Sanayi bölgesinde sosyalleşmeyi vurgulayan okul: Özel İAOSB Nedim Uysal Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

Özel İAOSB Nedim Uysal Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, İzmir şehir merkezinin çeperindeki İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nin ızgara planı içerisindeki tip parsellerden birinde yer alıyor. Sanayi bölgesindeki eğitim projesi, “eğitim fabrikası” yaklaşımından yola çıkıyor.

Organize Sanayi Bölgesi’nin monoton yerleşim planı; benzer boyutlarda ve birbirini tekrar eden dikdörtgen parsellerden oluşuyor. Parsellerde çekme mesafelerinin olması sebebiyle sanayi bölgesine içe dönük dikdörtgen yapılar hakim oluyor. Düz topografyada benzer yüksekliklerdeki dışarıya kapalı olan yapılaşma, üçüncü boyutta da bir çeşitliliğe izin vermiyor.

Organize Sanayi Bölgesi’nin şehir merkezinin çeperindeki konumu, yaya hareketinin oluşmasını engelliyor. Sokakların yalnızca sanayi işleri için kullanılması, yaya ölçeğinde işlevsel çeşitliliği kısıtlıyor. Endüstriyel yapıların kentsel ortamdan uzaklaştırılması dinamizmden çok uzak bir atmosfer meydana getiriyor. Bu yüzden sanayi bölgesinin sahip olduğu fiziki engellerin aksine eğitim yapısının yüksek etkileşimli ve enerji veren bir dünya oluşturması hedefleniyor.

M artı D, eğitim yapısının çevre ile zıtlık oluşturarak sanayi bölgesi içerisinde varlığını öne çıkarmasına odaklanıyor ve 2 tasarım stratejisi geliştiriyor. İlk tasarım stratejisinde okulun sosyal ve atölye birimleri ile eğitim alanları ayrılıyor. İlk iki katı, iç galeri etrafında toplanan beş atölye bloğu oluşturuyor. Eğitim blokları ise üst katlarda yer alıyor. İkinci strateji olarak yeşil topografya üst kotlara taşınıyor ve eğitim bloğu ile kamusal mekanlar düşeyde ayrılıyor.

Zemin ve birinci katta; kapalı spor salonu, çok amaçlı salon, konferans salonu, atölyeler gibi destekleyici işlevler ile kantin, yemekhane gibi sosyalleşme alanları yer alıyor. Avlular ile birbirine bağlanan parçalı blokların oluşturduğu bu katların üzerinde açık teraslar tasarlanıyor. Bu sayede üst katlardaki derslikler bu terasları bahçe olarak kullanıyor.

Eğitim birimlerini oluşturan kütüphane, derslikler, yönetim ve öğretmen odaları, üst katlarda bulunuyor. Bu katlar, ilk iki katın aksine daha toplu bir plan şemasından oluşuyor. Derslik katları, büyük bir merkezi galeri etrafında gelişiyor. Derslik, atölye ve laboratuvarlar kuzey cephesine yerleştirilirken güney cephesindeki birimlerin hassasiyeti için güneş kırıcılar kullanılıyor.

Merkezi galerinin güney yönünde güneş ışığını alacak şekilde tamamen cam bir cephe bulunuyor. Cam cephe, kış aylarında güneş sıcaklığını iç mekana alırken yaz aylarında da ısı kontrollü camlar ile güneş kontrolü sağlıyor. Cephe pasif havalandırma yaparak ek iklimlendirme sistemine gerek duymadan galerinin kontrollü bir dış mekan olarak çalışmasını sağlıyor.

Merkezi galeri; katlar arası etkileşime olanak tanıyor ve görsel algıyı artırıyor. Galeri, geçirgen yüzeylere sahip duvarlarla tanımlanıyor ve yapının kurumsal kimliğini yansıtıyor. Galeriyi saran ortak koridorlar, dizili dersliklere doğrudan erişim sağlıyor. Koridor üzerindeki delikli duvarlar ve kulüp odaları, öğrencilerin galeri ile etkileşimini destekliyor.

Yapının iç yaşamını destekleyen merkezi galeri, zemin katta çeşitli noktalardan dış mekan ile birleşiyor. Zemin kat, tüm parsele yayılıyor ve parçalı bloklardan oluşuyor. Parçalı bloklar arasındaki dış nişler, ortak iç mekanların bütünleştiği farklı niteliklere sahip açık mekanlar sunuyor. Farklı nişler; kantin ve yemekhanenin açıldığı spor bahçesi, atölyelerin açıldığı teneffüs alanı ve girişi temsil eden meydan ve tören alanı olarak işlevlendiriliyor.

Zemin kotu, Organize Sanayi Bölgesi’nin sahip olduğu tekdüze yerleşim düzenini kırmak ve üçüncü boyutta farklı bir çevre algısı oluşturmak için üst kottaki teraslara yükseliyor. Peyzaj üst kota kadar uzanıyor ve kullanıcılar için alternatif bir dış mekan oluşturuyor. Altında iki kat yer alan bu kot, çevrenin deneyimlenmesi için farklı bir bakış açısı sunuyor.

M artı D, mesleki ve teknik eğitim yapısının ana işlevine uygun olarak mimari yapım teknolojisini kapatmayarak tamamen açıkta bırakıyor. Böylece öğrencilerin yapıyı daha iyi anlaması hedefleniyor. Mimari dil, öğrencilerin yapının üretim ve çalışma prensiplerini anlamalarını sağlayarak sürekli bir öğretim sunuyor. Minimal malzeme seçimi yapılırken strüktür, elektrik ve mekanik sistemler açıkta bırakılıyor.