Katliamlarla dolu bir rejimin geride bıraktıkları

Baas rejimi ve Esed tiranlığının iktidarda 53 sene boyunca geçirdiği süre boyunca Suriye'de yaptığı katliamlar hafızalara kazındı.

Toplu katliamları için yalnızca kimyasal silah kullanmayan Beşşar Esed rejimi, 6 yılda yaklaşık 1630 sivili kimyasal silahla öldürürken yüz binlercesini konvansiyonel yollarla katletti.

• Rejimin kitlesel katliamlarda kimyasal silah kullanımı dikkatleri yoğun şekilde çekse de Esed güçlerinin en büyük kıyımları geleneksel silahlarla gerçekleştirildi.

Hafız Esed ve Hama Katliamı

2 Şubat 1982'de Beşşar Esed'in babası ve dönemin Suriye lideri Hafız Esed'in kardeşi Rıfat Esed komutanlığındaki özel kuvvetler, ülkenin orta kesimindeki Hama ilindeki Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın rejime karşı başlattığı ayaklanmayı bastırmak için şehri kuşattı. Önce havadan bombardıman yapan özel kuvvetler, daha sonra topçu atışları ve toplu idamlarla 27 günde on binlerce kişiyi katletti.

• Suriye İnsan Hakları Ağı'nın (SNHR) raporuna göre, Hama il merkezinde 2-28 Şubat 1982'de gerçekleştirilen katliamda en az 30 bin sivil can verdi, alıkonan en az 17 bin sivilden de haber alınamadı.

Humus'taki Tedmur (Palmira) Hapishanesi'ne götürüldükleri sanılan ve daha sonra haber alınamayan kişilerin aileleri, yakınlarının katledildiğini düşünüyor.

SNHR'nin raporuna göre, rejim güçlerinin havadan ve karadan düzenlediği saldırılar ve bombalamalarda El-Asida, Es Sehhane, El-Kilayniyye, Ez Zenbak , El-Hayriyya ve El Başuriyye gibi semtler, yoğun şekilde hedef alınırken kent merkezinin yaklaşık üçte biri yerle bir oldu.

Katliamda 88 cami, 3 kilise ve çok sayıda tarihî eser de tahrip edildi.

Kimyasal silahlar nedeniyle yülerce kişi hayatını kaybetti

• SNHR ve derlenen diğer verilere göre, toplamda 1630 civarında sivilin hayatına mâl olan kimyasal silahlara karşın yüz binlercesi varil, vakum, misket, sığınak delici bombalar ve havan toplarıyla yaşamını yitirdi.

Birleşmiş Milletler'in (BM) o dönemki Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, 22 Nisan 2016'da yaptığı açıklamada, resmî verilere dayanmamakla birlikte can kaybı sayısının tahmini 400 bin olduğunu ifade etti.

İç savaşın başından bu yana Esed güçlerinin sivillere yönelik tek seferde işlediği birçok kitle katliamı kayıtlara geçti.

Mart 2011'de başlayan halk hareketleri ve ardından patlak veren iç savaşta rejim güçlerinin, 3 Haziran 2011'da Hama kent merkezinin Asi Meydanı’ndaki göstericilere ateş açması üzerine 70 sivil hayatını kaybetti. En büyük katliamlardan birinin yaşandığı 4 Ağustos 2011'de de rejim güçleri, tank destekli birliklerle kent merkezine girdi ve en az 130 barışçıl göstericiyi öldürdü.

• 4 Şubat 2012'de rejim ordusu, Mevlit Kandili gecesi Humus'ta aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 337 sivili katletti.

Baba Amr Katliamı

Rejim güçleri, Şubat 2012’de Humus il merkezindeki Baba Amr Mahallesi'ni yaklaşık bir ay boyunca abluka altına aldı ve bu sürede mahalle rejim güçlerince yoğun tank saldırılarına maruz kaldı. Bu saldırılarda yaklaşık 4 bin kişinin öldüğü söyleniyor.

Rejimin Şebbiha milisleri, 12 Mart 2012'de Humus'un Kerem Zeytun semtinde evleri basarak 140 sivili öldürdü.

Hola Katliamı

Beşşar Esed rejimi, Suriye'nin Humus ilinin Hola bölgesinde 25 Mayıs 2012'de 49'u çocuk, 34'ü kadın 108 sivili katletti.

Rejimin topçu bataryalarının bölgeyi aralıksız yaklaşık 13 saat bombalamasının ardından rejim yanlısı Şebbihalar, baskın yaparak çok sayıda sivili kesici ve delici aletlerle öldürdü.

Hola Katliamı sırasında Şam'da bulunan dönemin BM Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan da "bu trajik olayın kendisini şoke ettiğini ve ürküttüğünü" söyledi, bunun "ağır sonuçları bulunan tiksinti verici bir eylem olduğunu" ifade etti. BM İnsan Hakları Konseyi, 1 Haziran 2012'de Hola Katliamı'nı kınadı.

• Katliamın ardından kurulan BM Araştırma Komisyonu'nun Ağustos 2012'de açıkladığı raporda, rejime bağlı Şebbiha ismi verilen milislerin, sivilleri kasten öldürdüğü, kurbanların küçük bir bölümünün top ve tank atışları nedeniyle öldüğü, çoğunun ise yakın mesafeden katledildiği bulgularına yer verildi.

12 Temmuz 2012'de Hama'da Termise yerleşim yerinde 200'den fazla sivil, rejim güçlerinin beldeye tank atışlarıyla düzenlenen saldırılar sonucu hayatını kaybetti.

20-25 Ağustos 2012'de Şam’da rejim güçlerinin Derayya bölgesini kuşatıp çeşitli ağır silahlarla hedef alması sonucu 500’den fazla sivil can verdi.

Humus'un Telbise ilçesine 23 Aralık 2012'de rejim güçlerince düzenlenen hava saldırılarında "sahra hastanesi" ile bir fırın hedef alındı ve 100'den fazla sivil yaşamını yitirdi.

En kanlı yıl: 2013

Esed güçleri, 2013'te büyük bölümü Halep'te olmak üzere iç savaşın en büyük katliamlarını gerçekleştirdi.

11 Ocak 2013'te rejimin ülkenin kuzeydoğusundaki Haseke'nin Hul ilçesine düzenlediği hava saldırısında aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 50'den fazla sivil öldü.

15 Ocak'ta rejime ait savaş uçağı, Halep Üniversitesi'nde Mimarlık Fakültesini bombalayarak 87 öğrenciyi katletti. Aynı gün kent genelinde 102 sivil öldürüldü.

Halep kent merkezinde halk, 29 Ocak 2013'te Bustan Kasr Mahallesi'nde rejim güçlerince alıkonulan 230 kişinin cesedini Kuveyk Nehri'nin etrafında buldu.

9 Şubat'ta Halep'in Cüneydi köyünde 40 kişiyi infaz eden Suriye ordusunun, 19 Şubat'ta Halep'in Cebel Bedru bölgesindeki yerleşim yerine füze saldırısı sonucu 47 kişi öldü.

27 Şubat'ta rejim ordusu, Halep'in El Melikiyye köyünde 72 sivili infaz etti ve Nisan 2013'te Şebbihalar, Cediydıt Fadl bölgesinde 4 günde yüzlerce sivili katletti.

Nisan 2013'te güvenlik güçleri ve ordu birlikleri, Dera'da Sanamayn bölgesine baskın yaparak çoğu kadın, çocuk ve yaşlı olmak üzere 100’den fazla sivili öldürdü.

Suriye'de 16 Nisan 2013'te başkent Şam'ın güneyindeki Tedamun Mahallesi'nde en az 41 sivilin Esed rejimi unsurlarınca toplu şekilde öldürülmesine dair görüntülerin 27 Nisan 2022'de ortaya çıkması gündeme oturdu.

4 Mayıs 2013'te Tartus ilinin Banyas ilçesinin Ras el-Nabea bölgesinde en az 126 sivil katledildi.

2 Haziran 2013'te de Hizbullah destekli rejim askerleri, Halep'in güneydoğusunda bulunan Sefira ilçesine bağlı Resmun Nefil beldesinde aralarında çocukların da olduğu 191 sivili bıçaklar ve ateşli silahlarla öldürülerek cesetlerini yaktı.

26 Temmuz'da rejimin Halep'in Bab Neyrib bölgesine füzeli saldırısı sonucu bir ailenin tüm fertleriyle 35 sivil yaşamını yitirdi.

Doğu Guta Kimyasal Katliamı

• Suriye rejimi, 21 Ağustos 2013'te başkent Şam'ın Doğu Guta bölgesinde kimyasal silaha başvurarak 1400'ün üzerinde sivili öldürdü.

Çoğu kadın ve çocuk binlerce sivilin zehirli gazlardan etkilendiği katliamın ardındanDoğu Guta, 2018'de de rejimin en sıkı abluka uyguladığı, neredeyse tüm silahları kullandığı bölge haline geldi.

Bölgedeki muhalifler, Şam yönetimi ve Rusya ile yaptıkları mecburi anlaşma neticesinde Nisan 2018'de Doğu Guta'yı boşaltmak zorunda kaldı.

5 yıllık kuşatmadan çıkan siviller, ülkenin kuzeyindeki alanlarda yaşam mücadelesi veriyor.

SNHR'nin raporuna göre Şam yönetimi, Suriye'de iç savaşın başlamasının ardından muhaliflerin kontrolündeki yerleşimlere 217 kezkimyasal silah saldırısı gerçekleştirdi.

2014 ve 2015'teki katliamlar

Esed güçleri, 2014 ve 2015'te en fazla Halep, İdlip ve Şam'da katliam yaptı.

1 Mayıs 2014'te rejim ordusuna ait helikopterden Halep'te pazar yerine "varil bombası" atılması sonucu 40 sivil öldü.

29 Ekim 2014'te rejim güçlerinin İdlib'te sığınmacıların kaldığı Abidin çadır kentine düzenlediği varil bombalı hava saldırısında 60 sivil hayatını kaybetti.

20 Ocak 2015'te rejim helikopterinin Haseke kentindeki hayvan pazarına "varil bombasıyla" düzenlediği saldırıda 160 sivil yaşamını yitirdi.

18 Şubat 2015'te Esed güçlerine bağlı birlikler, Halep'in kuzeyindeki Rityan beldesinde aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 30 sivili bazılarının boğazını keserek, bazılarını da kurşuna dizerek katletti.

21 Şubat 2015'te Halep'in kuzeyindeki Hardetennin köyünde 48 sivil kurşuna dizildi.

12 Mayıs 2015'te rejim helikopterinin Halep'te minibüs duraklarına varil bombasıyla düzenlediği saldırıda 47 sivil öldü.

16 Ağustos 2015'te rejime ait savaş uçağının Şam'ın Duma ilçesinde pazar yerine vakum bombasıyla düzenlediği saldırıda 67 sivil, 4 gün sonra başka bir pazar yerine saldırısında da 50 sivil hayatını kaybetti.

16 Eylül 2015'te rejim helikopterinin Halep'te muhaliflerin kontrolündeki Meşhed Mahallesi'nde sivil yerleşim alanına varil bombasıyla saldırması sonucu 45 sivil öldü.

8 Haziran 2015'te rejimin İdlib'in muhaliflerin kontrolündeki Cenudiye kasabasına düzenlediği hava saldırısında en az 50 sivil yaşamını yitirdi.

Han Şeyhun kimyasal saldırısı

Rejim güçleri, 4 Nisan 2017'de İdlib'in Han Şeyhun ilçesinde sivilleri kimyasal silah saldırısıyla hedef alarak yasaklanmış silahtan vazgeçmediğini gösterdi.

Bu katliamda 100'den fazla sivil öldü ve 500'den fazla sivil yaralandı.

Duma Katliamı

Esed rejimi, Şam'ın merkezinin 10 kilometre doğusunda yer alan Doğu Guta bölgesinin Duma ilçesine 7 Nisan 2018'de kimyasal silahla saldırdı ve 78 sivil hayatını kaybetti.

*Yayın politikamız gereği, naaş ve kanlı içerikli fotoğraflara yer verilmemiştir.