Rock, hilal bıyıklı Rock VS

Nasıl başladı?

İlk soloyu günahsız olanınız atsın denmedi elbette. Her sanatsal ve estetik girişim gibi toplumsal bir olaylarla bağlantılı olarak başladı Rock. 1960 dünyasında Amerika ve İngiltere'de caz ve bluestan sonra ortaya çıktı. Caz ve blues tarzları, Rock müziğin aslında farklı fikirlerde olan ilk ataları olarak görülebilir. Rock and roll ismiyle müziğe giriş yapan bir tür olsa da daha sonra sadece Rock ismiyle anılacaktır. Sosyal sebeplerine gelmeden önce teknik bağlamına değinelim. Rock müzikte elektro gitar sesi genellikle bir elektro bas gitarla, davul ve zillerden oluşan bir bateri kitiyle desteklenir. Elektro bas gitar kullanımının öncüsü, aynı dönemin caz müzisyenleridir. Bu üç çalgıya ek olarak piyano veya org gibi klavyeler ve synthesizer'lar da sıklıkla kullanılır. Rock grupları da genellikle üç veya beş kişiden oluşur.

Amerika'da ve Avrupa'da birilerinin canı fena hâlde sıkılmaktadır. Amerika'nın refah propagandası son bulmaya başlarken, diğer yandan da kitle iletişim araçları halkı her şeyden hızlı haberdar etmeye başlar. Üstüne de Amerika'nın önce atom bombası saldırıları sonra da hidrojen bombası denemeleri ve II. Dünya Savaşı derken toplumsal bunalımlar ortaya çıkmaya çoktan başlamıştır. Bir yandan Rusya'nın da A R A uzun menzilli füze denemeleri, Amerika halkının, uzun süre sonra kendi devletleri dışında başka bir devletten korkmaya başlamasıyla bu durum gittikçe salgın hâline gelmiş, rüya çökmüş ve haksızlıklar baş göstermiştir artık. Amerikalı gençler, demokrasiyi, yaşam tarzlarını ve savaşları sorgulamaya başladılar. Bunlardan nasibini alan ilk olay: Vietnam savaşıydı. 1965 yılında Barry McGuire tarafından seslendirilen "Eve of destruction" nükleer tehdidi konu alan şarkısıyla önemli bir protest tavrı ortaya koyuyordu ve bu durum gelişecekti. Dylan mesela "Master of War" adlı parçasında siyasi hamleleri eleştirirken, Black Sabbath, "War pigs" adlı şarkısında generalleri büyücüler olarak gösteriyordu. Rock müzik, acemi Amerikan emperyalizminin kafasını da fena hâlde karıştırıyordu. Ailelere ve Hristiyanlığa karşı propagandalar yapan rock müzik yıldızları, aynı zamanda uyuşturucu ve alkolü de yayıyordu. Uzun süren protest tavır daha sonra filtrelenecek ve geriye itirazdan –istisnalar olsa da– giyim-kuşam ve eğlenceye odaklı bir yaşam tarzı bırakacaktı.

1960–1980 dönemleri arasında protest tavrını çeşitli konular üzerinden koruyan rock müzik türü, her on yılda değişime uğrar ve âdeta kendi içerisinde, insanların meşreplerine göre ayrılmaya başlar. Bu ayrılma da Rock müzik türünün kendi içerisindeki karakterlere göre "sertlik" bağlamında farklı biçimlere bölünür. Normal Rock, Heavy Rock ve Hard rock gibi... Rock kısa saça karşı uzun saçı, sakinliğe karşı isyanı, geleneğe karşı yenilikçiliği öneriyordu. Âdeta bir toplumsal oidipus kompleksi gibi dalga dalga geniş coğrafyalara dağılmaya başladı ve günümüzde hâlâ popüler bir tür olarak dinlenmeye ve kabuk değiştirmeye devam ediyor. Peki Türkiye'de ne oldu derseniz?

Hilal bıyıklı Rock

1960 darbesi sonrası dışa daha çok açılan Türkiye'de yeni modalar, müzik türleri ve kültüre daha birçok mesele gündeme gelmeye başladı. Arabesk ve türkünün hâkim olduğu Türkiye, çoğu yabancı şey gibi dönemin gazetelerinden Hürriyet gazetesinin düzenlediği yarışmayla rock müzikle tanışmaya başlar. Hürriyet gazetesinin ardından Milliyet de farklı kulvarlarda rock müzikle ilgili faaliyetlerde bulunur. Tabii burada bel kemiği ise TRT olacaktır. Şairin de deyimiyle "dünyayı tutuklayan gazeteler"in Rock müzik kültürünü neden Türkiye'de yaymak istediklerini ve ısrarlarını elbette bilmiyoruz. (????) Şöyle bir bakınca haksızlığa karşı duruşu iyi görünürken, sosyal yaşantı bağlamında Türkiye ile taban tabana zıt olan Rock müzik sosyolojisi, Anadolu'ya gelen her şey gibi dönüşüme uğrayarak, Türkiye'de yaşayabildi. Bir zamanlar Türkiye kültürel anlamda böyle bir yerdi.

*Amerika'da askerlik kurumunu yıkmaya çalışan Rock, Türkiye'de seve seve askere gidecektir.

*Amerika'da geleneksel kültüre saldıran Rock, Türkiye'de türkünün elini öpüp sahneye çıkacaktır.

*Amerika'da Dylan'ın kelimeleri, Türkiye'de Karacaoğlan'ın kelimeleri olacaktır.

*Amerika'da, "Nükleere hayır, aileye hayır, dine hayır" diyen kafası karışık rock, Türkiye'de "yüz bin kere tövbe eder gene şarap içeriz" diyerek kaosa mütevazi bir katkı yapacaktır.

Rock, Amerika'da isyanla başlamıştı / Türkiye'de ise Barış Manço'dan ve Cem Karaca'dan Hikmetle başlamıştı.

Barış Manço, Cem Karaca, Haramiler, Mavi Işıklar ve Moğollar gibi gruplar, isimlerini duyurmaya başlayacak, Rock Türkiye'de filizlenmeye ve yavaş yavaş da kendi içine doğru çekilmeye başlayacaktı. Darbe döneminde söylenmesi yasak olan rock, darbe döneminden sonra yenilerek tekrar ortaya çıkacak ve yükselişine devam edecekti. Cem Karaca'nın yurtdışına çıkmak zorunda olduğu dönemleri geride bıraktıktan sonra, birçok yeni sanatçının Türk Rock müziğine katkı sağladığını görüyoruz. Özlem Tekin, Şebnem Ferah, MFÖ, Pentagram... Yoğun ve renkli bir dönem 90'lar Türk rock müziği için. 2000'lerle birlikte Athena, Kargo, Malt, MaNga, Duman, Hayko gibi isim ve gruplarla Rap müziğin Türkiye'de yaygınlaşma dönemine kadar gençler arasında zirveye oynayacaktı... 2010'larda biraz daha farklılaşan rock müzik türü Büyük Ev Ablukada, Adamlar, Altın Gün gibi gruplarla çeşitli indie ve farklı sitillerle yoluna devam ediyor. Unutulmamalıdır ki Türk rock müziği şehit veren bir müzik türüdür. Pentagram'ın üyelerinden Ümit Yılbar, 1993 yılında, terhisine 2 ay kala Siirt'te teröristlerle girdiği çatışmada şehit oldu. Ve arkasından arkadaşları onun için "Fly Forever" isimli şarkıyı yaptılar...