Myanmar'da askeri darbe: Devrilen lider Aung San Suu Çii kimdir?

Nobel Ödüllü insan hakları savunucusu olarak anılsa da ülkedeki etnik konular hakkında sessiz kalmayı tercih etmesi nedeniyle kendisini destekleyenleri hayal kırıklığına uğratan Devlet Konseyi Başkanı ve Dışişleri Bakanı Aung San Suu Çii'nin lideri olduğu Ulusal Demokrasi Birliği (NLD) hükümeti, Myanmar'da ordunun yönetime el koymasıyla devrildi.

Aung San Suu Çii kimdir?

Myanmar'da siyaset sahnesinde önemli rol oynayan Suu Çii, 1945 yılında Myanmar'ın Yangon kentinde dünyaya geldi.

Suu Çii'nin babası, modern Myanmar ordusunu kuran ve o dönem Burma olarak anılan Myanmar'ın 1947'de İngiltere'den bağımsızlığını kazanmasında etkin rol oynayan ve suikasta kurban giden Aung San'dı.

Annesi Kii Çii'nin 1960'da Hindistan büyükelçisi olarak atanmasıyla ilk gençlik yıllarını bu ülkede geçiren Suu Çii, İngiltere'de Oxford Üniversitesinde lisans eğitimini tamamladı.

Bir süre Japonya ve Butan'da yaşayan Suu Çii, daha sonra oğulları Alexander ve Kim'i büyütmek için tekrar İngiltere'nin yolunu tuttu.

Suu Çii, hasta annesinin bakımı için İngiltere'den doğduğu kent Yangon'a geri döndüğünde ülkede ciddi bir siyasi kargaşa hakimdi.

Aung San Suu Çii, o dönemde demokratik reform talebiyle aralarında öğrenci ve keşişlerin olduğu binlerce kişinin sokaklara döküldüğü Myanmar'da demokratik harekete öncülük eden bir isim haline geldi.

Ulusal Demokrasi Birliğini 1988'de kuran Suu Çii, aynı yıl Yangon'da yaptığı bir konuşmada, "Babamın kızı olarak, tüm bu yaşananlara kayıtsız kalmayı sürdürmeyeceğim" diyerek siyasi hayatında yaşanacakların adeta sinyalini verdi.

Nobel Barış Ödülü'nü kazandı

Yarım asırdan uzun süren askeri yönetimin ardından ülkede demokrasiyi sağlamak için verdiği kişisel çabalarla Suu Çii, baskı karşısında barışçıl direnişin uluslararası sembolü haline geldi.

Suu Çii, 1991'de 'demokrasi ve insan hakları için şiddeti reddeden mücadelesi' dolayısıyla Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü ancak ödülünü cezası sona erdiğinde alabildi.

Soykırımı reddetti

Myanmar'ın özgürleşmeye başlamasıyla Suu Çii'nin, 2012 yılı ortasında patlak veren, ülkedeki Müslümanlara yönelik şiddet olayları dahil etnik meseleler hakkında konuşmayarak çok sayıda taraftarını büyük hayal kırıklığına uğrattığı biliniyor.

Suu Çii'nin İnsan Hakları İzleme Örgütünün desteklediği, Arakanlı Müslümanlara (Rohingyalar) karşı 'etnik temizlik' yürütüldüğü suçlamalarını defalarca reddetmesi de popülaritesinin düşmesinde önemli rol oynadı. Suçlamaların reddi, Suu Çii'nin çok sayıda uluslararası destekçisini de öfkelendirdi.

Myanmar lideri Suu Çii'nin, ordu tarafından özellikle Arakanlı Müslümanlara yönelik yapılan zulme sessiz kalması tepkilere neden oluyordu.

• Uluslararası toplumun çağrılarına rağmen Arakanlı Müslümanlara yönelik baskı ve zulmün durdurulması için bir şey yapmayan Suu Çii'nin, yüz binlerce kişinin vatanından edilmesine, binlercesinin hayatını kaybetmesine karşı sessizliğinin, Nobel Barış Ödülü ile de ters düştüğü savunuluyor.

Suu Çii'nin, Arakanlı Müslümanların öldürülmesinde gösterdiği tutum nedeniyle birçok ödülü elinden alınırken, Nobel Komitesi ödülün geri alınmayacağını açıkladı.

Diğer yandan, Gambiya, 11 Kasım 2019'da, 'Arakanlı Müslümanlara yönelik soykırımın soruşturulması' için Myanmar'a karşı Uluslararası Adalet Divanına (UAD) başvurdu. Merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan UAD'de açılan davanın duruşmasına katılan Nobel ödüllü Myanmar lideri Suu Çii, Gambiya'nın tedbir taleplerine itirazında soykırımı inkar etti.

Suu Çii'nin, binlerce kişinin mülteci konumuna düşmesine neden olan, Kaçin eyaletine düzenlenen askeri operasyon karşısında da büyük ölçüde sessizliğini koruduğu biliniyor.

Ulusal Demokrasi Birliği lideri, bu dönemde orduya olan sevgisini yineleyerek, Kaçin eylemcilerinin eleştirilerine maruz kaldı.