Yüzyılı anlamak için 100 mimarî eser

Hazırlayan: Abdullah Asım Divleli, Emin Selçuk Taşar, Sedat Akdoğmuş

Mimari, düşüncenin mücessem hâlidir. Bu yönüyle her mimarî eser bir serüvenin devamı, bir süreç, her daim bir başlangıç ve bitiştir. Tarihi süreç içerisinde mimariyi anlamak/anlamlandırabilmek adına o süreçten belli bir parça koparmak, o parçadan belli öğeler seçmek yapılabilecek en zorlu işlerdendir. Böyle bir serüvende "100 Yılı Anlamak İçin 100 Mimarî Eser" listesi hazırlarken tamı tamına yüz yıla sadık kalmak yerine; ondan biraz evvel başlamak, sürece dahil olmak açısından ve sürecin görünürlüğünü arttırabilmek için önem arz eder. Geçmişten günümüze Türkiye mimarlığını anlamak adına listeye eklenebilecek önemli birçok eser varken, listedeki eserlerin tercih edilişi şüphesiz her birini iyi birer mimarî eser yapmaz/yapamaz. Her türlü mimarî düşünceyi dahil etmek adına liste, "bu ülkede böyle şeyler de oldu, bunlar da düşünüldü" diyebilmenin diğer bir görüntüsü oldu. Fakat en nihayetinde, ülke mimarlık tarihinde önemli sayılabilecek eserlerin toplamı hâline de geldi diyebiliriz. Listenin sınırı bazı aralıkların açılmasının önünde engel olsa da düşünsel bir bütünlük kurabileceği kanısındayız. Emin olabilirsiniz ki listeye bakarken "şu eser de olmalıydı" ya da "şu yapı neden yok bu listede" dediğinizi duyar gibiyiz. Sonuçta sizce de her liste çokça öznel ve çokça eksik değil mi?

1. Taşkışla Binası, Williams James Smith, 1852, İstanbul.

2. Büyük Mecidiye Camisi, Karabet-Nikoğos Balyan, 1853, İstanbul.

3. Dolmabahçe Sarayı, 1856, İstanbul.1

4. Pertevniyal Valide Sultan Camisi, Pietro Montani, 1874, İstanbul.

5. Akaretler Sıra Evleri, Sarkis Balyan, 1875, İstanbul.

6. Sirkeci Garı, August Jachmund, 1890, İstanbul.

7. Arkeoloji Müzesi, Alexandre Vallaury, 1891, İstanbul.

8. Duyun-i Umumiye/İstanbul Erkek Lisesi, , 1897, İstanbul.2

9. Karaköy Cami, Raimondo D’Aronco, 1903, İstanbul.

10. Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, 1903, İstanbul.3

11. Haydarpaşa Garı, Otto Ritter ve Helmuth Cuno, 1908, İstanbul.

12. Defter-i Hakani Binas, Vedat Tek, 1908, İstanbul.

13. Posta ve Telgraf Nezareti Binası, Vedat Tek, 1909, İstanbul.

14. Bebek Camii, Mimar Kemaleddin Bey, 1913, İstanbul.

15. Harikzedegan Apartmanları, Mimar Kemaleddin Bey, 1922, İstanbul.

16. İkinci TBMM Binası, Vedat Tek, 1924, Ankara.

17. Osmanlı Bankası, Giulio Mongeri, 1926, İstanbul.

18. Dördüncü Vakıf Han, Mimar Kemaleddin Bey, 1926, İstanbul.

19. Etnografya Müzesi, Arif Hikmet Koyunoğlu, 1927, Ankara.

20. Ankara Vakıf Oteli, Vedat Tek-Mimar Kemaleddin, 1927, Ankara.

21. Musiki Muallim Mektebi, Ernst Egli, 1929, Ankara.

22. Ziraat Bankası, Giulio Mongeri, 1929, Ankara.

23. Erkân-ı Harbiye Reisliği D. / G.kurmay Bşknlğ., C.Holzmeister, 1930, Ankara.

24. Merkez Bankası, Clemens Holzmeister, 1933, Ankara.

25. Ragıp Devres Villası, Ernst Egli, 1933, İstanbul.

26. Florya Deniz Köşkü, Seyfi Arkan, 1934, İstanbul.

27. Ankara Sergi Evi, Şevki Balmumcu, 1934, Ankara.

28. Sümerbank Kayseri Kompleksi, I. Sergeevich Nikolaev, 1935, Kayseri.

29. Tüten Apartmanı, Adil Denktaş, 1936, İstanbul.

30. Ankara Garı, Şekip Akalın, 1937, Ankara.

31. Bruno Taut Evi, Bruno Taut, 1938, İstanbul.

32. Sümerbank Genel Müdürlük Binası, Martin Elsaesser, 1938, Ankara.

33. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Bruno Taut, 1939, Ankara.

34. Kadıköy Halkevi, Rükneddin Güney, 1942, İstanbul.

35. Olbia Sosyal Tesisleri, Sedad Hakkı Eldem-Emin Onat, 1944, İstanbul.

36. Saraçoğlu Mahallesi, Paul Bonatz, 1946, Ankara.

37. Taşlık Şark Kahvesi, Sedad Hakkı Eldem, 1951, İstanbul.

38. Anıtkabir, Emin Onat- Orhan Arda, 1953, Ankara.

39. İstanbul Belediye Sarayı, Nevzat Erol, 1953, İstanbul.

40. İstanbul Adliye Sarayı, Sedad Hakkı Eldem-Emin Onat, 1955, İstanbul.

41. İstanbul Hilton Oteli, SOM-Sedad Hakkı Eldem, 1956, İstanbul.

42. Anadolu Kulübü Oteli, T. Cansever-Abdurrahman Hancı, 1957, İstanbul.

43. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Clemens Holzmeister, 1961, Ankara.

44. İstanbul Manifaturacılar Çarşısı, 1961, İstanbul.4

45. Karatepe Açık Hava Müzesi, Turgut Cansever, 1961, Adana.

46. Beyazıt Meydan Projesi, Turgut Cansever, 1961, İstanbul.

47. Hukukçular Sitesi, Haluk Baysal-Melih Birsel, 1967, İstanbul.

48. Türk Tarih Kurumu Binası, Turgut Cansever, 1967, Ankara.

49. İstanbul Reklam Ajansı, 1969, İstanbul.5

50. Kamhi-Grünberg İkiz Villası, Utarit İzgi, 1969, İstanbul.

51. ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Behruz Çinici-Altuğ Çinici, 1970, Ankara.

52. SSK Zeyrek Tesisleri, Sedad Hakkı Eldem, 1970, İstanbul.

53. Dosan Konserve Fabrikası, Aydın Boysan, 1971, Bursa.

54. İstanbul Ticaret Odası, Orhan Şahiner, 1971, İstanbul.

55. Gürel Ailesi Yazlık Evi, Sedat Gürel, 1971, Çanakkale.

56. Ertegün Evi, Turgut Cansever, 1973, Muğla.

57. Tercüman Gazetesi Binası, 1974, İstanbul.

58. Atatürk Kitaplığı, Sedad Hakkı Eldem, 1975, İstanbul.

59. Kangotan Evi, Cengiz Bektaş, 1977, Muğla.

60. Lassa Fabrikası, Doğan Tekeli-Sami Sisa, 1977, İzmit.

61. İstanbul Atatürk Kültür Merkezi, 1977, İstanbul.6

62. Taşkışla Konferans Salonu, Nezih Eldem, 1977, İstanbul.

63. Türk Dil Kurumu, Cengiz Bektaş, 1978, Ankara.

64. Sağra Evi ve Misafirhanesi, 1979, Ordu.7

65. TRT Genel Müdürlüğü, 1982, Ankara.8

66. Milli Kütüphane, 1982, Ankara.9

67. Atatürk Havalimanı, Hayati Tabanlıoğlu, 1984, İstanbul.

68. İstanbul Üni. Merkez Kütüphanesi, 1985, İstanbul.10

69. Ataç Evi, Turgut Cansever, 1986, İstanbul.

70. Eyüp Sultan Merkezi Alan Düzenlemesi, Nezih Eldem, 1987, İstanbul.

71. Ataköy Galleria(AVM), Hayati Tabanlıoğlu, 1988, İstanbul.

72. Sualtı Arkeoloji Enstitüsü, Turgut Cansever, 1988, Muğla.

73. TBMM Cami Kompleksi, Behruz Çinici-Can Çinici, 1989, Ankara.

74. Sürücüler Terasevler, Melih Karaaslan, 1991, Ankara.

75. Harbiye Askeri Müzesi, Nezih Eldem, 1991, İstanbul.

76. Erkeksu Çiftliği, Şevki Vanlı, 1991, Ankara.

77. Demir Turizm Kompleksi/Demir Tatil Köyü, 1991, Muğla.11

78. Milli Reasürans T.A.Ş Kompleksi, 1992, İstanbul.12

79. Akkaya Evi, Nail Çakırhan, 1993, Muğla.

80. Hasol Evi, Hayzural Hasol-Doğan Hasol, 1994, İstanbul.

81. Hacımercan Evleri, Atilla Yücel, 1996, İzmit.

82. Hadosan Halı ve El Sanatları Merkezi, 1996, Nevşehir.13

83. Beyaz Ev, Nevzat Sayın, 1997, Tekirdağ.

84. İş Bankası Genel Müdürlüğü, Doğan Tekeli-Sami Sisa, 1998, İstanbul.

85. Olbia Sosyal Tesisleri, Cengiz Bektaş, 1999, Antalya.

86. Yedievler, Atilla Yücel, 2000, İzmit.

87. Koç Üni. Rumeli Feneri Kamp., Mozhan Khadem, 2000, İstanbul.

88. Antalya Karakaş Camii, Turgut Cansever, 2003, Antalya.

89. İpekyol Tekstil Fabrikası, Emre Arolat Mimarlık, 2005, Edirne.

90. Örencik Kır Evleri, Mehmet-Emine Öğün Mimarlık, 2005, İstanbul.

91. Kanyon, Tabanlıoğlu Mimarlık, 2006, İstanbul.

92. Amanruya Otel, Mehmet-Emine Öğün Mimarlık, 2011, Muğla.

93. Seyidnizam Cami, İbrahim Aydın Yüksel, 2014, İstanbul.

94. Kırşehir Bld. Ahi Evran Mey. Kentsel Tas. Pro., 2014, Kırşehir. 14

95. Sabahattin Zaim Üni. Kampüsü, Mi'mar Mimarlık, 2016, İstanbul.

96. Kaptanpaşa Camii Çev. Düz., Nun Mimarlık, 2018, İstanbul.

97. Troya Müzesi, Yalın Mimarlık, 2018, Çanakkale.

98. 29 Mayıs Üni. Elmalıkent Öğr. Yurdu, Az-Uz Mimarlık, 2019, İstanbul.

99. The Museum Hotel Antakya, Emre Arolat Mimarlık, 2019, Hatay.

100. Odunpazarı Müzesi, Kengo Kuma & Associates, 2019, Eskişehir.

• 1. Saray yapımında çalışan mimarlar arasında Abdülhâlim Bey
• Altunizade İsmail Zühtü Paşa, Karabet Balyan, Ohannes Serveryan
• Nikoğos Balyan ve James William Smith bulunmaktadır.
• 2. Raimondo D’Aronco- Alexandre Vallaury
• 3. Raimondo D’Aronco- Alexandre Vallaury
• 4. Doğan Tekeli-Sami Sisa-Metin Hepgüler
• 5. Günay Çilingiroğlu-Muhlis Tunca
• 6. Günay Çilingiroğlu-Muhlis Tunca
• 7. Hayati Tabanlıoğlu Yönetiminde Bayındırlık Bakanlığı Bürosu
• 8. Mehmet Konuralp-Salih Sağlamer
• 9. Ertur Yener-Erdoğan Elmas- Zafer Gülçur
• 10 . Orhan Akyürek-İnal Uşşaklı-Ünal Demiraslan-Demir Gökmen - Sevinç Hadi-Şandor Hadi-Hüseyin Başçetinçelik
• 11. Turgut Cansever-Emine Öğün-Mehmet Öğün-Feyza Cansever
• 12. Sevinç Hadi-Şandor Hadi
• 13. Atilla Yücel-Cem Yücel
• 14. Mi’mar Mimarlık