ABD ve Türkiye arasında yaşanan S-400 krizinde diyalog kapısı açık mı?

Türkiye'nin S-400 füze hava savunma sistemini satın almak için Rusya ile yaptığı anlaşmanın ardından ABD cephesinden S-400'lerin teslim alınması halinde yaptırım uygulanacağına dair tehdit mesajları gelmeye devam ediyor.

ABD'de Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’na Demokrat ve Cumhuriyetçi Partili Kongre üyelerinin destek verdiği karar tasarısında Türkiye’ye S-400’leri almaktan vazgeçmesi çağrısı yapılmış, savunma bütçesine yönelik kapsamlı bir harcama tasarısına, Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının teslim edilmesini engelleyen bir madde eklenmişti.

Son olarak ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ortagus'dan yeni bir S-400 tehdidi geldi. Türkiye’nin S-400 sevkiyatını tamamlaması halinde yaptırımlarla karşılaşacağını açıklayan sözcü Ortagus, ABD’nin konuya ilişkin pozisyonunu değiştirmediğini vurguladı.

"Türkiye çok olumsuz sonuçlarla karşılaşacak"

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, Washington'da düzenlendiği basın toplantısında, Türkiye'nin Rusya'dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemine ilişkin bir soru yöneltildi.

Sözcü Ortagus, soruya verdiği yanıtta ABD’nin pozisyonunun değişmediğine dikkat çekti. Ortagus, "Türkiye S-400'lerin teslimatını tamamlarsa, çok etkin ve çok olumsuz sonuçlarla karşılacak" dedi.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, bu olumsuz sonuçların "F-35'lerin alımı ve üretimine katılımının askıya alınması ile CAATSA nedeniyle yaptırımlar uygulanmasını" olacağını söyledi.

CAATSA nedir?

Kısa adı CAATSA olan ABD'nin Düşmanlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası, Rusya'dan silah alan ülkelere yaptırımlar uygulanmasını öngörüyor.

CAATSA, "ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası"nın İngilizce kısaltılmış hali. 2017'de Kongre'nin onayladığı yasa Rusya, İran ve Kuzey Kore'ye son dönemlerde uygulanan yaptırımların yolunu açmıştı.

Eylül 2018'de ise ilk kez Çin'in Merkezi Askeri Komisyonu'nun Cihaz Geliştirme Departmanı'na karşı CAATSA altında dolaylı yaptırım uygulandı.

ABD CAATSA ile neyi amaçlıyor?

ABD Başkanı Donald Trump, Kongre'nin baskısı üzerine CAATSA'yı Ağustos 2017'de imzalamak zorunda kaldı. Bu yasa, Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesi, Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçıları desteklemesine karşı 2016'da Barack Obama döneminde uygulamaya konan yaptırımları güvence altına alıyor. Başkan'ın Rusya, İran ve Kuzey Kore'ye yaptırımları kaldırma yetkisini sınırlıyor. Yasanın çıkarıldığı dönem ABD'deki 2016 başkanlık seçimlerine Rusya'nın Donald Trump lehine müdahale ettiği yönündeki tartışmaların yoğunlaştığı bir dönemdi.

Yaptırım uygulanan kişi veya kurumlara yönelik Amerikan yatırımlarına yasak koyma, uluslararası finans kurumlarının kredilerini yasaklama, vize sınırlaması, Amerikan bankalarının yardımlarını askıya alma yetkisi veriliyor.

Erdoğan ve Trump G-20'de bir araya gelecek

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında gerçekleşen telefon görüşmesinde, iki liderin Japonya'daki G20 zirvesi sırasında bir araya gelme konusunda mutabık kaldığı açıklandı. G-20 zirvesi 28-29 Haziran'da Osaka'da yapılacak.

İki lider arasında gerçekleşen konuşma hakkında Twitter üzerinden bilgi veren Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun'un açıklamalarına göre, Erdoğan görüşmede Türkiye'nin Rusya'dan satın almayı planladığı S-400 hava savunma sistemi konusunda ABD ile ortak bir çalışma grubu kurulması için yaptığı teklifini de yineledi.

Altun, "Görüşmede ayrıca çelik sektörüne yönelik ilave tarifenin kaldırılmasından duyulan memnuniyet paylaşılmış; bu kararın, 75 milyar dolarlık ikili ticaret hedefine ulaşılmasına katkı sağlayacağı vurgulanmıştır" diye ekledi.

Rusya'dan S-400 açıklaması: Teslimat sürecinde değişiklik yok

Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov önceki gün S-400 hava savunma sistemlerinin Türkiye'ye teslimat sürecinin planlanan takvim doğrultusunda ilerlediğini ve herhangi bir gecikmenin söz konusu olmadığını belirtti.

Teslimat sürecinin planlanan takvim doğrultusunda ilerlediğini ifade eden Peskov, "Her şey planlandığı şekilde ilerliyor ve herhangi bir gecikme söz konusu değil." dedi.

S-400 konusunda NATO'nun bakış açısı ne?

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, S-400'lere ilişkin "Türkiye'nin acil önceliği, müttefiklerinden bir hava savunma sistemi almaktı Son 10 yılda ABD ve Avrupalı müttefiklerinden bunu alamadı. Bundan dolayı Rusya'dan aldık ve Rusya bizim için en iyi teklifi sundu. ABD'nin S-400'lerin F-35'lere tehdit oluşturduğu gibi bir iddiası var. Biz çok net bir şekilde ifade ettik bu sistem tamamen bizim kontrolümüzde olacak ve NATO sistemlerine entegre edilemeyecektir." ifadelerini kullanmıştı.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, 6 Mayıs günü Ankara’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmüş, bu görüşmenin ardından Stoltenberg, S-400/F-35 krizinin sadece Türkiye’ye değil, NATO savunmasına da zarar vereceğini söylemişti.

"Avrupa ve NATO, ABD ile tam olarak aynı çizgide durmuyor"

Gazete Murat Yetkin, NATO'nun ABD'yle aynı çizgide durmadığını belirterek, "Stoltenberg'in S-400/F-35 krizine yönelik araştırmaları Amerikalıları memnun eden bir açıklama değildi. Washington, NATO’dan daha kesin bir açıklama bekliyor ama gelmiyordu. Çünkü aslında NATO’nun Avrupa Birliği üyesi ülkeleri, özellikle merkez üçlüyü oluşturan Almanya-Fransa-İtalya, Trump yönetiminin Avrupa’ya patronluk taslamasından da hoşnut değildi.

Nitekim Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un son NATO Zirvesi sırasında Erdoğan’a, acil füze savunma ihtiyacı için Türkiye’ye bir Samp-T bataryasını hemen gönderebileceğini söylediğini Savunma Bakanı Akar açıkladı. Türkiye halen Fransa ve İtalya ile NATO-uyumlu EuroSam ürünü Samp-T’nin yeni bir modelinin ortak üretimi için görüşmeler yürütüyor. Trump yönetimin bir yandan Türkiye’nin S-400 konusunda kendisine boyun eğmemesinin diğer NATO üyesi ülkelere de örnek olacağının da farkında. Avrupa ve NATO bu nedenle de ABD ile tam olarak aynı çizgide durmuyor." ifadelerini kullanıyor.