Her yangın imar demek değil

Sadece ülkemizde değil dünyanın birçok yerinde hava sıcaklıklarına bağlı olarak artan orman yangınları sadece yeşil alanlara zarar vermekle kalmıyor. Kimi zaman can kaybına da yol açan bu afet dumanla hava kirliliğini artırırken, ortaya çıkan küllerin yoğunluğu çevredeki su kaynaklarının zarar görmesine yol açıyor.

Türkiye’deki orman yangınlarının nedenlerini sırlayacak olursak, hava sıcaklarının yüksekliği ve buna bağlı olarak nem oranının az olması ilk sebep olarak karşımıza çıkıyor. Ormanlarımızın büyük bölümünü oluşturan Karaçam ve Kızılçamların hızlı yanması da yangınların büyüklüğünü etkiliyor. Geçtiğimiz sene ülkemizde çıkan 1.377 orman yangınında, 3.192 hektar alan zarar gördü.

Rüzgar Hasarı Artırıyor

Rüzgâr hızı arttıkça yangın alanının daha dar ve uzun bir görünüm aldığı gözlenmiş.

Özellikle yaz mevsiminde sıcaklık, yağış, bağıl nem ve rüzgâr gibi iklim elemanlarının gösterdiği özellikler, yangınlar için elverişli bir ortam oluşturmuş. Ayrıca bu tabiî şartlar ve çeşitli beşerî aktiviteler de eklenince, yangın riski daha da artmaktadır.

Sıcaklıklarla birlikte gelen kuru hava dalgasının yol açtığı orman yangınlarında 2018 yılında Avrupa'da yaklaşık 60 bin hektar ormanlık alan yok etmiş. 31 Temmuz günü ABD’nin California eyaletinde başlayan yangında yaklaşık 20 bin dönümlük orman arazisi kül oldu. Bölgede yaşayan 7 bin 800 kişi tahliye edildi. Yine ABD’nin Los Angeles eyaletinin dağlık bölgesinde 3 Ağustos günü başlayan yangın yerleşim bölgelerine doğru ilerliyor.

Dünya Yanıyor

Dünyada orman yangınlarının en çok görüldüğü yerler sırasıyla Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avustralya ve Akdeniz ülkeleri olarak öne çıkıyor. ABD’nin batı sahili boyunca çıkan yangınların en önemli nedenlerini yanıcı madde tehlikesi ve yıldırım kaynaklı yangınlar oluşturuyor.

Geçen sene Amazon Ormanları bölgesinde 8 ayda 83 binden fazla yangın çıkmış, büyük bir alan tahrip olmuştu. Amazon Ormanları'nda temmuz ayı ile ekim ayları arasındaki kurak sezonda orman yangınları sık görülüyor. Avustralya da geçtiğimiz eylül ayında başlayan orman yangınlarıyla uzun süre mücadele etti. Yangında 6 milyar metrekareden fazla alan kül oldu.

Hızlı Müdahale Önemli

Türkiye’de de bu sene farklı bölgelerde çıkan yangınlarda yüzlerce hektarlık alan zarar gördü.

• ● 1 Ağustos'ta İzmir'in Bornova ilçesindeki yangın kısa sürede kontrol altına alınırken,
• ● Aynı gün Kahramanmaraş'ta 3 ayrı noktada meydana gelen yangında, toplam 7 hektarlık alan küle döndü.
• ● 2 Ağustos'ta İzmir'in Seferihisar ilçesinin yanı sıra, yine aynı gün Aydın'ın Çine ilçesinde çıkan ve Muğla'nın Yatağan ilçesine kadar ulaşan bir orman yangını daha gerçekleşti.
• ● Bunlara ek olarak İstanbul’un Ataşehir ilçesi Kayışdağı’nda,
• ● Ankara’nın Kızılcahamam ilçesindeki Soğuksu Milli Parkı'nda,
• ● 3 Ağustos’ta Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinde,
• ● İzmir'in Menderes ilçesinde ormanlık alanlarda yangın çıktı.
• ● Bu yangınları Sivas Gemerek, Bolu Kıbrıscık, İstanbul Maltepe, Diyarbakır Hani, Çardaklı, Balıkesir Dursunbey, Ayvacık, Eskişehir Tepebaşı ve Musaözü’ndeki orman yangınları izledi. 25 farklı noktada çıkan yangınlar hızlıca kontrol altına alındı.

Sahil Şeridi Ciğerimiz

Türkiye’nin orman bulunan, Kahramanmaraş’tan başlayıp, Akdeniz, Ege’yi takiben İstanbul’a uzanan bin 700 kilometrelik sahil şeridinin, 160 kilometre derinlikteki bölümü, yangın bakımından oldukça hassas.

Yangında doğal etmen olarak sırasıyla aşırı sıcaklar, yağışların azlığı, nem oranının düşüklüğü, atmosfer basıncının fazlalığı, rüzgâr hızı, yıldırım düşmesinin yanı sıra yerleşim ya da tarım alanı açmak, ormancılık faaliyetleri etkili oluyor. Ormanda yapılan piknik sonrası, ateşin düzgün söndürülmemesi ve çevreye bırakılan atıkların bir şekilde alev alması da yangınları ortaya çıkaran etmenlerden birkaçı.

İmara Açmak Anayasaya Aykırı

Peki, yanan alanlara ne oluyor? Düşünüldüğü gibi imara açılıyor mu? Aslında bu pek kolay bir durum değil. Yanan alanlara ne olacağı anayasanın 169. maddesinde açıkça belirtiliyor. “Devlet, ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli kanunları koyar ve tedbirleri alır. Yanan ormanların yerinde yeni orman yetiştirilir, bu yerlerde başka çeşit tarım ve hayvancılık yapılamaz. Bütün ormanların gözetimi Devlete aittir. Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz. Devlet ormanları kanuna göre, Devletçe yönetilir ve işletilir. Bu ormanlar zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz.”

İzler Siliniyor

Ülkemizde son 3 yılda çıkan yangınlarda, yanan araziler yeniden tohumlandırıldı, fidanlar dikildi. Geçtiğimiz aralık ayında Karadeniz bölgesinde 7 ilde 85 noktada çıkan yangınlarda zarar gören 290 hektarlık orman arazisine fidan dikildi. Büyüyen fidanlar yangının izlerini sildi.

• ● Kütahya’nın Domaniç ve Emet ilçelerinde 3 yıl önce çıkan orman yangınlarında zarar gören yaklaşık 900 hektarlık alan, 1 milyon fidan dikimi ve 7 bin 500 kilo tohum ekimiyle eski görünümüne kavuşuyor.
• ● Kütahya’nın bir diğer ilçesi Tavşanlı’da geçen yıl çıkan orman yangınında 92 hektar alan zarar görmüştü. Köylüler, bölgeye 300 bin karaçam fidanı dikerek ormanı yeniden inşa ediyor.
• ● Tekirdağ’ın Kapaklı ilçesi Tekne Gölü mevkiinde meydana gelen yangının ardından yaklaşık 40 hektarlık alan tahrip olmuştu. Yağmurun etkisiyle, yanan arazide yeniden fidanlar boy göstermeye başladı.
• ● Hatay'ın Belen ve Arsuz ilçelerinde 2018 yılında çıkan orman yangınlarında zarar gören orman arazileri de yeniden ağaçlandırıldı.
• ● Soğukoluk Yaylası’nda yanan 134 hektar orman arazisinde 1 ton 200 kilo kızılçam tohumu ekimi yapıldı.
• ● Işıklı ve Kale bölgelerinde çıkan yangında zarar gören 600 hektar alana kızılçam, ceviz ve zeytin fidanı dikimi yapıldı.

Bunun gibi daha onlarca yangın bölgesinde yangının izlerini silmek için milyonlarca ağaç dikimi, tonlarca tohumlandırma faaliyeti yapıldı. Her yangınla yüreğimiz yansa da bu alanları yeniden eski haline getirmek bizim elimizde.