Pritzker Mimarlık Ödülü Sahibi Kadın Mimarlar
Genellikle "Mimarinin Nobeli" ve "mesleğin en büyük onuru" olarak anılan Pritzker Mimarlık Ödüllü, 1979’dan bu yana 43 mimara verildi. Arkitekt olarak 8 Mart 2021’de ödülün kadın sahiplerini sizler için ele alıyoruz. Şu ana kadar 5 kadın mimara verilen ödülü, 2004’te Zaha Hadid’in kazanması, mimarlık camiasında önemli bir farkındalık oluşturdu.
Önemli bir başarı için her yıl yaşayan bir mimara / mimarlara verilen uluslararası ödül, Chicago’da Pritzker ailesi tarafından Hyatt Vakfı aracılığıyla kuruldu. Ödülün amacı: "İnsanlığa ve yapılı çevreye mimarlık sanatı aracılığıyla tutarlı ve önemli katkılar sağlayarak inşa edilmiş çalışmaları olan; yetenek, vizyon ve bağlılık niteliklerini karşılayan; yaşayan bir mimar veya mimarları onurlandırmaktır". Anlamlı bir ödülün, binalar hakkında kamu bilincini daha fazla teşvik edeceğine ve mimarlık mesleğine daha fazla ilham vereceğine inanan Cindy Pritzker ilk ödülü 1979’da takdim etti.
100.000 $ ve bir bronz madalyondan oluşan ödül, her sene mayıs ayında açıklanıyor. Sunum törenleri, diğer dönemlerin mimarisine ve / veya ödülün önceki ödüllülerinin eserlerine saygı göstererek her yıl dünya çapında farklı lokasyonlarda gerçekleşiyor. Tören yerleri genellikle ödül sahibi seçilmeden önce kararlaştırıldığından, ikisi arasında amaçlanan bariz bir bağlantı olmuyor.
Her senenin jüri üyeleri geçmiş yılların kazananlarını da içeriyor. Herhangi lisanslı bir mimar, Pritzker Mimarlık Ödülü için jüri tarafından değerlendirilebilecek bir aday sunabiliyor. Mimariyi ilerletme konusuyla ilgili farklı alanlardan birçok aday, herhangi bir yılın 1 kasım tarihine kadar kabul ediliyor.
1- Yvonne Farrell ve Shelley McNamara
2020 Kazananları, Yvonne Farrell ve Shelley McNamara, University College Dublin'deki (UCD) Mimarlık Okulu'nda üniversitede tanıştılar. 1976'dan 2006 yılına kadar eğitim görmeye devam ettikleri UCD'de akademisyenlik yaptılar ve 2015'te yardımcı profesör olarak atandılar. 1978’de Grafon Mimarlık’ı kurdular.
"Yeni Coğrafya Olarak Mimari" sergisiyle 2012 Venedik Bienali Gümüş Aslan Ödülü'nün sahibi oldular. Farrell ve McNamara, Venedik Bienali 16. Uluslararası Mimarlık Sergisi için FREESPACE temasıyla 2018’de eş küratörler olarak atandılar. RIAI tarafından 2019'da RIAI James Gandon Mimarlıkta Yaşam Boyu Başarı Madalyası ve 2020'de RIBA Kraliyet Altın Madalyası ile ödüllendirildiler.
Önemli projeleri arasında North King Street Housing (Dublin, İrlanda 2000); İrlanda Kentsel Enstitüsü, University College Dublin (Dublin, İrlanda 2002); Gündönümü Sanat Merkezi (Navan, İrlanda 2007); Loreto Community School (Milford, İrlanda 2006); Maliye Bakanlığı Ofisleri (Dublin, İrlanda 2009); ve Tıp Fakültesi, Limerick Üniversitesi (Limerick, İrlanda 2012) yer alıyor.
"1970'lerden beri mimar ve eğitimci olan Farrell ve McNamara, kentsel çevre ve inşaat zanaatının ustalığını gösterirken; tarihi onurlandıran, saygılı ve yeni mekânlar tasarlıyorlar. Gücü ve inceliği dengeleyen; bölgeye özgü bağlamlara, akademik, sivil ve kültürel kurumlara ve konut gelişmelerine saygı duyan; tekrarlamayan veya taklit etmeyen, ancak kesinlikle kendi mimari sesini yansıtan modern ve etkili çalışmalar ortaya koyuyorlar."
2- Carme Pigem
2017 Kazananı Carme Pigem, Rafael Aranda ve Ramon Vilalta 1987’de kendi stüdyoları RCR Mimarlığı, İspanya’da kurdu. Katalan hükümeti tarafından verilen 2005 Ulusal Mimarlık Kültür Ödülü'nün sahipleri; Amerikan Mimarlık Enstitüsü Onursal Üyeleri, 2010; Kraliyet İngiliz Mimarlar Enstitüsü Uluslararası Bursiyerleri, 2012; ve Fransız Académie d'Architecture tarafından Altın Madalya ile ödüllendirildiler.
Ekip, İspanya'da ve yabancı şehirlerde 200'den fazla konferans verdi ve çalışmaları birçok kitapta yayınlandı. 2013 yılında toplum genelinde mimariyi, peyzajı, sanatı ve kültürü desteklemek için RCR BUNKA Vakfı'nı kurdular.
"Maddeselliği şeffaflıkla uyumlu hale getiren Aranda, Pigem ve Vilalta; duygusal ve deneyimsel mimari ile sonuçlanan dış ve iç mekân arasındaki bağlantıları arayan çalışmaları ile materyallerin sınırlarını araştırıyorlar. Kendi bağlamları ile söylemlerini ortaya koyuyorlar."
Önemli projeleri arasında La Cuisine Art Center (Nègrepelisse, Fransa, 2014); Soulages Museum, G. Trégouët (Rodez, Fransa, 2014); La Lira Theatre Public Open Space ve J. Puigcorbé (Ripoll, Girona, İspanya, 2011); Les Cols restaurant marquee (Olot, Girona, İspanya, 2011); El Petit Comte Kindergarten işbirliği ile J. Puigcorbé (Besalú, Girona, İspanya, 2010); Bell-Lloc Şaraphanesi (Palamós, Girona, İspanya, 2007) yer alıyor.
3- Kazuyo Sejima
2010 kazananlarından Kazuyo Sejima, Japonya Kadın Üniversitesi'nde mimarlık derecesi aldı. 1987'de Tokyo'da kendi stüdyosunu açtı ve 1992'de Japonya Mimarlar Enstitüsü tarafından Japonya'da Yılın Genç Mimarı seçildi. Kazuyo Sejima, Princeton Üniversitesi, Polytechnique de Lausanne, Tama Sanat Üniversitesi ve Keio Üniversitesi'nde ders verdi.
Ryue Nishizawa ile birlikte 1995’te SANNA Mimarlık’ı kurdu. 2002'de American Academy of Arts and Letters Arnold Brunner Memorial Madalyası, 2006'da Japon Mimarlık Enstitüsü tarafından tasarım ödülü ve Berlin Sanat Akademisi tarafından 2007 Berlin Kunstpreis ödülüne layık görüldü. Venedik Bienali Dokuzuncu Uluslararası Mimarlık Sergisi'nin en önemli çalışmasıyla 2004'te Altın Aslan'ı kazandı.
Ses getiren çalışmalarının örnekleri arasında, İsviçre, Lozan'daki Rolex Öğrenim Merkezi; Toledo, Ohio'daki Toledo Sanat Müzesi Cam Pavyonu; New York'taki Yeni Çağdaş Sanat Müzesi, NY; Londra'daki Serpentine Pavyonu; Tokyo'daki Omotesando'daki Christian Dior Binası yer alıyor.
4- Zaha Hadid
Bağdatlı bir mimar olan Zaha Hadid, 2004’te Pritzker mimarlık Ödülü’ne layık görülen ilk kadın mimar oldu. Parametrik tasarımın en önemli temsilcilerinden Hadid 1977'de Architectural Association’dan mezun olduktan sonra Metropolitan Mimarlık Bürosu (OMA)'ya katıldı. Daha sonra 1980’de Lonra’da Zaha Hadid Mimarlık’ı kurdu.
Ofis işlerine paralel olarak Architectural Association (AA), Harvard Üniversitesi, Yale Üniversitesi, Chicago'daki Illinois Üniversitesi ve Columbia Üniversitesi'nde akademisyenlik ve misafir profesörlük yapmaya devam etti. Zaha Hadid Mimarlık bünyesinde mimari, endüstriyel tasarım ve inşaat sektörlerinde birçok yeni materyal kullanımına öncülük etti; mimari ve kentsel tasarımın sınırlarını zorladı. Hadid, 2016 yılında aramızdan ayrıldı.
Vitra İtfaiye İstasyonu (1993); Millennium Dome'daki Zihin Bölgesi (1999) Greenwich, İngiltere; Hayder Aliyev Kültür Merkezi, Azerbaycan ve Cincinnati, Ohio'daki Rosenthal Çağdaş Sanat Merkezi (2003) bilinen çalışmaları arasında yer alıyor.
"Eserleriyle mevcut kentsel manzaraları yoğunlaştıran bir mimar olarak tanınıyor. Kentsel ölçekten iç mekânlara ve mobilyaya kadar tüm tasarım alanlarını kapsayan çalışmalarıyla binaları en ince ayrıntısına kadar tasarlıyor."