"Nasıl tutsam da ruhumu, ruhuna değmese" diyerek bizi kalbimizden tutan şair: Rilke
BÜŞRA ŞERBETÇİ
Abone Ol
Rainer Maria Rilke, Alman edebiyatı deyince akla gelen ilk isimlerdedir. Her şair gibi inişli çıkışlı bir çocukluk, çalkantılı aşklar ve hastalıkla sonlanan bir ömür yaşayan bu şairi heybemize eklemeyi ihmal etmemeli!
Babası Josef Rilke (1838'1906) Alman kökenli bir demiryolu memuru, annesi ise Praglı zengin bir aileye mensuptu. Çok hırslı ve kaρrisli bir kadın olan annesi oğlunu kendi özlemleri doğrultusunda yetiştirmek istedi. Altı yaşına gelinceye kadar kız çocuğu gibi giydirilen Rilke, zayıf ve ince ruhu nedeniyle annesinin bu tutumundan etkilenerek başta kadınlar olmak üzere insanlarla iletişim kuramaz hale geldi. Şiirlerinde çocukluk yıllarını bir yandan içtenlikle bir yandan da korku çağrışımlarıyla anlatmasının en büyük nedeni de budur.
Dokuz yaşına geldiğinde annesi ile babası boşandı ve Rilke annesinin yanında Viyana'ya gitmek zorunda kaldı. Babasının toplumda elde edemediği saygın yeri edinmek amacıyla 1886'dan sonra St. Pölten'e ve Bohemya'daki Maehrisch-Weisskirchen'de askeri okullara devam etti. Beş yıl sonra Linz Ticaret Akademisi'ne kaydını yaptırdı. Rilke'nin eğitimi bununla da bitmedi. Özel derslerin yanı sıra Prag'da edebiyat ve sanat tarihi de okudu. İlk şiirleri Yaşam ve Şiirler'in yayınlanması bu yıllarda oldu.
1896-99 yılları arasında öğrenimini Münih ve Berlin'de sürdüren Rilke, Münih'te yaşayan kadın şair Lou Andreas Salome ile tanıştı. Daha önceki yıllarda Nietzsche'nin aşık olduğu bu kadının Rilke'nin sanatçı kişiliğinin gelişmesinde büyük rol oynadığı belirtilir. Salome ile birlikte 1897'de Berlin'e, 1898'de Floransa'ya bir yıl sonra da Rusya'ya giden yazar, Rusya'da Tolstoy tarafından karşılanıp dönemin ünlü ressamı Pasternak ile tanışınca büyük mutluluk duydu. İki yıl sonra yine Lou Andreas'la birlikte ikinci kez Rusya'ya giden Rilke, ülkenin güney bölümünü de dolaşarak yeniden Tolstoy'la buluştu. Bu geziden sonra ruh sağlığı bozulan yazarı terk edenler arasında Salome'de bulunuyordu.
Ressam Heinrich VogeIer'in çağrısına uyan RiIke, Worpswede'ye yerIeşti ve 1901 yıIında evIendi. Ancak bu evIiIik sadece bir yıI devam etti. Boşanmasından bir süre sonra Rodin'in yaşamını yazmak amacıyIa Paris'e gitti. Bir süre sonra da Rodin'in özeI sekreterIiğini yaρmaya başIadı. Hem Paris'teki yaşamı hem de Rodin'in kişiIiği RiIke'nin yaşamında adeta dönüm noktasını oIuşturdu. Rodin üzerinde araştırma yaρmaktan çok onun sanatı ışığında Paris'teki yaşamını diIe getirdiği Auguste Rodin, yazarın düzyazı türündeki iIk önemIi yapıtıdır.
MaIte Laurids Brigge'nin NotIarı adIı romanını tamamIadıktan sonra bir yıI boyunca Kuzey Afrika'yı doIaşan yazar, 1912'de bir soyIunun Trieste yakınIarındaki Duino Şatosu'na yerIeşti. 1909'da Paris'te tanıştığı bu soylu, Lou'dan sonra RiIke'nin sanatını beIirIeyen ikinci güçIü kadın oIdu ve yazar bu tarihten sonra yeni bir yaratıcıIık sürecine girdi. Duino AğıtIarı'nı da burada yazdı. Birinci Dünya Savaşı yıIIarını geneIIikIe Münih'te geçirdi. Bir ara Viyana'daki savaş arşivinde çaIışan yazar 1919'da İsviçre'ye, üç yıI sonra da WaIIis Kontu'na ait oIan ortaçağdan kaIma Muzot Şatosu'na yerIeşti. Orpheus'a SoneIer'i burada yazdı.
1923 yıIında Lösemiye yakaIandı ve sağIığı giderek bozuIdu. 51'inci doğum gününü kutIadıktan birkaç hafta sonra 29 AraIık 1926'da Montreux yakınIarındaki VaImont'ta hayata gözIerini kaρattı.
Kaynak: www.sozkimin.com
0. İtiraf
İtiraf et, -düşlediğin bir ilkbahardı,
aydınlık ideallerle dolu bir dünya,
o zamanlar yaşamın parıltılar saçan kupasında
gençliğin henüz köpüren iksiri vardı.
Zavallı yüreğim! Sen kaçırdın mutluluğunu,
Kasvetli günler gelmekte,-ve de- geçmekte…
ve şimdi itiraf etmek istemiyor musun sen de,
düşlediğinin bir ilkbahar olduğunu?
0. Budur Benim Çabam
Budur benim çabam, bu:
adanmak özlem çekerek
dolaşmaya günler boyu.
Güçlenip genişlemek derken,
binlerce kök salarak
kavramak hayatı derinden-
ve ortasından geçerek acının
olgunlaşmak hayatın ta ötesinde
ta ötesinde zamanın!
0. Yalnızlık
Yalnızlık bir yağmura benzer,
Yükselir akşamlara denizlerden
Uzak, ıssız ovalardan eser,
Ağar gider göklere, her zaman göklerdedir
Ve kentin üstüne göklerden düşer.
Erselik saatlerde yağar yere
Yüzlerini sabaha döndürünce sokaklar,
Umduğunu bulamamış, üzgün yaslı
Ayrılınca birbirinden gövdeler;
Ve insanlar karşılıklı nefretler içinde
Yatarken aynı yatakta yan yana:
Akar, akar yalnızlık ırmaklarca.
0. Ağır Saat
Kim ağlarsa şimdi dünyada bir yerde,
nedensiz ağlarsa dünyada,
bana ağlar.
Kim gülerse şimdi bir yerde geceleyin,
nedensiz gülerse geceleyin,
bana güler.
Kim giderse şimdi dünyada bir yere,
nedensiz giderse dünyada,
bana gider.
Kim ölürse şimdi dünyada bir yerde,
nedensiz ölürse dünyada,
bana bakar.
0. Muhammed'in Yakarışı (Hz. Muhammed için yazdığı şiiridir)
Gerçi saklandığı yere, o pek yüce olan
Girince bir bakışta tanınan Melek
Dimdik ve görkemli parıltılar salan:
Yalvardı bütün iddialardan vazgeçerek
İzin verilsin diye gezgin kalmasına
Eskisi gibi, dalgın bir tacir olarak yani;
Okumuşluğu yoktu, fazla gelirdi ona da
Bilginlere de görmek sözün böylesini.