İkinci Yeni’nin eskicisi ‘Sadece Edip Cansever kalsa şairlerden’

1

İkinci Yeni’nin en birincisi. Dev bir şair. Öyle değil. İsminin bütün harflerinin bütün anlamlarıyla şair. 28 Ağustos’tan 20 gün önce uzun bir şiirin tam ortasında, yani İstanbul’da doğdu. Bazı şeyler yaşadı. Uzun bir çocukluk, derin bir hayret, coşkulu bir kırgınlık. Dışarıdan bakınca güneşli bir gündü belki ama içinde koyu bir korkuluk. Dünyanın karşısında adsız bir çiçek. Büyüyor ve büyürken İstanbul Erkek Lisesi’ni bitiriyor arada.

2

Liseden sonra dünyanın tam da karşısına dikiliyor Türk şiiri. Sade görkeminde büyük bir ses yaklaşıyor ama henüz kimse bilmiyor şairin gelişini. ‘Liseden sonra hayata atılıyor’ demek gerekirdi biyografinin bundan sonrası için. Ama hayata atılmıyor işte. Şair, hayatın üst katına çekiliyor ve şiir yazıyor sadece. Ölümün onu çağıracağı güne kadar o oturup böyle şiir çağırıyor. Bu.

3

Kapalıçarşı’da bir dükkân. Bir arkadaşıyla ortak oluyor. Turistler için görülmemiş şeyler satmaya başlıyor. O değil. O anlamıyor ticaretten. Dükkânın üst katında şiir yazıyor hepimiz için, arkadaşı aşağıda ekmek çıkarıyor her ikisi için. Bir ömür, hayatın ikinci katında şiirin tam içinde böyle geçip gidiyor işte. Çarşının o kapalı kubbesinden dev bir şair çıkıyor Türkiye için.

4

Ne iş yapardı sorusunun cevabı ‘şiir yazardı’ olan bir şair Edip Cansever. İlk şiirini, İkinci Dünya Savaşı’nın bitiş vakitlerinde şimdi artık olmayan bir dergide, İstanbul’da yayınlıyor. 1950’lerde girdiği ticarete rağmen şiirle rabıtasını ve şiire olan ısrarını sürdürüyor. Kapalıçarşı’daki o küçücük dükkânın ikinci katında tam 9 kitap yazıyor 20 yıl boyunca. Yıllarca aynı şarkıyı okur gibi.

5

İlk gençlik şiirlerini İkindi Üstü adıyla topladı. Bu ilk kitap elbette göstermedi şairi dünyaya. Şiir ortamına girdi ama. Çağdaşı şair ve yazarlarla tanıştı. İlk kitabından 7 yıl sonra Dirlik Düzenlik yayınlandı. Artık yaklaşan şair, şiirdeki arayışında kendini daha çok gösterir olmuştu. Düşünceyi dilin içinde eriten, görmezden gelinemez bir şair vardı artık ortada.

6

Ve 1957’de Yerçekimli Karanfil geldi. Şair kendi şiir evrenini kurmuştu artık. Bu yıllarda Cansever, ikinci yeninin en özgün örneklerini verdi peş peşe. Dize tartışmalarına o da katıldı haliyle. ‘Dize, işlevini yitirdi artık’ diyerek yeni arayışlara yöneldi. Tiyatro keşif imkânıydı. Çağrılmayan Yakup çağrılmıştı artık. Geldi ve Türk Şiiri’nde durdu.

7

Sonrası Kalır ve Ben Ruhi Bey Nasılım kitapları geldi sonra da. Klasik tartışmaların içine girer çıkar şairimiz de. Savaş sonrası varoluşçuluğu rüzgârı bir süre onu da etkiler kuşağındaki hemen tüm isimler gibi. Ölene kadar izlerini görürüz şairde. Buralar tartışmalı. Ama şiir tartışmasızdır. Ahir ömründe Bodrum’a yerleşir şair. Fakat çok kalamaz. Beyin kanaması geçirir ve İstanbul’a geri gelir. 28 Mayıs 1986’da şiir biter.

gül kokuyorsun bir de

amansız, acımasız kokuyorsun

gittikçe daha keskin kokuyorsun, daha yoğun

dayanılmaz bir şey oluyorsun, biliyorsun

hırçın hırçın, pembe pembe

öfkeli öfkeli gül

gül kokuyorsun nefes nefese

• Boynu bükük duruyorsam eğer
• İçimden öyle geldiği için değil

• Daha bir sürü şey
• Şuramda darmadağınık

Ve yürürlükten kalkmış bir sözü

tekrarlıyorum: sevin ki her şey olur

Sevin ki her şey olur

Olmuyor, biliyorum

ADSIZ BİR ÇİÇEK

Rengini dünyaya ilk defa sunan

Adsız bir çiçek gibi parlıyorsa gözlerim

Sevgilim

Bana ‘sen bir şairsin’ dediğin zaman.

Yalnız sana yazıyorum bu şiiri

İstersen bir şiir gibi okuma

Çünkü her yıl yeniden yazacağım onu

Soğuklar başlayınca havalanıp

Millerce yol katettikten sonra

Güneyi tadan bir kuşun sevinciyle.

Ve yazmış olacağım bir de

Her dönemde her çağda

Sevdanın kendine özgü diliyle

• Üç kişiyle başka türlü konuşulur, bir kişiyle
• Kendini açıklar insan

• Biliyorsun, bizim her türlü yalnızlığımız
• Yeni bir dil olacak yarın

• Sen o karanfile eğilimlisin, alıp sana veriyorum işte
• Sen de bir başkasına veriyorsun daha güzel
• O başkası yok mu bir yanındakine veriyor
• Derken karanfil elden ele.
• Görüyorsun ya bir sevdayı büyütüyoruz seninle
• Sana değiniyorum, sana ısınıyorum, bu o değil
• Bak nasıl, beyaza keser gibisine yedi renk
• Birleşiyoruz sessizce

BAŞIM DÖNÜYOR İKİMİZDEN

Çocuklar ekmek yiyorlar gibidir sesin

Ön dişleriyle belli belirsiz

Bir martı kalıyor gibidir hiç olmayandan

Çünkü biz ikimiz de çirkin değiliz

Evet mi hayır mı pek anlamadan.

Ne biçim bir sestir şu bizim dalgınlığımız

Bir tayın dişinde ince taflan

Az yaşlı bir kadında göğüs uçlarının

Yanarak sımsıcak bir kedinin ağzından

Dönüp iç çekmesine gece kuşlarının.

Sonra biz dağ başlarında apansız kurşunlanan

Süresiz baş dönmesiyiz çok garip adamların

Ne gelir elimizden insan olmaktan başka