Ekonomik savaşta yeni dönem: Kahve çekirdeği

Ekonomik açıdan son yıllarda siyasetçiler hakkındaki yolsuzluk ve rüşvet iddiaları Brezilya’da hem siyasi istikrara hem de ekonomiye büyük darbe vurdu. 2011 yılında dünyanın en büyük 6. ekonomisi olan Brezilya, 9. sıraya geriledi.

Gelişmekte olan ülkelerdeki düşüş

• Küresel finans piyasalarındaki sarsıntı, gelişmekte olan ülkelerden Arjantin, Hindistan ve Brezilya’yı da baskı altına aldı.

Arjantin'de ekonomi ne durumda?

Ateş hattında bulunan ülke Arjantin’de dış borç 200 milyar doları buldu. Arjantin Devlet Başkanı Mauricio Macri'nin 2018’de dolar karşısında yüzde 45 oranında değer kaybeden Peso'yu kurtarma imkânlarının sınırlı olduğu açıklamıştı. Ekonomi uzmanları Macri'nin reformlar başlatmakla ve Merkez Bankası'nın bağımsızlığını daha da güçlendirmekle isabetli adımlar attığını fakat bu adımın iki yıl kadar geciktiğini savunuyorlar. Peso'nun yoğun baskı altına girmesinde yüzde 30'a çıkan enflasyon da rol oynuyor.

Hindistan'da işler kısmen iyi durumda

• Hindistan’da ise durum biraz daha iç açıcı denebilir. Yüzde yedilik büyüme hızıyla bütün ülkeleri geride bırakan Hindistan hakkında uzmanlar dış borçlanma ve ödemeler dengesi açığının sorun olmadığını belirtiyor. Dolayısıyla krizler Hindistan'ı diğer gelişmekte olan ülkeler kadar etkilemiyor. Ancak Rupi'nin bu yıl yüzde 9 oranında değer kaybetmesi ve enflasyonun yüzde 4,5'a ulaşması para politikasıyla ilgili önlemlerin alınmasını gerektiriyor.

Brezilya'da siyasi ve ekonomik yıpranma söz konusu

Latin Amerika'nın en büyük ekonomisi Brezilya’da ise iki yıl süren negatif büyümenin ardından toparlanmalar söz konusu. IMF bu yıl enflasyondan arındırılmış büyüme hızının yüzde 1,8'i bulacağını tahmin etse de, IMF uzmanları asıl sorunun yüksek kamu borçlanmasından kaynaklandığını ve acilen ihtiyaç duyulan mali reformların geciktirildiğini iddia ediyor.

Ekim ayında yapılacak devlet başkanlığı seçimleri de piyasalardaki huzursuzluğu artırıyor. Bu yıl yüzde 20 oranında kur kaybına uğrayan Brezilya para birimi olan Real'i, İşçi Partisi'nin yolsuzluktan hüküm giyen eski Devlet Başkanı Luiz İgnacio Lula da Silva'yı aday göstermesinden sonra son iki yılın en düşük dolar kuruna indi.

• Çoğu Brezilyalı ekonomik durumun kötülüğünden, aşırı harcama yapan ve skandallara adı karışan politikacıları sorumlu tutuyor.

Brezilya’da siyasi belirsizlik kahvede krize neden oldu

Dünyada ekonomik bazda gelişme gösteren ülkelerden olan Brezilya’da seçimlerdeki belirsizlik en büyük kahve ihracatçısı olan ülke için kriz oluşturmuş durumda. En önemli tarımsal ürünü olan Arabica kahvenin fiyatı son 13 yılın en düşük seviyesine indi. Parasal değer kaybına birde siyasal belirsizlik eklenince paradaki değer kaybı New York Borsası’nda işlem gören kahve işlemlerine kadar uzanmış oldu.

Seçim baskısı kahve fiyatlarını vurdu

Dünya gazetesinden Evrim Küçük’ün haberine göre, Latin Amerika’nın en büyük ekonomisi Brezilya’daki siyasi belirsizlik başlıca tarım ürünü kahveyi derinden etkiledi.

Brezilya’nın parası Real, gelişmekte olan ülke piyasalarındaki kargaşa ve ülkedeki yapısal reformlarla ilgili kaygıların da etkisiyle yılbaşından bu yana dolar karşısında yüzde 20’den fazla değer kaybetti.

İyi kalite olarak kabul edilen Arabica türü kahve, realdeki düşüşün etkisiyle bu yıl yüzde 20’den fazla düşerek New York’da psikolojik 1 dolar seviyesinin altına inmiş oldu.

Haftanın ilk işlem gününde fiyatlar 97 cent/lb düzeyini gördü ve Aralık 2005’den bu yana en düşük seviyeye inen kahve fiyatları, Brezilya’nın üretimi kısabileceği haberleriyle 98 cent civarında sabitlenmeye çalıştı.

Spekülatif satış baskısı oluşturuyorlar

Ancak analistler kahve fiyatlarındaki gerilemenin sürebileceği uyarısı yapıyor. Kahve fiyatlarında dibe doğru ralli aslında 8 Kasım 2016’da başladı. Arabica ‘C’ kontratının fiyatı o dönemde 1.8 dolar civarındaydı. O günden bu yana kahve fiyatları 22 aydır geriliyor. Kısa vadede bunun en önemli nedenlerinden biri spekülatif satışlar.

• 2017’de New York vadeli işlemler piyasasında 9.4 milyondan fazla yani küresel üretimin 16-17 kat fazlasına denk gelen 2.7 milyon çuval (1 çuval 60 kg) değerinde kontrat el değiştirdi. Bu da vadeli işlemlerin fiyatların belirlenmesinde arz-talep dengesinin önüne geçtiğini açıkça ortaya koyuyor. Bu yıl fiyatlardaki düşüş de Brezilya Reali’ndeki değer kaybı etkili oldu. Realin düşmesiyle birlikte Brezilyalı ihracatçı düşük fiyat avantajını kullanmak için üretimini ve satışlarını artırdı. Bu son haftalarda spekülatörleri yeniden harekete geçirdi. 1 ay önce büyük spekülatörlerin, fiyatlarda düşüş beklentisine işaret eden açık pozisyonları 30.1 milyon çuval büyüklüğe ulaştı.

Analistler 2018/2019 sezonunda küresel kahve üretiminin 170 milyon çuvalın üzerine çıkarak tüketimi 10 milyon çuval aşacağını öngörüyor. Bunun gerçekleşmesi halinde fiyatların 93 sente ineceğini hatta 90 sentin altını test edebileceğini iddia ediyorlar.

Brezilya’da tarım

Brezilya, Latin Amerika ve Karayipler bölgesindeki en büyük ve ürün çeşitliliği en fazla olan sanayinin olduğu ülke konumunda bulunuyor. Brezilya ekonomisi, ülkede yetişen tarım ürünleri; kahve, soya, şeker kamışı, kakao, pirinç, kakao, mısır, portakal, pamuk, buğday, tütün, canlı hayvan ürünleri; et, tavuk eti, ağaç ürünleri; kağıt, kağıt hamuru, deri ve ayakkabı ile mineral ve metal ürünlerinde; demir-çelik ve alüminyum, dünya çapında önemli bir üstünlüğe sahiptir.

Yabancı yatırımın önemi büyük

Brezilya’da 90’lı yıllardaki liberalleşme çabalarının sonucunda özellikle otomotiv sanayi ve altyapı modernizasyonunda özelleştirme ve doğrudan yabancı yatırımlar sayesinde önemli gelişmeler sağlandı. Ürün çeşitliliğini artıran Brezilya ekonomisi, göreceli olarak kapalı ekonomi niteliğini halen koruyor

2005 yılı sonunda IMF’ye olan borcunu tamamen ve vaktinden önce ödemeyi başaran Lula Hükümeti, 2009 yılında IMF’ye kaynak (10 milyar dolar) aktaran ilk Brezilya Hükümeti olarak da tarihe geçmişti.

Dünyada kahve üretilen bölgeler nereler?

Kahvenin üretilip tüm dünyaya ihraç edildiği bölgeleri üç büyük bölgede genelleyebiliriz;

• Orta ve Güney Amerika bölgesi
• Afrika ve Ortadoğu bölgesi
• Güneydoğu Asya bölgesi

Brezilya’da genel itibariyle Arabica ve Robusta kahvesi üretilmektedir. Yıllık 35 milyon torba (Torbalarda 60 kilogram kahve oluyor) kahve üretilen Brezilya’nın güney merkezinde bulunan dağlarında milyonlarca kahve ağacı bulunmaktadır.

Ticari kahve üretim endüstrisi için önemli bir konumda bulunan Bezilya’da üretilen kahve çeşitlerinden hiçbiri dünyanın en iyi kahveleri arasında yer alamıyor.

Brezilya kahvesinin özellikleri

Brezilya’da yetiştirilen kahvelerin genel özelliği; ucuz, lezzetli fakat zor dağılan bir kahve olmasıdır.