Yeni gelir kapısı: Veri paylaşımı

İçinde bulunduğumuz yüzyılda her birimizin internette dolaşırken baktığı her bir ayrıntı, aynı zamanda mali değeri de olan bir veri. Çünkü teknoloji devleri bugün her bir kullanıcının internet kullanımıyla milyarlarca dolar kazanıyor. Bunu da internette dolaşan her bir kişinin datasını paylaşarak yapıyor. Peki şirketler milyarlarca kullanıcının bireyin verilerini nasıl topluyor?

Örneğin, hayali karakterimiz Zack ile tanışalım. Zack’in telefonunda 72 tane uygulama bulunuyor. Sabahları koşuyla güne başlayan Zack, eve gelip yemeğini yedikten sonra en sevdiği kahveyi içmek için tekrar dışarı çıkıyor, akşamları ise belgesel izleyerek uyuyakalıyor. Fakat Zack’in kişisel bilgilerini anlatmaya gerek yok, teknoloji ve reklam şirketleri hali hazırdaki uygulamalarla dataların detaylarına kadar bilgi sahibi oluyor. Çünkü Zack koşuya çıkarken kalp ritmini ve harcadığı kaloriyi hesaplayan, kilosundan boyuna kadar bilgilerini paylaştığı bir uygulama indirdi. Ardından yemek için eve geldiğinde, kart bilgilerini ve ev adresinin konumunu paylaştığı yemek uygulamalarını kullandı. Dışarı çıkıp kahvesini aldığı yer ise siparişleri uygulamadan alan bir kahve mekanı oluyor. Akşamları da belgesel izlemek için ödeme yaptığı, favori filmlerini kaydeden bir akış platformu uygulaması (Netflix gibi) kullanıyor. Böylelikle Zack gün sonunda tüm uygulamalara kişisel datalarının paylaşılabileceği dijital ayak izini bırakmış oluyor.

Ofiste çalıştığı günlerde de online alışveriş için gömlek bakan Zack, siteyi kapattıktan sonra da yüzlerce gömlek reklamına maruz kalıyor. Çünkü reklamcılar ve diğer izleme öğeleri Zack’in dijital ayak izinin tüm içeriğine ulaşabiliyor. Sonunda veri toplayıcı siteler, milyarlarca bireyin dijital ayak izini reklam verenlerle paylaşarak, kazanç sağlıyor. Reklamcılar da Zack’in ve daha binlercesinin günlük profilinden, adresinden ve yaşından, ortalama bir kullanıcı profili belirleyerek dijital pazar oluşturuyor.

Dijital reklam endüstrisi veri paylaşarak gelir elde ediyor

İrlanda Sivil Özgürlükler Konseyi (ICCL) tarafından yapılan bir araştırmada ise Avrupalı bir kullanıcının günde ortalama 376 kez verileri paylaşılıyor. ABD merkezli kullanıcılar için ise bu rakam 747’ye çıkıyor. Bir profilin yüzlerce kez paylaşılması da elde edilen kazancın milyarlar seviyesinde olmasını anlamlandırıyor. We Are Social ve Hootsuite ile ortaklaşa yayınlanan Dijital 2022 Nisan Küresel İstatistik raporunda ise dünya çapında artık 5 milyardan fazla insanın internet kullandığı yer alıyor. Sosyal medya platformları için karlarının katlanacağını işaret eden bu sayı, dünya nüfusunun yüzde 63’ü oluyor. Raporun ülkeler için özelleştirilmiş kısmında ise Türkiye’nin Ocak 2022’de 68,90 milyon sosyal medya kullanıcısı olduğu kaydedildi. Bu rakam Türkiye'deki sosyal medya kullanıcılarının 2021 ile 2022 arasında 8,9 milyon (yüzde +14,8) arttığını ortaya koyuyor.

Statista’dan alınan verilere göre ise markalar 2021’de sosyal medya reklamlarına 150 milyar dolardan fazla harcadı. Bu rakam 2020’deki harcamalardan yüzde 17,4 daha fazla oluyor.

• Kısacası, dijital reklam piyasasının değeri artan çevrimiçi profillerle her geçen gün katlanıyor. Katlanan bu değer de dijital piyasadaki yeni iş imkanlarına olanak sağlıyor ve artık çalışma hayatı teknolojiyle evriliyor.

Google’da gezinerek para kazanmak

Bu yüzden geçen yıl kurulan Surf isimli Kanadalı bir teknoloji firması, kendi verilerinizi paylaşarak para kazanabilme imkanı sunuyor. Surf sitesine kaydolurken yaş, cinsiyet ve yaklaşık adres bilgileri verilirken, Google’da sadece dolaşmak para kazanmak için yeterli bulunuyor.

Buradaki fikir, markaların, örneğin, Los Angeles'taki 18 ila 24 yaşındaki kadınlar arasında en popüler web sitelerinin hangileri olduğunu görmek için Surf'un sağladığı verileri kullanması oluyor.

Bir kullanıcının uygulamadaki verilerini ve Google’da gezdiği siteleri paylaşarak para kazanan firmalara karşı kurulan Surf, insanlara iş stillerinin dönüşümünü gösteriyor. Surf’un kurucu ortağı ve Ceo’su Swish Goswami, bireylerin verilerini paylaşması karşılığında puanları biriktiğini ve daha sonra mağazalardan hediye kartları ve indirimler kazandığını söylüyor. İnsanların ne kadar kazanabileceğine dair ayrıntılar açıklanmıyor; fakat haziran ayına kadar kullanıcıların toplu olarak 1,2 milyon dolardan fazla kazanmalarını sağladıkları veriliyor. Ve bunu bir kullanıcıyı yalnızca haftalık 1,5-2 saat takip ederek kazandırıyorlar.

Kullanıcıların veri paylaşımını istediği zaman durdurabileceğine değinen Goswami, bireylerin kayıtlı verilere girip istediklerini silebilme haklarının dahi olduğunu vurguladı. Bu durumun gelir elde etmenin yanındaki avantajı da insanların hangi verilerinin paylaşıldığını bilmesi oluyor.

• İzleyici davranışını anlamak için Surf’u çok sayıda şirketin kullandığını vurgulayan Goswami; yaklaşık 50 önemli kuruluş sıraladı. Bunların içinde ise Netflix, Sony Music, L’Oreal ve United Talent gibi markalar bulunuyor.

Bu durum da büyük şirketlerin yeni sisteme adaptasyon sürecinin hızlı geliştiğini gösteriyor. Yani, teknoloji devleri bireylerin verilerini paylaşarak kazanç sağlarken, kaçınılmaz olanı bireylerin kendisi değerlendiriyor. Çünkü dijital ayak izlerini bilinçli bir şekilde paylaşarak, kendi gelirlerini elde edecekleri bir iş stili trend haline gelecek gibi görünüyor