Tarihi binicilik yapısından kültür merkezine dönüşüm: Ancien Manège

Cenevre’nin Saint-Léger bölgesinde yer alan Ancien Manège, 1829 yılında hükümetin desteği ile François Brollet tarafından tasarlanıyor. Binicilik yapısının kompozisyonu 19. yüzyılın başlarında askeri binalar için düzenlenen kanunlara göre şekilleniyor. Merkezdeki geniş kapalı alanın iki yanında ahır olarak kullanılan bölümler uzanıyor.

Yapının iç mekanları ile komşu sokak arasında kot farkı bulunuyor. Bu sayede merkezi alan yüksek pencerelerle bol miktarda gün ışığı alıyor. Yüksek pencereler yer yer çatı ışıklıkları ile destekleniyor. Ana girişi ve yaverin evini oluşturan yarım daire biçimindeki rotunda, merkezi hacmi tamamlıyor. Yapının köşelerinde yer alan dört kule, ikincil alanları barındırarak genel kompozisyonu destekliyor.

Ancien Manège, arabaların atlar yerine şehir merkezinde hakim olmasının ardından 1930’da bir otoparka dönüştürülüyor. Araçların dolaşımı ve park kapasitesini artırmak için mimar Jean Camoletti, 1950'lerde yapıda önemli ölçüde değişiklik yapıyor. Tarihi yapıya, iki betonarme döşeme ile üst seviyelere erişmek için bir rampa eklenmesi, özgün mekansal düzeni tamamen değiştiriyor. Cephedeki açıklıkların genişletilmesi ile ölçek farklılıkları oluşuyor.

Günümüzde ilk bakışta, şehir merkezinde atların eğitildiği ve binicilik faaliyetlerinin yapıldığı tarihi dokulu bir yapının geçtiğimiz yüzyıllar kadar aktif olması beklenmiyor. Bu nedenle Manège pour Tous sakinleri derneği, binayı şehrin hayatına geri kazandırmak amacıyla katılımcılı bir süreç başlatıyor. Derneğin önerileri sonucu Cenevre Belediyesi 2014’te binayı çok işlevli kamusal bir yapıya dönüştürecek bir yarışma düzenliyor.

Estar’ın kazanan projesi, binanın mekansal ve yapısal özelliklerini özgün haliyle korumaya özen gösteriyor. Ancien Manège’in minimum müdahale ile yaşanabilir bir kamusal bina olması hedefleniyor. Tarihi yapının atmosferik, mimari ve termal niteliklerini güçlendirmek adına küçük çaplı yıkımlar, onarımlar ve eklemeler yapılıyor. Bu müdahaleler, mevcut yapısal unsurların yeniden kullanılması ile gerçekleştiriliyor.

Yeni eklemeler iki türe indirgeniyor: binanın biçimsel netliğini yeniden oluşturmak için mevcut yapıyı tamamlayan eklemeler ve mevcut kullanımlara uyum sağlayan ek ahşap bölümler. Bu mimari ikilem sayesinde, uzun yıllar var olan değerler ile yapılan yeni müdahalelerin birbirinden ayrılması sağlıyor. Yine de yeni müdahalelerde ahşabın ana malzeme olarak kullanılması, tarihi unsurlarla uyum oluşturuyor.

Giriş, binanın hemen ilerisindeki küçük meydan olan Place du Bourg-de-Four’dan net şekilde görünüyor ve insanların dikkatini çekiyor.

Zemin katın betonarme döşemesi, tüm ortak hizmetlerin yerleştirildiği bir servis kidesi oluşturacak şekilde korunuyor. Zemin katın dışarıya açılan pencereleri ise tüm engellerden arındırılıyor. Üst katın betonarme döşemesi, büyük kemerli açıklıkları serbest bırakmak ve zemin katta daha geniş bir alan oluşturmak için kısmen yıkılıyor. İki kat arasındaki sirkülasyon, kulelerle hizalanmış iki paralel şaftla sağlanıyor. Merdivenlerden biri önde kamusal nitelikte olan diğeri ise arkada personel tarafından kullanılıyor.

Zemin kattaki hizmet bloğunu tanımlayan bölmeler ile merkezi alanı yapının gerisinden ayıran akustik paneller tamamen ahşaptan oluşuyor. Yapısal nitelikteki tek ekleme, yapının Rue de Saint-Léger cephesine sonradan eklenen katın yıkılarak terasa dönüştürülmesi oluyor.

Merkezi alanın aynı anda farklı kullanıcılar tarafından çeşitli aktivitelerde kullanılması için tavandan sarkan perde sistemi geliştiriliyor. Farklı kombinasyonlarda kullanılan perdeler istenildiği şekilde kaldırılıyor veya indiriliyor. Perde sistemi ahşap strüktüre monte ediliyor ve bu ahşap strüktürün yüksekliği de ayrıca ayarlanabiliyor. Perde ve ahşap strütüktür sisteminin tepesindeki ışıklık bu mekana özel aydınlatma sağlıyor.

Binanın termal sağlığı için çeşitli eklemeler yapılıyor. Bu müdahaleler, mevcut ahşap yapılardan uzak tutularak yeni asma tavanların arkasına gizleniyor. Havalandırmalı loftlar geliştirilerek korunuyor. İdeal değerlere sahip yeni ısı yalıtım sistemi ile binanın mimari değerlerinin korunması amaçlanıyor. Yalıtımlı yeni meşe pencere doğramaları, ısıl performansı geliştirirken özgün tasarımları ile yapının estetik değerini artırıyor.