Zorlu iklime yerel çözüm: Collège Amadou Hampaté Bâ

Bir mimari yardım kuruluşu olan Article 25, dünya genelinde ihtiyaç duyulan bölgelere giderek eğitim ve sağlık projeleri tasarlıyor, inşa sürecine yardımcı oluyor. Burdan yola çıkarak değinmek gerekirse, Nijer’in eğitim sistemi uzun yıllardır çeşitli zorluklarla boğuşuyor. Ortalama olarak her bir kadının 7 çocuk doğurduğu Nijer, dünya doğum oranı listesinin başında yer alıyor. Ek olarak genç nüfus, ilköğretim sonrasında eğitim sisteminden ayrılmayı tercih ederken eğitim sistemi öğrencileri tutmak için mücadele ediyor. Article 25’te bu doğrultuda yeni lokasyonu olarak burayı tercih ediyor.

Article 25, Nijer'deki Collège Hampaté Bâ ile birlikte çalışıyor. Bu işbirliği ile eğitim kurumunda ilkokul çağından liseye kadar 1.200 kadar çocuğu barınmasını sağlayacak yeni derslikler ve destekleyici tesisler tasarlanıyor. Eğitim kurumu düşük gelirli ailelerin ortaokul çağındaki çocukları için sübvansiyonlu bir eğitim sunuyor. Projenin hem mimari hem de eğitim açısından Nijer için örnek yüksek kaliteli bir eğitim tesisi olması hedefleniyor.

Geliştirilen proje, mevcut dersliklerin yenilenmesini, toplam 20 derslik içeren 5 yeni derslik bloğu tasarımını ve yeni idari tesisler, toplantı salonu, kütüphane ve tuvalet bloklarını içeriyor. Kuruma özel su ve elektrik şebekesi geliştirilerek sık sık kesintiye uğrayan yerel şebekeye karşı hazırlık yapılıyor.

Tasarım, geleneksel teknikleri uyarlayarak yerel malzemelerin kullanımına öncelik veriyor. Bu sayede zorlu iklim koşullarına karşı dayanıklı ve öğrenmeye elverişli işlevsel, konforlu alanlar elde ediliyor. Projenin bütününde yapı malzemesi olarak yerel laterit taşı kullanılıyor. Laterit taşı, düşük karbonlu, ucuz ve yerel olarak temin edilen bir malzeme olması ile dikkat çekiyor.

Laterit, Nijer’in başkenti Niamey'de yapılan modern inşaatlarda sıklıkla kullanılan çimento bloklara kıyasla çok daha fazla hava geçirgenliği sağlıyor. Lateritin termal kütle oluşturan yapısı, güneşli günlerde ısı akışını yavaşlatıyor. Bu sayede serin iç mekanlar elde ediliyor.

Laterit, Niamey'in 10 km dışındaki bir taş ocağından insan gücü ile çıkarılıyor. Doğal malzeme hava ile temas ettiğinde sertleşerek inşaata uygun hale geliyor. İnşaatta yerel duvar ustaları ile çalışılıyor. Yerel ustalar, lateritin nasıl kullanılacağı konusunda eğitiliyor, böylelikle becerilerini bölgedeki diğer projelerde de kullanmaları amaçlanıyor. Ayrıca Article 25 tarafından, inşaat sektörüyle ilgilenen kadınlar için yerinde bir eğitim programı başlatılarak kadınların sosyal yaşama daha fazla dahil olması destekleniyor.

Proje, iç mekanlardaki eğitim koşulları için ideal alanlar oluşturmak adına aşırı sıcağı önleyen pasif havalandırma teknikleri ile donatılıyor. Niamey'nin sıcak iklimi, tüm yıl boyunca 30 santigrat derecelerde gündüz sıcaklık ortalaması oluşturuyor. Sıcak aylarda ise hava sıcaklığı düzenli olarak 40 santigrat derecenin üzerine çıkıyor. Yüksek maliyet ve enerji ihtiyacı gerektiren klimaların kullanımını azaltmak için pasif havalandırma stratejisi geliştiriliyor.

2022 Pritzker Mimarlık Ödüllü Diébédo Francis Kéré’nin popüler hale getirdiği çift çatı sistemi derslik bloklarında uygulanıyor. Dersliklerin üstü toprak tuğla tonozlarla örtülürken tonozların üzerinde hafif metal strüktürlü çatı bulunuyor. Çatı açısı ve bina yönelimi, havanın çatı boşluğundan geçmesini sağlıyor.

Güneş doğrudan metal çatıyı ısıtırken aradaki boşluktan geçen rüzgar odaların ısınmasını engelliyor. İnşaatın tamamlanmasının ardından pasif soğutma sisteminin büyük bir başarı elde ettiği görülüyor. Birkaç ay boyunca sıcaklık verileri ölçülüyor ve 40’a kadar öğrencinin doldurduğu dersliklerin dış mekandaki ortalama sıcaklıktan 7-8 santigrat derece daha düşük olduğu görülüyor.