Letonya’nın kültürel beşiği: Mežaparks Açık Hava Sahnesi

Letonya Şarkı ve Dans Festivali, yerel Baltık kültürüne dayanan ve ulusal kimliğin gelişiminden sorumlu, dünyanın en büyük koro etkinliklerinden biri olarak 1873’den beri gerçekleştiriliyor. Festivalde Letonya'nın her yerinden 20.000 kadar şarkıcı bir araya gelerek dev bir koro oluşturuyor ve bu birliktelik ile UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine ekleniyor. Mežaparks Açık Hava Sahnesi, bu festival için ilk kez 1955 yılında Vladimir Shnitnikov tarafından tasarlanıyor ve o tarihten itibaren festival bu sahnede düzenleniyor.

Letonya Şarkı ve Dans Festivali ile Mežaparks Açık Hava Sahnesi’nin ortak geçmişinde Letonya için büyük değerler yatıyor. Organizasyon ve sahne Letonya’nın geleneksel, kültürel ve sosyal değerlerini yaşatmaya ve gelecek nesillere aktarmada ciddi önem taşıyor. 1988 Letonya Şarkı ve Dans Festivali'ne 200.000'e yakın seyirci katılıyor. 2007 yılında Riga Kent Konseyi, uluslararası bir tasarım yarışması düzenleyerek yapının nitelikli şekilde yenilenmesini planlıyor. Yarışmayı Letonyalı ortaklar J. Pogas Birojs ve Mailitis Architects kazanıyor.

Sahne, Letonya’nın başkenti Riga’daki Mežaparks adlı parktaki yoğun ağaç dokusu içerisinde konumlanıyor. J. Pogas Birojs ve Mailitis Architects, akustik ve güvenlik ihtiyaçlarını karşılamayan bir önceki sahne yapısının yerine benzer bir yapı tasarlıyor. Kapasite, yapısal ve akustik sorunlarını çözen yeni tasarım, bir yandan da geleneğin sürekliliği için eski yapıdan referanslar taşıyor. Mimarlar, ormanın estetik ve felsefi mitolojisini geliştirerek antik Baltık kültüründen ve doğasından aldıkları ilhamı tasarıma yansıtıyor.

Mežaparks Açık Hava Sahnesi’nin içinde bulunduğu ormanın akustik özelliği, eşit ve geniş yankılar oluşturarak bu boyuttaki bir koro sahnesi için ideal bir ortam sağlıyor. Sahnenin kuzey tarafındaki çatı strüktürü, üstün bir akustik kalite sunuyor. Sık çelik sütunlar birlikte yükseliyor ve mekansal olarak kararlı bir çerçeve oluşturuyor. Çatının iç yüzündeki 300 adet akustik panel ayarlanabiliyor ve sesi istenilen yöne yansıtıyor. Çatı strüktürünün üzeri koroyu güneş ve yağmurdan koruyan özel bir membran ile kaplanıyor. Tasarımda kullanılan basit ve sade malzemeler Kuzey estetik geleneğini de vurguluyor.

Sahne, mevcut orman yollarının ve rekreasyon alanlarının ortak altyapısını kullanıyor. Sovyet döneminde dikilen ağaçlarla oluşturulan orman, Baltık kıyılarının tipik bir manzarası olan doğal bir ormana dönüşüyor. Orman ile tasarım arasında uzamsal bir benzerlik kurma hedefi bulunuyor. Bu bağlamda amfi tiyatronun akustik parametreleri geliştirilerek bir koro için doğal ve özel bir ses ortamı oluşturuluyor. Yerel şarkıcılar ve orkestra şefleri, sahnedeki akustiği benzersiz bir gümüş ses olarak tanımlıyor.

Yenileme ile Mežaparks Açık Hava Sahnesi’nin koro kapasitesi 20,000 şarkıcıya, seyirci kapasitesi ise 30,000 koltuğa çıkarılıyor. Ancak seyirci kapasitesi, oturma alanının kaldırılıp yeşil alana dönüştürülmesi ile 70,000 kişiye kadar artırılabiliyor. Böylece festival esnasında neredeyse 100,000 kişi aynı anda mekanı dolduruyor. Bu sayı başkent Riga nüfusunun hemen hemen 6’da 1’ine karşılık geliyor.

Açık hava sahnesi; akapella şarkıları, rock-pop konserleri, spor ve kültürel etkinlikler gibi çeşitli performanslara ve etkinliklere uyarlanabilir şekilde inşa ediliyor. Korist tribünü altında oluşturulan kapalı alanlara konferans, konser, sergi salonları ve ofisler yerleştiriliyor. Bir kültür ve eğlence merkezi olan mekan, etkinlikler dışında kesintisiz şekilde kamusal kullanıma açık kalıyor.

5 yılda 1 düzenlenen Letonya Şarkı ve Dans Festivali, 2018 yılında son kez sahnenin eski yapısında gerçekleştiriliyor. Bu festivalin ardından yenileme projesi başlatılıyor ve 2021’de tamamlanıyor. 2023 yılında festivalin 150. yıldönümünün Mežaparks Açık Hava Sahnesi’nin yeni yapısında gerçekleştirilmesi planlanıyor.