Dünya ticaret ulaşım merkezi: Oculus

Santiago Calatrava’nın tarafından tasarlanan Dünya Ticaret Merkezi Ulaşım Merkezi "Oculus", 2016 yılında tamamlanmış. Dünya Ticaret Merkezi’nde çeşitli önemli noktalar arasında bağlantıyı sağlıyor. Oculus, geniş eliptik şekilde dizilmiş çelik kaburgalardan ve camdan oluşuyor; kaburgalar, plazanın kuzey ve güneyinde dışarıya doğru uzayarak iki kanopi oluşturuyor.

Ocak 2004'te Santiago Calatrava, Aşağı Manhattan için, orijinal Dünya Ticaret Merkezi İkiz Kulelerinin hemen doğusunda yer alan yeni, kalıcı bir tesis olacak şekilde Dünya Ticaret Merkezi -DTM- Ulaşım Merkezi tasarımını açıklıyor. Yapının yerinde daha öncesinde benzer görevlerde yapılar bulunmuş.

Oculus, 1909'da açılan Hudson ve Manhattan Demiryolları (H&M) Hudson Terminali'nin yakınlarında konumlanıyor. New York ve New Jersey Liman İdaresi, 1961'de iflas eden H&M sistemini satın alarak onu PATH olarak yeniden adlandırıyor ve DTM'nin bir parçası olarak Hudson Terminali’ni yeniden geliştiriyor.DTM Ulaşım Merkezi, DTM'nin bir parçası olarak inşa ediliyor ve kapatılan Hudson Terminali'nin yerini almak üzere 6 Temmuz 1971'de açılıyor.

11 Eylül 2001 saldırılarının ardından, 2003 yılında DTM kompleksi yeniden inşa edilirken geçici bir PATH istasyonu açılıyor. Kalıcı istasyon binası üzerine çalışmalar ise 2008'de başlıyor. Ana istasyon binası Oculus, 3 Mart 2016'da açılıyor ve terminalin adı Dünya Ticaret Merkezi Ulaşım Merkezi veya kısaca "Dünya Ticaret Merkezi" olarak değiştiriliyor.

Calatrava'nın DTM Ulaşım Merkezi için ilk büyük tasarım kararı, binayı bağımsız bir yapı olacak şekilde tasarlamak ve Daniel Libeskind'in Wedge of Light plazasının güney kenarı boyunca konumlandırmak oluyor. Alanın bu şekilde ele alınması yoğun ticari kulelerin ortasında bir tür duraklama alanı oluşturuyor. Oculus; Park Row boyunca City Hall Park'tan St. Paul kilisesinin avlusuna, DTM Anıtı bahçelerine ve Hudson Nehri kıyısındaki Battery Park'a uzanan yeşil, kentsel alanları birbirine bağlıyor.

Oculus'u oluşturan yapısal çelik kirişler, maksimum 50 metre yüksekliğe çıkan bir çift kanopi oluşturmak için kanat gibi yukarı doğru uzanıyor. Calatrava, yapının büyüklüğüne stratejik yaklaşmış. Yapı, Clatrava’nın yaklaşımı sayesinde alana yaklaşan bir yayanın ölçeği ile kulelerin devasa ölçeği arasında insanlaştırıcı bağlantı olarak işlev görüyor.

• "Oculus, yapısı ve parlaklığı sayesinde Avrupa'da geleneksel olarak piazzalarda olduğu gibi New York için şehrin ana yerlerine erişimin eklemlendiği, ziyaret ve toplanma yeri olacak bir meydan." - Calatrava

Calatrava'ya göre Oculus’un dikkat çeken formu, birçok gelenekten motifleri çağrıştırıyor. Yine de Calatrava yapıyı, bir çocuğun elinden çıkan bir kuş imgesi şeklinde özetliyor.

Kanatları oluşturan kirişler, projenin merkez eksenini çevreleyen iki adet 106 metre uzunluğunda kemerden çıkıyor. İki kemerin arasında, 100 metrelik çalıştırılabilir bir tavan penceresi New York gökyüzünün bir bölümünü çerçeveliyor ve ılıman günlerde, özellikle her 11 Eylül'de düzenli olarak açılıyor.

Her güneşli günün sabahında, güneş ışığı tavan penceresinden giriyor ve Calatrava’nın 'Işık Yolu' adını verdiği uzun bir aydınlatma şeridinin altındaki zemine yansıyor. Calatrava bu fenomeni binanın kendisinin en önemli unsuru olduğunu belirtiyor. Yapıya Oculus adını vermiş olması şaşırtıcı değil; klasik mimaride ‘oculus’, gökyüzünü gören bir açıklığı ifade ediyor.

Güneş ışığı merkezden geçiyor ve ‘Işık Yolu’ Oculus'un uzunlamasına ekseniyle aynı hizada, 11 Eylül trajedisinin sonunu, yeniden yapılanmanın başlangıcını işaret ediyor" - Calatrava

Tüm seviyelerde filtrelenen gün ışığı, cadde seviyesinin yaklaşık 20 metre altındaki PATH tren platformuna ulaşıyor. Hava karardığında ise binanın aydınlatması sayesinde çevresine fener görevi görüyor. Calatrava, binanın 'ışık sütunları' ile desteklendiğini söyleyerek, DTM Ulaşım Merkezi’nde ışıktan yapısal bir unsur olarak bahsediyor.

Binaya erişim Oculus'un doğu ve batı kemer ayaklarından Kilise ve Greenwich sokaklarından sağlanıyor. Giriş merdiven inişleri, Transit Hall denilen büyük alt kat meydanı üzerinde konsol yaparak hakim bir seyir oluşturuyor. Yürüyen merdivenler, asansörler ve merdivenler, üst ve alt perakende yolcu salonu katlarına erişim sağlıyor.

Bu seviyeden ziyaretçiler, eliptik iç mekanın tam boyutlarına ulaştığı Üst Yolcu Salonu seviyesine inebiliyor. Buradan 3 farklı metro hattına ve civardaki 3 farklı Dünya Ticaret Merkezi yapısına erişim sağlanıyor.

Üst Yolcu Salonu'ndan ziyaretçiler, yürüyen merdivenler, asansörler ve merdivenler aracılığıyla Yolcu Salonu seviyesine iniyor. Bu seviye, yapıdaki ana perakende seviyesi olarak hizmet veriyor ve doğuda Fulton Caddesi Transit Center'a, batıda PATH Hall ve Brookfield Place'e ve güneyde Liberty Caddesi’ne yaya bağlantıları sunuyor.

Alttaki toplanma alanı, cadde seviyesinin yaklaşık 10 metre altında ve çalıştırılabilir tavan penceresinin tepesinin 50 metre altında konumlanıyor. Burada kolonsuz eliptik alan yaklaşık 106 metre uzunluğa ve en geniş noktasında 35 metre genişliğe sahip.

Meydan olarak hizmet vermesi amaçlanan oval salon, beyaz mermer döşeme ile kaplanmış ve iki katlı perakende alanı ile çevriliyor. Batı ve doğu taraflarında izleme platformları ve tüp şeklinde cam asansörler bulunuyor.

Metronun batısında ve alt yolcu salonunun altında, PATH trenlerine erişim için biletleme, ücret kontrolü ve diğer hizmetleri sağlayan PATH Salonu konumlanıyor. Transit Hall ve Oculus'a benzer şekilde PATH Hall, 17 metre yukarıda dalgalı bir tavan düzlemi sağlayan bir dizi paralel çelik kirişle tanımlanıyor.

Alanın net açıklıkları bir yandan konfor sunarken diğer yandan yönlendirme ve güvenliği kolaylaştırıyor. PATH Salonu ve Transit Salonu, DTM Ulaşım Merkezi'nin aşırı doğu ve batı noktalarından görsel bağlantı sağlayan 1 numaralı metro hattının altına bağlanıyor. PATH Salonunun altında Hoboken ve Newark, New Jersey'e hizmet veren dört PATH tren platformu bulunuyor. PATH Holü zeminindeki açıklıklar, platformlar ile PATH salonunun tavanı arasında mekansal bağlantı sağlıyor; böylece gelen yolcular, trenden indikten sonra doğrudan büyük bir alana açılıyorlar.

Projenin heykelsi formu, yapısal çelik kirişlerin modüle edilmiş tekrarı ile elde edilmiş. Doğal ışık ve heykelsi formun birleşimi, binanın alt katlarına ve yaya yürüyüş yollarına saygınlık ve güzellik katıyor. Calatrava’nın tabiriyle New York’a daha önce tadına varamadığı bir tür kamusal alan sağlıyor.

Oculus’un hızlandırılmış inşa sürecini izlemek için:

Oculus’un içinden ve çevresinden kesitler için: