye, Hamas'ın her 4 yılda bir gizlilikle yürüttüğü bu seçimlerde ikinci kez Siyasî Büro Başkanı oldu.

1980’lerden bu yana hareketin bir parçası olan Haniye, son birkaç yıldır Katar'da sürgünde yaşıyordu.

"Terör" listesine alındı

31 Ocak 2018'de Başkan Donald Trump yönetimindeki Amerika Birleşik Devletleri, Haniye'yi "sivillere karşı olanlar da dahil olmak üzere silahlı mücadelenin savunucusu" olduğunu söyleyerek "terörist" olarak nitelendirdi.

Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma kararı nedeniyle Washington ile Filistinliler arasında gerginlik yaşandığı bir dönemde gelen bu nitelendirme, Hamas liderine etkili bir şekilde seyahat kısıtlamaları getirdi ve sahip olabileceği ABD merkezli tüm finansal varlıklarının dondurulması anlamına geliyordu.

• Kararı "gülünç" olarak nitelendiren Hamas, "Sanki biz Filistinliler olarak Amerika'dan iyi hal belgesi bekliyoruz." dedi.

İsrail, ailesinin 60'a yakın ferdini hedef aldı

İzzeddîn el-Kassâm Tugayları Genelkurmay Başkanı Muhammed El Deif, 7 Ekim 2023'te kara, deniz ve hava saldırısını ve direniş savaşçılarının çeşitli yerleşim yerlerine sızmasını içeren Aksa Tufanı Operasyonu'nu duyurdu.

İsrail ordusu bu operasyona Gazze Şeridi'ne yönelik askerî bir operasyon başlatarak karşılık verdi ve buna Demir Kılıç Operasyonu adını verdi ve bunu Gazze Şeridi'ni yoğun hava bombardımanıyla ve bölgedeki tüm yerleşimcilerin tahliyesiyle başlattı.

İşgal uçakları, savaşın ertesi gününün sabahında Gazze Şeridi'ndeki birçok hedefe şiddetli baskınlar düzenledi. Hamas liderlerinin evleri hedef alındı.

İsrail'in 10 Kasım 2023'te Gazze kentinde yerinden edilmiş kişilerin bulunduğu bir okulu hedef alması sonucu Haniye'nin torunlarından biri hayatını kaybetti.

İsrail ordusu, 10 Nisan'da Ramazan Bayramı dolayısıyla Gazze kentinin batısındaki Eş-Şati Mülteci Kampı sakinleri ve yakınlarıyla bayramlaşmaya giden Hamas Siyasî Büro Başkanı İsmail Haniye'nin ailesinden birçok kişinin bulunduğu aracı hedef aldı.

Saldırıda 3 oğlu ve 4 torununu kaybeden Haniye, kameralar canlı olarak onu çekerken ölüm haberini aldığında, "Allah'tan geldik Allah'a döneceğiz" ifadelerini kullandı.

• "Çocuklarının Gazze'yi terk etmediğini, Kudüs'ün ve Mescid-i Aksâ'nın kurtuluşu yolunda hayatlarını feda ettiğini" söyleyen Haniye, "Çocuklarım Gazze'de kaldılar ve Gazze'yi terk etmediler. Tüm halkımız evlatlarının kanlarıyla büyük bir bedel ödüyor. Ben de onlardan biriyim. İsrail'e yıkımla, katliamla, yok etmeyle alamadığını müzakere masasında da almayacağını söylüyoruz. Oğullarımın kanı Gazze'deki şehit halkımızın kanından daha kıymetli değildir." değerlendirmesinde bulundu.
• "Ailemin 60'a yakın ferdi savaşta şehit oldu ve onlar ve halkımız arasında hiçbir fark yok." diye konuşan Haniye, "Kayıplarımız ne kadar büyük olursa olsun, İsrail'in yaptığı şantaja boyun eğmeyeceğiz, taviz vermeyeceğiz." dedi.

Haniye'nin, İsrail ordusunun Ramazan Bayramı'nda düzenlediği saldırıda yaralanan torunu Melek Haniye de tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

13 çocuğu bulunan Haniye'nin Gazze kentinin batısında yer alan Sahil Mülteci Kampı'ndaki evi de saldırılarda bombalandı.