Fransa'nın Cezayir'de gerçekleştirdiği sömürge katliamları: Setif ve Guelma

HABER MASASI
Abone Ol

İkinci Dünya Savaşı'nda Fransa saflarında savaşan Cezayirlilerin başlattığı gösterilerde binlerce Cezayirli, Fransız askerleri tarafından öldürüldü. Tarihe 8 Mayıs 1945 "Setif ve Guelma Katliamı" olarak geçen olaydan Cezayir'in bağımsızlığını kazandığı 1962 yılına kadar şiddet olayları sistematik şekilde devam etti.

1939 yılında başlayan II. Dünya Savaşı'nda Fransa kısa sürede Almanlar tarafından işgal edilirken, bağımsızlık vaadiyle Fransa saflarında savaştırılan sömürge altındaki Cezayirliler de Hitler’e karşı mücadele veren Fransa’nın yanında, Fransız bayrağı altında savaştı. Almanya'nın 8 Mayıs 1945'te teslim olmasıyla beraber savaşın kazananı müttefik devletler oldu.

8 Mayıs 1945'te, Cezayir'in Setif, Gâlime ve Harrâta bölgelerinde Fransızlar, işgalin sona ermesi için protesto gösterisi düzenleyen yerli halka saldırmaya başladı.

Fransız ordusu tarafından kurbanların cesetlerinden kurtulmak için kireç fırınları kullanıldı.

Buzid Saal, Nazi Almanyası'nın yenilgisini kutlayan bir gösteri sırasında Cezayir bayrağını salladığı için Fransız polisi tarafından vurulan Setif ve Guelma Katliamlarının ilk kurbanıdır.

Almanya savaştan çekildi. Savaşın bitişi Avrupa’da kutlanırken Fransız karşıtı duygu ve sömürge karşıtı hareketin cereyan ettiği Cezayir’in Setif şehrinde yaklaşık 4.000 Cezayirli sömürge hükümetine bağımsızlık ve daha fazla haklar için yeni taleplerde bulunmak üzere sokaklara çıktı. Çok sayıda grup, "İşgale son" ve "Eşitlik istiyoruz" yazılı pankartlarla eyleme destek oldu.

Ancak Fransız Sömürge yönetiminin bu gösteriye tepkisi sert oldu ve bu gösteriyi kanlı bir şekilde bastırdı. Müslüman İzciler'in 26 yaşındaki üyesi Buzid Saal, eline aldığı Cezayir bayrağını bırakmayı reddedince, General Duval'ın emriyle silahsız protestoculara ateş açıldı. Kalabalığın üzerine makineli tüfeklerle ateş açan Fransız ordu birlikleri, Buzid'i ve binlerce kişiyi öldürdü.

Saatler ilerledikçe gösteriler kırsal bölgelere ve diğer şehirlere, Guelma, Harrata ve Bona’ya yayıldı.

Setif ve yakınlarındaki Guelma ve köylerinde hava kuvvetlerinin de dahil olduğu yoğun saldırılar yapıldı. Ülkede sıkıyönetim ilân edildi. Binlerce insan gözaltına alındı ve sorgusuz bir şekildi infaz edildi.

Cezayirliler toplu halde idam alanına götürüldüler.

  • Dönemin Fransa geçici hükümetinin başkanı General De Gaulle, kısa sürede linç operasyonlarına ve yargısız infazlara dönüşen olaylarda civar bölgelerden çiftçilerin ve köylülerin öldürülmesini emretti.
22 Mayıs'a kadar devam eden katliamın sonucunda Cezayir kaynaklarına göre 45 bin sivil Cezayirli katledildi.

Cezayir'in bağımsızlık kahramanı: Cemile Buhayrad
Mecra

Cezayirliler ile Fransızlar arasındaki çatışmalar, nüfusu kontrol etmek için her türlü girişimi kullanan Fransızların katliamlarıyla 22 Mayıs'ta son buldu.

  • Binlerce ceset o kadar hızlı birikti ki onları gömmek imkânsızdı, bu yüzden genellikle kuyulara ve çevredeki vadilere atıldılar.

Setif ve Guelma bölgesinde 45.000 Cezayirli erkek, kadın ve çocuk katledildi.

Katliamdan sonra Cezayir'de ne oldu?

Fransızların yaptığı katliam, sömürge karşıtı hareketi kışkırttı ve dokuz yıl sonra Cezayir, Kasım 1954'te Bağımsızlık Savaşı'na -1962'de bağımsızlık ilân edilene kadar 1,5 milyon Cezayirlinin hayatına mal olacak bir mücadele- başladı.

Setif, 1945. Ayaklanmaya karıştıklarından şüphelenilen Cezayirlilerin tutuklanmasına gerçek baskınlar eşlik ediyor.

Bugün Avrupa’da Nazi Almanyası'na karşı galibiyeti temsil eden ve Zafer Günü olarak kutlanan 8 Mayıs, Cezayir'de 79 yıldır resmî bir yas günüdür.

Şubat 2005'te Fransa'nın Cezayir büyükelçisi Hubert Colin de Verdière katliam için resmî olarak özür diledi ve bunu "affedilemez bir trajedi" olarak nitelendirdi. Cezayir Devlet Başkanı Abdelaziz Buteflika, katliamı Cezayir Savaşı sırasında Fransız işgal güçleri tarafından işlenen bir "soykırım"ın başlangıcı olarak nitelendirdi fakat Fransa bu tanımı kınadı.