Siloya yapılan sanat müzesi: Zeitz MOCAA

Zeitz MOCAA (Museum of Contemporary Art Africa), Güney Afrika’daki Cape Town’da şehir için endüstriyel öneme sahip eski bir silonun yeniden dönüştürülmesi ile oluşturuluyor. Silo, 1920’lerde inşa ediliyor ve bir dönem şehrin en yüksek binası olarak geçmişte kilit rol üstleniyor. 1990'dan beri kullanılmayan silo, daha öncesinde Güney Afrika'nın ana mısır deposu olarak kullanılıyor. Konteyner taşımacılığının yükselmesiyle beraber silo önemini yitiriyor.

Victoria & Alfred Waterfront, limanda yer alan silonun yenilenerek şehre geri kazandırılması için Heatherwick Studio ile anlaşıyor. Çağdaş Afrika sanatını sergileyen Afrika’daki ilk uluslararası müze olması, planlanan projenin ilk aşamalarında; Jochen Zeitz ve Zeitz Vakfı'nın çağdaş sanat koleksiyonu için kalıcı müze arayış süreçlerine denk geliyor. Böylece proje ortak şekilde destekleniyor.

Mevcut silo yapısı; biri sınıflandırma kulesi, diğeri 42 tüpten oluşan silo kısmı olmak üzere iki ana bölümden meydana geliyor. Heatherwick Studio yapıyı yıkıp yeni bir tasarım yapmak yerine mevcut silo binasını koruyarak limandaki endüstriyel karakteri devam ettirmeyi tercih ediyor.

Müze alanı, tarihi silo binasının betonarme yapısından çeşitli kısımların çıkarılması ile elde ediliyor. Binanın boru şeklindeki iç kısmından devasa bölümler oyularak toplamda 80 galeri alanı içeren geniş bir ağ oluşturuluyor. Ayrıca tüp şeklindeki geometrik biçimlerden geniş bir merkezi sosyalleşme alanı elde ediliyor. Dokuz kata yayılan sergi alanı toplamda 9.500 m²’ye ulaşıyor.

Thomas Heatherwick, projenin uygulamasını bir arkeolojik çalışmaya benzetiyor. Galeri boşluklarını oluşturmak için borular dikkatlice kesiliyor. Gerekli noktalara güçlendirici katmanlar inşa ediliyor. Bu sayede borular tamamen yok olmuyor. Heatherwick, projede rollerinin inşa etmek yerine yıkmak olduğunu ve binanın olduğu gibi korunmasının işverenler tarafından talep edilmediğini belirtiyor.

İşverenler, tüplerin etkili bir sergi alanına dönüşmeyeceğini düşünse de Heatherwick Studio siloyu koruyarak dönüştürmeye odaklanıyor. Buna karşılık olarak bir yandan boruların ruhunu korumak diğer yandan birinci sınıf sergi alanı oluşturmak için çaba gösteriyor.

Müze, yapının yüksekliği boyunca 27 metre uzanan devasa atriyum çevresinde kurgulanıyor. Binanın merkezindeki atriyum toplamda 12 tüp oyularak meydana getiriliyor. Atriyum, Batı Afrikalı sanatçı El Loko'nun tasarladığı desende üretilen lamine cam çatı katmanı sayesinde gün ışığı alıyor. Cam tavan aynı zamanda çatıdaki heykel bahçesi için yürünebilir bir zemin oluşturuyor ve iç mekanda aşırı ısı birikmesinin de önüne geçiyor.

Silo kısmını oluşturan tüplerin atriyum dışında kalanları büyük ölçüde kesiliyor ve sergi alanlarına yer açılıyor. Betonarme yapının oyulduğu yüzeylerde eski betonun agregalı yüzeyi parlatılarak öne çıkarılıyor. Güçlendirme katmanları ile eski katmanlar arasındaki ton geçiş kısımları özellikle açıkta bırakılıyor.

Sınıflandırma kulesinde betonarme çerçeve arasında kalan duvarlar yıkılarak geniş açıklıklar oluşturuluyor. Bu noktalara yerleştirilen üç boyutlu pencereler gün boyunca çeşitli renkler ve ışıklar yansıtıyor. Pencereler içeriden bakıldığında farklı açıya sahip camlardan yandaki Masa Dağı'nı, diğer yan Robben Adası'nı ve gökyüzündeki bulutları yansıtıyor. Geceleri, içerideki ışıkların parıltısı kuleyi adeta bir fenere dönüştürüyor.

Müzede ayrıca son teknolojiye sahip sanat eseri deposu, kitapçı, restoran, bar ve okuma salonları bulunuyor. Çeşitli enstitülere, kurslara ve eğitimlere ev sahipliği yapan Zeitz MOCAA, Cape Town için önemli bir kültürel merkez misyonu üstleniyor.

Zeitz MOCAA, liman gelişimi için çalışan V&A Waterfront'un bir parçasını oluşturuyor. Limanda Zeitz MOCAA ile birlikte çeşitli müzeler, restoranlar yer alıyor. 30 milyon İngiliz Sterlini ile geliştirilen Zeitz MOCAA, limanda kar amacı gütmeyen bir kamu kuruluşu konumunda yer alıyor. Yine de V&A Waterfront'un büyük yatırımlar yaptığı liman; Masa Dağı manzarası ve okyanus ile günde 100.000 kişiye kadar insan çekiyor.