Muhayyer gerçeklik

Dijital Kafes’in giriş kapısı

Dünya insanını toptan kucaklamaya niyetli olan Dijital Kafes yapımcıları Bitcoin, Libra, Blockchain, 5G gibi yapımlarla sistemi her saniye daha muhkemleştiriyor. Muhayyer gerçeklik, Matrixvari düzenlerin giriş kapılarından biri. En yeni versiyonu augmented reality- arttırılmış gerçekliğin ileri aşamasıyla birlikte sürüme girecek. Önce “Hangisi daha gerçek ve neden öyle?” sorusuna kolayca cevap veremeyeceğimiz bir mertebeye toslayacağız.

Muhayyer gerçeklik, Matrixvari düzenlerin giriş kapılarından biri. En yeni versiyonu augmented reality- arttırılmış gerçekliğin ileri aşamasıyla birlikte sürüme girecek.

Ardından “Size sunduğumuz gerçekliği alın, deneyin, beğenmezseniz bir başkasıyla değiştirebilirsiniz.” sözleri bize çok organik görünmeye başlayacak. Ana akım film endüstrisi muhayyer gerçekliğin cazibesini parlatan filmleri ve dizileri üzerimize salmış durumda. Çizgi filmler ve bilgisayar oyunları ile birlikte... Böylece “Nasıl bir gerçeklik seçsek daha iyi olur?” fikri bazı kimselerde daha şimdiden saplantıya dönüşerek müzminleşmiş durumda.

Mutlak sahtenin en gözde kahramanları

Muhayyer gerçekliğe uyum için muhayyile, hayal gücü önemli bir rol oynuyor. Hayal gücü tarlasını sürebilmek için popüler bir kahraman, yol gösterici, lider, hatta Mehdi, Mesih çağrışımı yapacak karakter lazım. Onsuz olmaz. Bu kahramanlar arasında özellikle zamanında muazzam etkili olmuş olanı, bir numarası Matrix filminin Neo’sudur.

• 1999 yapımı film bütün dünyada inanılmaz popüler oldu ve yeni milenyuma ayak basan zihinlere muhayyer gerçeklik fikrini adeta dağladı. Aradan geçen yirmi yılda kadın-erkek kahramanlar bize ekranlardan seslenerek bu yeni gerçekliği içselleştirmemize yardımcı oldu.

Esas CV’ler

Matrix konulu yayımladığım iki-üç denemem var. “Kahverengi Hap ve Neo’suz Matrixten Çıkış” gibi. Bunlar dijital ortamda okunabiliyor. Bu yazımda muktedirler için hizmet veren ve GDO’lu kurtuluş reçetesi sunan sahte kahramanların esas CV’lerinden söz etmeye devam edeceğim.

Matrix

Biraz Matrix filmini hatırlayalım. Thomas Anderson bir firmada çalışan yazılımcı. Geceleri adı Neo ve artık o bir hacker. Sanal âlem korsanı. Yaşadığı hayatı yeterince gerçek bulmadığı için bir arayış içerisindedir. Bir gün Morpheus adlı birinin idare ettiği çete tarafından gerçeğe uyandırılır. Morpheus Yunan mitolojisinde düşler tanrısıdır. Morfin kelimesi buradan esinlenmiştir. Neo 1999 yılında yaşadığını sanıyordur, ama aslında zaman 2099’dur. İnsanlık yapay zekâ ile kurduğu yeni dünyada kontrolu yapay zekâya kaptırmıştır.

Atom silahlarıyla yanmış ve yıkılmış dünyanın idarecileri artık onlardır. Kendileri kozalarda doğan, büyüyen, tükenen, Soylent Green(1973) filmindeki gibi ölen insanların lapalaştırılmış bedenleriyle beslenen, görevleri elektrik üretmek olan insancıklardır. Yaşadıkları hayat onlara bir simülasyon şeklinde sunulmuştur. Bu sayede hayata tutunuyor, çalışıyor, çabalıyor ve enerji üretmeye devam ediyorlar.

Metafiksel terörist

Bazı eleştirmenlerin “metafiziksel terörist” olarak nitelendirdikleri Morpheus için Neo O’dur. Neo’nun bir çeşit Mesih ve Zion adlı kurtarılmış şehri merkez alarak içinde hapis oldukları sistemi çökertecek lider olduğunu düşünüyordur. Neo bu beklentiyi boşa çıkarmaz. Sisteme karşı dövüşür ve başarılı olur. Son sahnede göğsüne giren kurşunla bir anlığına elimine edilmiş gibi olsa da güzel Trinity-Teslis’in bir öpücüğüyle mücadeleye geri döner.

Bayan teslis

Aslında Morpheus’un Neo’ya sunduğu iki hapta da morfin bulunmaktadır. Kırmızı ya da mavi hapı seçmek bir fark yaratmıyor. Filmde Trinity sözümona “Tanrılar ve Rablar A.Ş” de çalışan cazibeli bir memure gibidir. Filmdeki işlevi Neo’nun beklenen kimse olduğuna değin inancını kaybetmemesidir. Bunun için kiraz dudaklar ve gül tenler kartını da kullanır. Başaramazsa kurulu Matrix düzeni bize sunulan şekliyle gözlerimizin önünde iskambil kâğıdından örülme bir bina gibi yıkılacaktır.

Neo: One

Saptırılmış gerçeği onarma ve kabullendirme peşinde olan kahramanlar akıl bulandırıcı, zihinleri iğfal edici final mesajların taşıyıcısı olmaktan öteye gidemez. Bir idol olarak da işlevleri bundan ibarettir. Matrix var olduğu sürece insanlar asla özgür olamayacak. Onları Neo: One değil, “esas bir”, yani tevhid anlayışı kurtaracak.

Gerçeğin çölü

• Filmin bir sahnesinde Bay Morfin, Neo’ya Jean Baudrillard’ın deyimiyle, “Gerçeğin çölüne hoş geldin” der.

Baudrillard, Borges’in Alçaklığın Evrensel Tarihi kitabındaki bir öyküsünden hareketle bu deyimi kullanmıştır. Gerçekle simülasyonun birbirine karıştığı hangisinin daha gerçek olduğunun ayırt edilemediği bir durum tasvirinden esinlenmiştir. Bu çöl mevcuttur ve Matrix esastır. Biz şu anda içerisindeyiz.

Muhayyer gerçeklikten çıkış

Muhayyer gerçekliğin uçsuz bucaksız gibi görünen çölünde bir çıkış kapısının zaruri varlığı eskiden beri rivayet edile gelmiştir. Âtiyi okumaya teşne olan mütefekkirler “Giriş varsa çıkış da olmalıdır” diyor. Ayrıca evren yasasıdır, hiçbir sistem kapıların tamamını aynı anda kapalı ya da açık tutamaz.

Bu zorunluluk herkes için bir umut. O kapı civarında Neo gibi asılsız kahramanların ayaklarının toprakta iz bırakmadığı ve en emin sağlamanın bu şekilde yapılabileceği de ısrarla yineleniyor. Efsane hızla yayılıyor. O kapıya ulaşabilenlerin daha iyi bir dünya(!) uğruna doğallıktan uzaklaşmış istek ve arzulara hitap eden, gelişmiş teknolojiyle donattıkları yeri, Matrix’i terk etmeleri ve dışarıyı yeniden keşfedecek olmanın çocuksu heyecanıyla işe koyulmaları üzerine yazılıp çiziliyor. İnananların sayısı hiç de az değil.