3 soruda Asım Cüneyd Köksal

Neden okuyalım?

Hepimiz sınırlı bir hayat tecrübesine mahpus biçimde yaşarız. Okumak bu çok sınırlı ve küçük hayat tecrübemizi, insanlığın tecrübesiyle bütünleştirip zenginleştirir. Bir ömür içinde birçok ömürlük tecrübeyi yaşayabilmenin yolu okumaktan geçer. Ayrıca okumak insanlığımızı tahkim eder. İnsanca varoluşumuzun hakkını verebilmek, diğer canlılarla paylaştığımız arzu ve öfke kuvvelerinin ötesinde insana mahsus olan kuvve-i âkılenin hakkını verebilmek, ilim ve hikmete erebilmek için okuruz. Hikmetin iki mukavvim unsuru hak ve hayr, yani doğru bilgi ile iyi ameldir.

İyi eylemin zemininde de bilgi bulunur: Neyin iyi olduğunu bilmeden iyi eylemde bulunamayız. İnsana mahsus varoluşumuzun hakkını vermenin tek yolu okumak değilse de en önemli araçlarından biri şüphesiz okumaktır. İnsan okudukça bilmediği birçok şey öğrendiği gibi, ne kadar çok şey bilmediğini ve üstelik bilmediği şeyleri hangi yolla öğrenebileceğini de yavaş yavaş öğrenir. Nihayetinde kitaplarla öğrenebileceği alanın sınırını da yine kitaplar vasıtasıyla öğrenir: Kitapların bize neleri öğretemeyeceğini bilmek de kitap okumanın bir semeresidir.

Ne okuyalım?

Bizi zenginleştirdiğini düşündüğümüz kitapları okuruz. Diğer insanları daha iyi anlamayı, onlarla empati kurabilmeyi sağlayan, insanî olan her türlü duyguyu özümsememize, herkesi tek bir ailenin fertleri olarak görebilecek iç olgunluğuna ulaşmamıza vesile olacak edebiyat eserleri okuruz. Farklı sahalarda başarılı olmuş insanların hayat tecrübelerini kendi tecrübemizin bir parçası kılmak için hatırat ve biyografi okuruz. İnsanlık tarihinde söylenmiş en önemli bütün fikirleri anlamamızı amaçlayacak şekilde felsefe ve düşünce tarihi okuruz.

• Kendi türümüzün yeryüzü macerasının siyasî, sosyal, ekonomik, toplumsal, fikrî veçhelerini anlamamızı sağlayacak şekilde tarih okuruz. İnsanoğlunun toplum olarak örgütlenmesinin ve maddeyle kurduğu münasebetin tarihini merak eder ve bugün nasıl bir dünyada yaşadığımızı anlamak isteriz. Bu sebeple ekonomi, siyaset, bilim, sosyoloji, bilim tarihi okuruz. Kendimizi anlamak istediğimiz için psikoloji okuruz. Ayrıca istidadımız olduğu alanda derinleşmeyi sağlayacak şekilde profesyonel okumalar yapmak okuma faaliyetimizin vazife yönüdür.

Nasıl okuyalım?

Okuma eylemi farklı amaçlara yöneldiğinde farklı biçimlerde icra edilir. Bilmediğimiz bir hususu öğrenmek, uzmanı olduğumuz alanla ilgili bilgimizi güncellemek, yanlış veya eksik gördüğümüz bir metni eleştirmek veya edebî haz almak gibi amaçlar, okuma eylemimizin nasılını belirleyecektir. Benim için referans değeri olan kitaplara dönüp tekrar baktığımda kitabın önemli cümlelerini görmek, kitabın bütününü mümkün mertebe hatırlamak istediğim için önemli satırların altını çizerim. Derhal bulmak istediğim satırlar için renkli şeritler kullanırım.

Farklı amaçlarla farklı renkli kalemler kullanmamızı tavsiye edenler var. Kitapları word dosyalarına ve defterlerine özetleyenler, önemli alıntıları çıkaranlar da. Bazı kitapların tekrar tekrar okunması, bazılarının ise hızlıca geçilmesi gerektiği de söylenebilir. Benzer konulu kitapları arka arkaya okumanın o konuyu kavramayı kolaylaştırdığı da söylenebilir. Bütün bunlar bir taraftan okumanın amacıyla, diğer taraftan kişisel okuma verimliliğiyle ilişkili hususlardır ve herkesin en verimli okuma metodunu kendisinin bulması gerekir.