Kayısı: Beyne şifa

Eskiler kayısı için ‘sağlık ağacı’ dermiş. Taze meyve olarak ya da kurutularak da yenilen kayısı, iştahsızlık ve hazım derdinin ilacıdır. Hem vitamin, hem de şeker yönünden zengindir. Salatası, hoşafı, reçeli, marmelatı, pestili yapılır.

Kuru kayısının tereyağında kavurmasıyla elde edilen tatlının lezzet ve şifası inanılmazdır. Kayısı A, B1, B2, B12, C, P vitaminleri ile mangan, demir, potasyum, brom, flor ihtiva eder. Ermiş kayısı tadına doyum olmaz bir meyvedir.

Faydaları

• ■ Kayısıyı özellikle çocuklara, kansızlık çekenlere, beyin işçilerine, gözlerinden rahatsız olanlara yedirilmelidir.
• ■ Her şeyin hamı yenmez, özellikle de kayısının. Çünkü ham kayısı zararlıdır.
• ■ Kimyevi koruyuculara maruz bırakılmamış gün kurusu kayısı, besin bakımından yaş kayısıdan daha zengindir.
• ■ Midesi zayıf olanlar çiğ kayısı yerine komposto veya marmelat şeklinde yemelidirler. Bilhassa kuru kayısı kansızlığa iyi gelir.
• ■ Karaciğeri rahatsız olanlar da bol kayısı yemeliler.
• ■ Kayısıda bulunan B vitaminleri ve fosfor, sinir sistemini besler ve vücudun zindeliğini sağlar.
• ■ Beyni güçlendirdiği için özellikle beyin gücüyle çalışanlar bol miktarda kayısı yemelidir.
• ■ Kayısı marmelatı bir hastalıktan dolayı zayıf düşmüş kimselere nekahet devresinde çok faydalı bir gıdadır.
• ■ Kemik erimesine karşı kayısı yiyin.
• ■ Gebelerin, bebeğin vitamin ihtiyacı için taze veya kuru kayısıdan bolca yemesi sıhhat için elzemdir.

Fayda Zarar İkilemi

Kayısıyı Batıya Araplar tanıtır. Müslüman Arap tabipler, kulak-burun rahatsızlıkları ve basura karşı kayısıyı ilaç olarak kullanırlardı. Bugün bu gerçeklerle yüzleşmeye hazır pek az doktor var.

Ancak kayısının iyileştirici olabilmesi için ziraî kimyevî maddelere mâruz bırakılmamış olması gereklidir. Aksi durumda faydadan çok zarara yol açabilir.

Romatizmalılara komposto olarak verilmelidir. Zira kompostosu bedendeki iltihapları sökerek temizlik yapar. Ayrıca zeytinyağı ile birlikte kaynatılarak yenildiğinde mide ve bağırsak bozukluklarına iyi gelir.

Solucanları düşüren kayısı çekirdeği, bademler gibi acı ve tatlı şeklinde ikiye ayrılır. Acı kayısı çekirdeklerinde tıpkı badem gibi asit siyanidrik adlı tehlikeli zehirler bulunur. Bu nedenle çok küçük dozlarla alınması gerekir. Mesela en fazla 7 adet gibi.

Mikropların Düşmanı

A vitamini; büyüme, cilt gelişimi, görme fonksiyonu, üreme, kemik büyümesi, hücre bölünmesi ve farklılaşmasıyla, mikropların neden olduğu enfeksiyonlara karşı vücut direncini artırır. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirir.

A vitamininin yüzde 90'ı karaciğerde depolanır. Yokluğu gece körlüğü ve kemik erimesine yol açar. A vitamini alamamış bir annenin bebeği sakat doğabilir. Bu daha çok şehirlerde görülür. Çünkü köylüler çeşitli bitkileri yedikleri için A vitamini fakirliği yaşamaz. İşte bu yüzden kayısıda bol olan A vitamini son derece mühimdir.

Toplama Ve Hazırlama

Bahçenizde kuşların çok sevdiği mutlaka şekerpare cinsi bir kayısı ağacı olmalı. Ancak genetiğine müdahale edilmiş bodur fidanları asla tercih etmeyin. Kuşların uğrak yeri ve konser salonu olan ağaçlar insanları dinginleştirir. Kayısıyı hamken toplamayın. Bereketi için konu komşuya ikram edin. İkiye bölüp, çekirdeğini çıkarıp temiz bezler üzerinde güneşte veya gölgede kurutun. Toz almaması için çok ince tülbent iyi bir çözüm olacaktır.

Reçelini veya marmelatını yapacaksanız, şeker yerine olgunlaşmış kayısıların suyunu çıkarıp biraz bal ekleyerek reçel yapın.

• Kompres olarak, kulak ve burun ağrılarına karşı: 100 gr. parçalara doğranmış kayısıyı bir litre su ile kaynatın.

Hemoroitlere karşı yarı bele kadar ılık su hazırlayın. Yukarıdaki tarifte elde edilen suyu banyo suyuna ekleyin. Kayısı özsuyu özellikle cildin güzelliği de için çok faydalıdır.