Semte yeni bir soluk: Zümrütevler Meydanı

Yerleşim bölgelerindeki kentsel alanların varlığı sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Bu alanlara her kesimin erişebiliyor olması ise sağlıklı bir kent yaşamı için bir diğer önemli kıstastır. 2019 yılında Superpool ekibi, tutkuyla kurulan bir hayali gerçekleştirmek için işe koyuldu ve bir pilot proje başlattı. Proje kapsamında, Zümrütevler Mahallesi’ndeki atıl bir alan düzenlenerek nitelikli bir açık alana dönüştürüldü.

Ülkenin en çok göç alan şehrinde, nüfus artışı sebebiyle İstanbul her geçen gün biraz daha kalabalıklaşıyor. Açık alanlar, kent sakinlerinin fiziksel sağlığı ve zihinsel rahatlığında kritik bir rol oynuyor. Açık alanlara ve parklara erişimi artırmanın kent için giderek daha zor hale geldiği söyleyebiliriz. Bu kapsamda, Bernard Van Leer Vakfı'nın Urban95 programının bir parçası olarak Maltepe Belediyesi, uluslararası projelere de imza atan tasarım ofisi Superpool ile çalıştı. Maltepe ilçesinin en yoğun nüfusa sahip olan mahallerinden birisi olan Zümrütevler, Maltepe Belediyesinin yürüttüğü analizler sonucunda seçildi. Zümrütevler Mahallesi aynı zamanda genç ve çocuk nüfusunun da yoğun olduğu bölgelerden biri olarak biliniyor. Buna rağmen çocuklar için yeterli açık alanın olmaması, bu projeyi başlatan başlıca etkenler arasında gösteriliyor.

Proje alanı, bir marketin hemen önünde bulunan kavşak noktası olarak belirleniyor ve aşamalı olarak gerçekleştiriliyor. Mahalle sakinlerinin de çalışmaya aktif şekilde katıldığı birtakım çalıştaylarla geçici bir düzenleme yapılıyor.

Mahalle sakinleri sınırları belirgin olmayan trafik ağında güvensiz bir şekilde yürüyordu. Basit sınırlar ile araç yolunun sınırları halkın da katılımıyla çizildi, yaya geçitleri beraber boyandı. Anket çalışmalarına göre ise projeden sonra daha fazla çocuk ve yaşlı evlerinden çıkarak yaşama karışmaya başladı. Mahalle sakinleri kendilerini artık daha güvende hissettiklerini dile getirdi.

Halkın genelinde güzel ve olumlu dönüşler olsa da proje ilk yapıldığında, tepki aldığı konular da vardı. Proje alanındaki marketin ürünleri sevk etme alanı, dolmuşların yolcu indirme yeri ve otoparkın artık var olmaması biraz tepki çekti. Ancak mahalle sakinleri, tüm bu tepkilere rağmen Superpool ekibiyle bir dayanışma gerçekleştirdi ve semte ihtiyacı olan bu alanı vermeyi başardı.

Superpool ekibinin başlattığı pop-up oyunlar özellikle çevresel adalet kapsamında çok değerli bulunuyor. Yeni meydanı beslemek için pop-up oyun alanları ve çocuklar için hikaye okuma etkinlikleri düzenleniyor. Alandaki çoğu şey düşük maliyetli ve basit tercih ediliyor. Proje, maliyetli muadillerinin yerine gereken ihtiyaçları karşılayan, hemen hemen her yerde uygulanabilecek bir tasarım örneği sunuyor. Bu pilot proje, açık alan ihtiyacının aslında kolay çözülebilir, hızlıca sonuca ulaşılabilir bir mesele olduğunu da göstermiş oluyor.

Projenin geçici hali pandemi sebebiyle uzatıldı. Pandemi sürecinde görüldü ki proje alanı belirli saatlerde dışarı çıkabilen yaşlılar ve çocuklar için bir nefes alma noktası oldu. Pandemiyle daha da büyük bir sorun haline gelen açık alan ihtiyacı ile projenin önemi bir kere daha gün yüzüne çıktı. Ekim 2020’de projenin kalıcı hali için bir süreç başlatıldı. Kalıcı oyun alanları ve kent mobilyaları ile proje yeniden inşa edildi.

Superpool ekibi, tartışmalarla ve gecikmelerle de olsa güvensizlik hissettiren atıl bir alanı mahalle sakinlerinin yardımıyla kentsel bir alana dönüştürmeyi başardı. Sağlıklı yaşam koşullarının tekrar düşünüldüğü COVID-19 pandemi süreci, hayatın her alanında olduğu gibi, en çok da kentsel alanda, mesafe ihtiyacı sebebiyle günlük yaşam pratiklerini derinlemesine etkiledi. Bu dönemde özellikle kentsel açık alanlarda, meydanlarda, sokaklarda ve parklarda gerçekleşen gündelik faaliyetlerin çeşitliliği, yeterliliği ve niteliği tekrar tekrar gündem olduğu gözler önüne serildi. Böyle bir zamanda bu projenin varlığının kentlerin geleceği için bir kıvılcım ve umut olduğunu söyleyebiliriz.