Cape Town'un son fes ustası, sanatını anlattı

• Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Cape Town kentinde yaşayan son el yapımı fes ustası Gosein Samsodien, çeyrek asrı aşkın süredir devam ettirdiği sanatını gelecek nesillere aktarmak istiyor.

Sultan Abdülaziz tarafından 1862'de Cape Malaylarına İslam ilimlerini öğretmesi için görevlendirilen alim Ebubekir Efendi'den, 1916'da Johannesburg'da vefat eden son Başkonsolos Mehmet Remzi Bey'e, bölgeyle bağını koruyan Osmanlı'nın bıraktığı kültürel izler, Müslüman halk arasında bugün de canlılığını koruyor.

Osmanlı'nın resmi başlığı fes, yüz yıllar önce Hollandalı sömürgeciler tarafından Güneydoğu Asya'dan Cape Town'a getirilenlerin soyundan gelen Cape Malaylarının kültürel ve günlük hayatlarında hala önemli bir yer tutuyor.

Cape Town şehir merkezinin doğusundaki, Müslüman ahalinin yoğunlukta olduğu Kensington semtinde yer alan eski bir imalathanede çeyrek asırdan uzun süredir geleneksel el yapımı yumuşak fes üretimi yapılıyor.

Atölyenin sahibi ve tek çalışanı 76 yaşındaki Samsodien Usta, ilerleyen yaşına rağmen her gün tezgah başında uzun saatler çalışmaya devam ederek Cape Town'da, bu geleneğin sürdürülmesine gayret ediyor.

Geçen haftalarda aldığı emeklilik kararıyla Güney Afrika kamuoyunda da gündem olan Samsoiden, ülkede el yapımı fes geleneğinin geleceğine ilişkin konuştu.

- "Eskiden burada fessiz camiye giremezdiniz"

Samsodien, fesin, özellikle eski nesil için yalnızca kültürel hayatta değil dini hayatta da önemli yeri olduğuna değinerek "Eskiden burada fessiz camiye giremezdiniz. Zaman değişti." dedi.

Genç neslin artık fes takmayı pek tercih etmediğini belirten Samsodien, yine de fes kültürüne karşı sevginin devam ettiğini kaydetti.

• Samsodien, henüz genç yaşlardayken eşiyle gece gündüz çalışarak kurdukları bu atölyedeki her bir parçayı "banka kredisi" olmadan yıllar içinde biriktirerek aldıklarını vurgulayarak geçen çeyrek asırda kendine özgü tekniklerle farklı stillerde fesler de üretebilir hale geldiklerini ifade etti.

Fabrika ürünü feslerin, dayanıklılık açısından el yapımı fesle karşılaştırılamayacağına dikkati çeken Samsodien, "Makine imalatı fesin tepesi bir süre sonra muz gibi eğrilir. Bizimkine bir şey olmaz, hep diktir." diye konuştu.

- Cape Town'da el yapımı fes geleneği devam edecek

Samsodien, artık çok yaşlanıp yorulduğunu belirterek "İki hafta önce nihayet emeklilik kararı aldığımda insanların üzüntüleri beni işe geri döndürdü. 'Sen de bırakırsan bu işi kim sürdürecek?' diye sordular." dedi.

Bu süreçte insanların el yapımı fes geleneğinin devamına ilişkin gösterdikleri ilginin kendisini çok mutlu ettiğini söyleyen Samsodien,

"Benim için artık paranın bir ehemmiyeti kalmadı. Önemli olan bu geleneği devam ettirebilmek. Sonunda bu işe ilgi duyan oğullarımdan biri, işi sürdürmeye karar verdi." diye konuştu.

Samsodien, el yapımı fes üretimini oğlunun yanı sıra bu işe ilgi duyan gençlere de aktarmayı planladığını belirtti.

• Bu yüzden Cape Malayları için tarihi ve kültürel açıdan büyük öneme sahip Macassar bölgesinde yeni bir atölye açma hazırlıklarına başladıklarını aktaran Samdodien, buranın aynı zamanda ilgili gençler için bir okul görevi göreceğini söyledi.

Samsodien, el yapımı fes geleneğinin kendisinden sonra da devam edecek olmasından büyük mutluluk duyduğunu dile getirerek "Güney Afrikalı Müslümanlar olarak bu geleneği sürdüreceğiz. Güney Afrika'da fes geleneği asla sona ermeyecek." dedi.