21. yüzyıl İngiliz tasarımı: Cambridge Camii

Cambridge'de yeni bir cami için yapılan planlamalar, 2007 yılında mevcut Mawson Road Mescidi’nin kapasitesinin yetersiz kalmasıyla başlıyor. Cambridge Mosque Trust, sürdürülebilir, çevresiyle bir bütün oluşturan 1000 kişi kapasiteli bir cami için uluslararası bir yarışma düzenliyor. Kurum, inşa edilecek caminin sadece Müslüman topluluk için değil diğer insanlar için de manevi ve kültürel bir merkez olmasını amaçlıyor.

2009 yılında, Marks Barfield Architects’in ağaç korusu içerisindeki huzurlu ve sakin bir tefekküre dayanan konsepti cami yarışmasını kazanıyor. Tasarım, -dünyanın her noktasında yüzyıllardır camilerin inşa edildiği gibi- yerel yapı malzemelerine, kültürel bağlama ve iklim koşullarına uyum sağlamayı hedefliyor.

• “Başka bir yerde var olan bir şeyin bir kopyasını ya da benzerini yapmak istemedik. Önemli ölçüde Müslüman topluluğumuz olduğu için de İngiltere’de bir cami yapmanın ne anlama geldiğini çözme vakti geldi.” - David Marks, Marks Barfield Architects Kurucu Ortağı

Cambridge Camii'nin ahşap yapısal özelliği, tanımlayıcı unsur olarak öne çıkıyor. Ahşap sütunlar, İngiliz Gotik yelpaze tonoz sistemini andırıyor ve geçmeli sekizgen kafes formunda çatıyı destekliyor.Ağaçları andıran ahşap sütunlar, caminin her noktasında net şekilde görünüyor ve yapıya görsel kimlik kazandırıyor. Ahşap sütunların üzerindeki çatı ışıklıkları ibadet alanını gün ışığı ile aydınlatıyor.

Ahşap sütunlarla tanımlanan mekan, çapraz lamine ahşaptan inşa edilen yapısal duvarlarla çevriliyor. Bu duvarlar, geleneksel Gault rengindeki çinilerle kaplanıyor. Duvarların üzeri, cennet ve yeryüzünün buluşmasını temsil eden mazgallı bir parapetle süsleniyor.

Marks Barfield Architects, cephede Cambridge'de yaygın olarak kullanılan sarı tuğlalara yer veriyor. Tuğlalar taşıyıcı olmadığı için rahatlıkla desen tasarımında kullanılabiliyor. Tuğlalarla Kufi hat ile “De ki: O, Allah’tır, tektir.” anlamına gelen İhlas suresinin ilk ayeti yazıyor.

Cemaat veya ziyaretçiler İslami bir bahçenin ardından üstü kapalı revaklı alana ve sonrasında camiye erişiyor. Böylece ana ibadet alanına ulaşım kademeli şekilde sağlanıyor ve insanlar manevi açıdan ibadete hazırlanıyor. Kamuya açık olan bahçe tasarımında Kuran'da anlatılan Cennet-i Firdevs’ten ilham alınıyor.

Andrew Ewing ile işbirliği içinde tasarlanan sekizgen taş çeşme, bahçenin kalbinde konumlanıyor. Çünkü Cennet-i Firdevs’te akan suyun hayati bir karşılığı bulunuyor. Marangoz Tom Zinovieff tarafından tasarlanan ve üretilen kavisli meşe banklar, ziyaretçilerin suyun sesinin ve hareketinin keyfini çıkartmasına olanak tanıyor. Çeşmenin her iki yanında şam gülleri ve çiçek elması ağaçları ile donatılan dört katlı bir bahçe yer alıyor.

Bahçe tasarımı İslami yapı ile İngiliz natüralist bitkileri arasında uyumlu bir denge sağlıyor. Bitki seçiminde sürdürülebilirlik ve biyoçeşitlilik sağlayacak böcek dostu bitkilere öncelik veriliyor.

Sürdürülebilirlik yapının tasarımında başlıca öncelikler arasında yer alıyor. Ana malzeme olarak seçilen ahşap, caminin minimum karbon ayak izine sahip olmasını sağlıyor. Işıklıklar sayesinde cami gündüz saatlerinde herhangi bir yapay aydınlatmaya ihtiyaç duymuyor. Yapının formu, doğal havalandırma da sağlıyor.

Camide yer alan solar güneş sistemi, kullanılan sıcak suyun tamamını, binanın tüm soğutmasını ve ısıtmanın %13'ünü karşılıyor. Diğer yandan tuvaletleri yıkamak ve bahçe sulamak için de toplanan yağmur suyu kullanılıyor.