Az Uz Mimarlık - 29 Mayıs Üniversitesi Erkek Öğrenci Yurdu

_2007, İTÜ Mimarlık mezunuyum. Tam olarak akademiden kopmadım. 2009'da, Mimarlık Tarihi yüksek lisans programım bitti. Peşi sıra, hemen, askerlikten sonra doktoraya başladım. O doktora hala devam ediyor. 2015'e kadar, çeşitli pozisyonlarda mesleğimi icra ettim. Genellikle tasarım sorumlusu olarak çalıştım. 2015 sonu itibariyle, kendi pratiğimi icra etmeye başladım. Az-Uz Mimarlık olarak faaliyet gösteriyorum.

_Onun dışında akademide, Mimarlık Tarihi'ndeyim. Çalıştığım konular genellikle sivil mimari. Bilhassa 15 ve 16. yüzyıl Osmanlı Sivil Mimarisi. Bilhassa İstanbul merkezli. 16. yüzyıl, 15. yüzyıl, bilhassa milat olarak Fetih ele alınırsa, "Acaba ev nasıldı? Sivil mimari nasıldı?", genelde araştırma konularım bunlar. Daha çok tasarımla ilgili buldum kendimi ve genellikle konsept tasarım, avam proje, fikir proje, yarışmalar, tabii ki iş ilerlediğinde, uygulama aşamasında da danışmanlık şeklinde hizmetlerimi sürdürmekteyim.

_Buraya gelecek olursak, 29 Mayıs Üniversitesi'nin Ümraniye'deki şu an bulunduğumuz kampüsünün aslında genişleme alanı. Yaklaşık 6 bin metrekarelik bir parsel. Bu alanda üniversitenin acilen bir erkek yurdu ihtiyacı söz konusuydu. Benimle bu şekilde iletişime geçtiler. Yapı işlerinde İbrahim Akmanoğlu Bey'in, "Konteynerlerle yurt yapabilir miyiz?" diye bir fikri vardı. Bu fikri gerçekleştirmek istemiş fakat üniversite idaresi çok haklı olarak bunu reddetmiş. Çünkü şifahen anlatılmış ve riskli, çok örneği yok. Yani dünyada tabii ki çok örneği var, çok yenilikçi bir proje değil o manada. Fakat ülkemizde açıkçası bu ölçekte sistematik şekilde yapılmış bir şey değil. Çeşitli riskleri barındırıyor.

_Sonra benimle iletişime geçildi ve bu yıldıkları fikirden bahsettikten sonra benden konvansiyonel bir betonarme yurt istediler. Tabii maddi açıdan bu çok daha benim için avantajlı olmakla birlikte, ben bu fikrin üzerinde durmak istedim ve bunda bir potansiyel olduğunu düşündüm açıkcası. Ve bir fikir projesi yapma önerimi kendilerine ilettim. Belki bu şekilde idare ile konuşulursa farklı netice alınabilir diye düşündüm. Ve öyle de oldu. Konteynerlerden bir öğrenci yurdu yaptık.

_Şuna da bir açıklık getirmek lazım. Şimdi yurt diyoruz ama, aslında daha uygun bir kelime olmadığı için yurdu kullanıyorum. Çünkü aslında bu, klasik anlamda bir yurt değil. Çünkü bütün birimler ayrı. Yani yurttaki konfor standartlarıyla kesinlikle karşılaştırılamaz bir yapılaşma burası. Çünkü yatay ve düşey dolaşım, lobi, giriş kat, diğer sosyal alanlara erişim yani kapıyı açtığınızda karşılaştığınız fiziki şartlar... Bunlar konvansiyonel bir yurt konforunu sunmuyor.

_Fakat burada bir kar zarar dengesi var. Az sonra geleceğim başlıklar nedeni ile konteyner şeklinde yapılaşma seçildi. İkisi kıyaslanırsa burada; belli bir yerle ilişki, dışarı ile bağlantı, bir özgürlük hissi, idiyet duygusu gibi artı kavramları varken; konfor açısından eksik noktaları olduğunu belirtmemiz gerekiyor. Yani konformist bir yaşam için uyarlanmış proje değil. Fakat toplumun konfor eşikleri, tabi yıllar içerisinde yükseliyor. Bu da bir tercih meselesi. Bunlar mimarinin ötesinde konular karar verme açısından. Burada üniversitenin bir tasarrufu oldu. İlk baştaki fikir projesini görünce ikna oldular ve bu konuda ilerlemek istediklerini söylediler.

_Peki neden konteyner? Güzel gözüktüğü için mi? Yani mimari duygularımızı tatmin için mi? Hayır. Dediğim gibi burası bir gelişim alanı. Yani ileriki projenin gelişim senaryosunda, belki 5-10 sene içinde belki daha uzun bir süre sonra, başka bir bina olabilir burası. Bir enstitü, araştırma merkezi, başka bir fakülte olabilir ve yurt taşınabilir. Şu da var; taşınmaya göre yapılaşma önemli bir mesele. Yani bu tasarımda önemli bir girdi. Çünkü mesela elektriğe vurgu, hep elektrik sistemlerinin kullanılması... Burada ısıtma ve soğutma bilhassa ısıtmanın da elektrikli olması önemli. Çünkü tak - çıkar bir mantıkla yapılması istendi. Sadece pis su - temiz su tesisatı yerle daha ilişkili. Tesisat galerileri var altta. Bu başlıklar böyle bir yapılaşmaya itti bizi.

_Projenin süreci içerisinde, ciddi bir maliyet kaygısı vardı üniversitenin. Böyle bir yaklaşımın maliyeti çok aşağı çekeceği açıktı. Çünkü az evvel dediğim gibi dolaşım alanlarını yapmamış oluyorsunuz. Bütün bu alanların inşaat maliyetlerinden tasarruf sağlanmış oluyor. Ve bu baştaki kar zarar hesabını yapma iradesini gösterdiğin zaman, ortaya çıkan bir sonuç. O da dediğim gibi mimari ötesi bir karar.

_Bir de şöyle bir şey var: Bu konteynerler yani tabii bu işin meraklısı uzmanı bunu bilir ama genelde halk arasında konteyner dediğiniz zaman prefabrik yapılar akla gelebiliyor ve bunlar küçük strüktürel müdahaleler ile endüstriyel şekilde üretilmiş hafif çelik yapılar olabiliyor.

Bunlar gerçek nakliye konteynerleri. Yani gerçekten limanlarda gemilerde yük taşınmış, onlarca yükün altında ezilmiş, ezikleri vurukları görebilirsiniz. Yani bu bir geri dönüşüm projesi.”

Gerçekten taşımacılıkta hizmet etmiş, ticari ömrünü doldurmuş konteynerler. Şantiyeye getirildiler. Topluca alındılar ikinci el olarak. Pasları temizlendi, astar boya ve sonra son kat boyası vuruldu. Sonra buranın bir yaşam yeri haline getirilmesi için gerekli fiziki müdahalelerde bulunuldu. İçerde taş yünü yalıtım sonra alçıpan kaplaması var.

_Kendi işinde bitmiş ve endüstriyel bir ürün, sızdırmaz bir ürün. Siz buna müdahale ettiğiniz zaman çok dikkatli olmalısınız. Statik bütünlüğünü bozma ihtimaliniz var. O yüzden bazı deneme yanılmalar da yapıldı şantiyede. Yani birden üst tarafın sehim yaptığını görebildik. O yüzden keserken açıklarda bazı dikkat edilmesi gereken teknik meseleler oldu. Sonuçta bu ikinci el konteynerlerden bu yaşam birimini tasarlamış bulunduk.

_Tabi bu süreç içerisinde bazı değişikliklere uğradı. Şundan bahsedeyim: Konteyner aslında mimarların sevdiği, oynamayı sevdiği bir birim. Çünkü strüktürel bir bağımsızlığı var.

12 metrelik ve yaklaşık iki buçuk metrelik, 290 santimetre dış uzunluğu olan; çelik, kendi içinde taşıyıcılığı çözülmüş bir birimle siz çok çarpıcı cephe hareketleri yapabiliyorsunuz. Ama ilk başta bu denemeleri hep üniversite ile paylaştım. Bakın bunlar olabiliyor fakat burada daha yaşam kültürünü odağına koyacak bir yaklaşımda bulunalım istedim.

Burası bir bina değil de yerleşim alanı olsun, az katlı olsun ve bir öğrenci mahallesi gibi olsun. Kampüsün içinde bir öğrenci mahallesi. Yani tekil bina olmasın istedim. Bu tekil binanın bahsettiğim gibi böyle mimarları cezbedici şeyleri var yani özellikleri var. Bu bir fırsat. Ben bunları tekil yapıda nasıl değerlendiririm diye düşündüm. İlk yaptığım öneride, üst katlarda bazı hareketler vardı. Fakat dediğim gibi çok maliyetle alakalı bir konu.

_Giriş katlarda genellikle ortak alanlar ve engelliler için tahsis edilebilecek, düzenlenebilecek şekilde yatakhaneler var. Ama asıl yatakhaneler birinci ve ikinci katlarda. İlk başta aslında üç katlı düşünülmüştü. Yani zemin artı üç kat. Fakat asansör şartı geldiği için bundan vazgeçip bir kat indirdik.

Burada kapasite de çok istenmiyordu. 75 yatakhane var, 4 kişiden 300 birimlik bir kontenjan söz konusu. Tabii bu tefrişte zemin katların engelli kullanımı, isteyen olursa değişebilecek durumda. Yani minimum 250 ile 300 kişi arası değişecek bir senaryo söz konusu olabilir.

Alt katlarda etüt salonu, yemekhane, mescit, ütü odası, depo odası, idare gibi bazı birimler bulunuyor. Üst katta dört birim, ortası boş. Alt kat üç sıralı konteynerden oluşuyor.

_Tasarımda konteynerin bitmiş statik yapısını dikkate almak zorundasınız. Bunu almadığınız zaman sistem iflas ediyor. Yani aslında tavanı, oldukça kuvvetsiz bir levhadan oluşuyor çünkü yukarıdan yük almıyor. Normal şartlarda hep üst üste oturuyorlar ve düşey köşelerden düşey yük aktarımı sağlıyor konteynerler. Bunlarla bir hareket yapmak istediğinizde ekstra çelik takviyesi kullanmak zorundasınız. Bu da maliyet demek. Aslında bu tür başta fikirleriniz vardı ama maliyetin kısıtlaması ile yine bu şekle dönmüş olduk.

_Avlu, bütün işlevleri dağıtan bir buluşma noktası. Bütün öğrenciler bu tarafa doğru çıkıyor. Üniversite idaresi ile acaba dış cephe hangi yöne bakmalı diye bazı istişarelerde bulunduk. En son vardığımız nokta içeri bakmasıydı. Çünkü burada bir sosyalleşme alanı düşünüldü. Hakikaten herkes çıktığı zaman burada hacimsel olarak, açık havada da olsa bir araya geliyorlar. Ve blokların dizilişinden avluda oluşturulmak istenen bir perspektif var.

_O perspektifi güçlendirecek şeylerden biri de merdiven unsuru. Merdivenlerin geometrisi, oluşturduğu odak ve sahanlıkların konsol şeklinde avluya açılması, etkileyici olduğunu düşündüğüm noktalarından biri projenin.

Merdivenin taşıyıcısı ve çekirdeği çelik. Bu malzemeyi tercih etmemizin sebebi geçicilik unsuru ile ilişkili bir şey. Yani yarın öbür gün burada bir betonarme iz bırakılmasın istendi, gelecekteki potansiyel gelişim unsurları için.

Perfore levhalar kullanıldı. Bu da bu açık havayı zenginleştiren bir unsur. Onun dışında, çekirdeklerin merdivenlerle zıt olmasını istedim doku ve yapı olarak. Görüntüde daha masif bir çekirdek ve ona asılmış çok narin sahanlıklar ve merdivenler söz konusuydu. Bunu sağlamaya çalıştık. Bunun için de kaplama şeklinde oldu. Aslında iskeletin bırakılması yine bir tartışma konusuydu ama son haliyle böyle bir zıtlığın oluşturduğu bir estetiğin peşinde koşmuş bulunduk.

_Renkler mühim. Bütün zemin katlarda aynı rengi yakalayıp zemini koparmak niyetindeydim. Daha sonra üzerine gelen birimlerin çok baskın olmayan yani fazla ön plana çıkmayan renkleri olsun istendi ve bunu sağlamak için uğraşıldı. Aslında zemin katın koparılması da geleneksel konut dokusuna bir vurgu. Yani genelde hep zemin katlarımız daha yere yakın, yerle birleşik... Malzeme olarak da, pencere açıklığı olarak da bu şekildedir. Böyle bir ilişki arandı burada.

_Cephede yaptığımız şey kapağı açtığımızı düşünün. Kapak açılınca ileri doğru zaten bir konsol çıkmış oldu. Balkon konsolunun strüktürü, halihazır strüktür oldu. Kapağı açıyorsunuz ve iki kapağın arasına çelik gerekli yatay elemanı koyduğunuz zaman, önüne de korkuluk koyduğunuz zaman bu otomatikman balkona dönüşmüş oluyor. Halihazırda zaten konteynerden yapılan dönüşümlerde sık kullanılan bir detaydır. Biz de burada o detayı kullanmış bulunduk.

_Bahsettiğim en önemli fark, yani yukarıdaki iki kütlenin hareket ettiğini düşün. 15 derecelik bir açı vardı ya da 10 derecelik. Onlar yerine göre oynadı. Bunu yapabilirsiniz konteyner projelerinde çok yapılıyor bu hareketler. Bu mümkün, ama mutlaka bir takviye kullanmamız lazım. Az evvel değindiğim gibi yük aktarımı köşelerden yapılıyor. Siz bu sistemi bozduğunuz zaman taşıyıcı boşa düşecektir. Tavanı çok zayıf konteynerin çünkü yük taşımak için tasarlanmamış bir ürün.

Böyle bir durumda konteynerin altlarına profil atılacaktı ve onlar konsol şekilde çıkacaktı. Ve bu da buradaki tekdüzeliği kıran bir şeydi aslında. Hacimsel tekdüzeliği kıran bir şeydi. Aslında bu taşınma senaryolarını falan düşünürseniz o çelik maliyetler burada kalacaktı. Ama bu son halinde öyle bir durum söz konusu değil. Konteyneri rahatlıkla vinçle alıp götürebiliyor, takabiliyorsunuz.

Röportajın tamamını izlemek için;