Ülkemizde akıllı şehirlere iliş-kin ilk politika akıllı şehir Bileşenleri arasında yer alan Akıllı Ulaşım bileşenine yönelik olup Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları 2003-2023 Strateji Belgesi’nde yer alıyor. Belgede “yaşam kalitesinin yükseltilmesi” hedefi doğrultusunda “Çağdaş ve Güvenli Ulaştırma Sistemleri Geliştirme Yeteneği Kazanma” politikası kapsamında “Karayolu ulaşımı için akıllı araçlar ve akıllı yol sistemleri geliştirebilmek” ve “Ulaştırma ve turizm üst yapıları için yangın ve güvenlik sistemleri geliştirebilmek” eylemleri belirlendi.

2009 yılına gelindiğinde “kentsel yerleşmelerin mekânsal yaşam kalitesinin artırılması, ekonomik ve toplumsal yapının güçlenmesi, mekânsal planlama sisteminin yeniden yapılandırılması” 2010 – 2012 Orta Vadeli Program kapsamında şehirlerin artan ihtiyaçları olarak tanımlandı ve bu ihtiyaçtan hareketle “Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı” hazırlanması öngörüldü. Dokuzuncu Kalkınma Planı 2010 yılı Programı’nda da “Kentlerin yaşam Standartlarının yükseltilmesi ve Sürdürülebilir Gelişmenin Sağlanması” öncelikli politika olarak belirlendi ve “Sürdürülebilir Kentsel Gelişme ve Eylem Planı”nın hazırlanması hedeflendi. Tüm bu politikalar doğrultusunda 2010-2023 KENTGES Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı hazırlandı. “Kentleşme, yerleşme ve mekânsal planlamaya ilişkin değerler sistemini ve ilkelerini benimseyen bir anlayıştan hareketle, ulusal katmanda referans çerçeve belgesi niteliği taşıyan bir strateji dokümanı” olma niteliğini taşıyan KENTGES Akıllı Şehir” alanında göz önünde bulundurulması gereken strateji ve politikalar arasında yer alıyor.

Akıllı şehir konusunun üst seviye politika ve tematik stratejilerde ele alınması ile birlikte yerel yönetimler de bu konuda çalışmalar başlatmak üzere strateji hazırladı. Stratejik Planları kapsamında akıllı şehir ya da akıllı şehir bileşenleri ile ilgili çalışmalar yer alan şehirler arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Karaman Belediyesi, Osmaniye Belediyesi, Karadeniz Ereğli Belediyesi, Antalya Büyükşehir Belediyesi, Bayrampaşa Belediyesi, Beykoz Belediyesi yer alıyor.

Türkiye’deki büyükşehir belediyelerinin birçoğunun akıllı toplu ulaşım sistemi, akıllı duraklar, akıllı aydınlatma ve merkezi trafik işletim sistemi anlamında ilerleme kaydettiği görülüyor. Öte yandan katı atık tesislerinde elektrik üretme sistemi de büyükşehir belediyeleri arasında giderek yaygınlaşıyor. Büyükşehir belediyelerinin e-belediyecilik anlamında sürekli hizmet sunumu sağlayan uygulamalar geliştirdiği görülüyor.

Türkiye'den başarılı örnekler

Trabzon Büyükşehir Belediyesi Trabzon İçin Bir Fikrim Var

Atatürk Alanı (Meydan Parkı) içerisine yerleştirilen, görüntü ve ses kaydı yapan bir kabin ve kiosk cihazı ile vatandaşlarımızın bu kabini kullanarak Trabzon’a dair hayallerini, projelerini, görüş ve önerilerini koşulsuz şartsız bildiriyor. ‘Şehrim için bir fikrim var’ diyen herkesi Meydan Parkı’na fikirlerini aktarmaya davet ediliyor.

Daha fazla vatandaşa ulaşmak için Trabzon Büyükşehir Belediyesi “Şehrim İçin Yap” Platformunu kurmuştur.” https://www.trabzon.bel.tr/sehrim-icin-fikrim-var.aspx” web adresinden erişilebilen platformundan Trabzon için fikri olan vatandaşların önerileri toplanmaktadır. Ayrıca projeler aynı platform üzerinden oylanabiliyor.

Şarj İstasyonu Projesi

Gerçekleştirdiği sosyal çalışmalarla takdir toplayan Trabzon Büyükşehir Belediyesi, engelli vatandaşların sosyal hayata daha fazla katılımlarını sağlamak için çalışmalarını sürdürüyor. Büyükşehir Belediyesi bu kapsamda Trabzon’un en işlek noktalarının başında gelen Ortahisar ilçesindeki Atatürk Alanı’na (Meydan Parkı) engelli aracı şarj istasyonu kurdu. Böylece akülü araç kullanan engelli vatandaşlar, şehir merkezinde araçlarını şarj ederek sosyal hayata daha fazla katılma şansı elde etti.

Kayseri Büyükşehir Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı

Kayseri Büyükşehir Belediyesi; iklim değişikliği ile mücadeleyi vizyon olarak benimseyen bir kamu kuruluşu olarak, sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik bir dinamizm oluşturuyor ve vatandaşlarını, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmaya teşvik ediyor.

Kayseri, Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen “Covenant of mayors” Belediye Başkanları Sözleşmesine 2017 yılında taraf olarak, 2030 yılına kadar CO2 salımlarını yüzde 40 azaltacağını taahhüt etti. Bu kapsamda; Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlanarak tüm sektörleri kapsayan uzun vadeli hedefleri ortaya koyan bir yol haritası belirlendi. Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı; pek çok projeye yol gösterecek ve bölgenin gelişimine önemli katkı sağlayacak. Kayseri, iklim değişikliği ile mücadele ve uyum konusunda çalışmalarını geliştirme, uluslararası alanda konuyla ilgili çalışma yapan belediyelerle bilgi alışverişinde bulunma, örnek uygulamalardan ve AB fonlarından faydalanma fırsatlarını elde etmiş olacak.

Kayseri Büyükşehir Belediyesi Akıllı Kavşak

Kavşaklara yerleştirilen sensörler ile otomatik sayımlar yapılarak aracın daha fazla olduğu yola verilecek geçiş üstünlüğü otomatik olarak belirleniyor. Böylece araç sayısının fazla olduğu geçişlerde gereksiz beklemelerin önüne geçildi, trafik yoğunluğu azaltılarak araçların yakıt tasarrufuna katkıda bulunuldu, şehirdeki araçların sera gazı emisyonu oranı en aza indirildi.

Bursa e-Belediye Uygulamaları

Fiber optik altyapısı ile toplam 62 adet birimin Bilgi İşlem Merkezine F/O bağlantısı yapıldı. Bu altyapıyı kullanan e-Belediye yazılımında ana modül sayısı 34 (Stratejik Planlama Bilgi Sistemi, İlan reklam Bilgi Sistemi, lojistik Bilgi Sistemi vb.) oldu. Bu her bir ana modül altında birimlerin iş ve işlemlerini yürüttükleri bölüm/bölümler bulunuyor. Uygulama genel olarak üç bölümden oluşuyor: İşlemler, raporlar ve tanımlar.

CBS Uygulaması

Geliştirilen uygulama, kurum içi veri paylaşımında kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Böylelikle CAD-GIS entegrasyonu sayesinde hem CAD hem GIS özelliklerinin birlikte kullanılması sağlanabilmiştir. CBS Uygulaması ile 72 farklı veriye erişim sağlanmış olup, yapılan tüm işlemler kayıt altına alınarak geriye dönük raporlama sağlanıyor.

Diğer uygulamalar

Konya Büyükşehir Belediyesi belediye iş takip sistemlerini mobilleştirme konusunda örnek olarak gösterilmektedir. Öte yandan e-hemşerim benzeri uygulamalarla akıllı şehir paydaşlarının en önemlisi olan akıllı insan kaynağına yönelik uygulamalar geliştiriyor.

Gaziantep Büyükşehir Belediyesinin diğer belediyelerden ayrıldığı iki temel proje mevcuttur. Birincisi atıkmatik adı altında kartla çalışan ve insanların bunu kullanmaları durumunda karşılığında para alabileceği akıllı geri dönüşüm kutusudur.

İkincisi ise kompost adı verilen meyve ve sebzelerin geri dönüşümünden gübre elde eden sıfır atık projesidir. İzmir Büyükşehir Belediyesi FABrİ-KAlAB İZmİr ismiyle kişisel fabrika ortamı sağlayan küçük ölçekli Ar-Ge laboratuvarı oluşturdu. FABrİ-KAlAB projesi ile her yaş grubundan girişimciye destek sunuluyor. Öte yandan fikrini üretime dönüştürmek isteyen herkes için ekipman, cihaz ve mekan desteği sağlayan ortak çalışma ve üretime teknolojik fırsatlar sunan bir laboratuvardır. Bursa Büyükşehir Belediyesi Alzheimer ve zihinsel engelli, otizmli kişilerin veli ya da vasileri tarafından takiplerinin elektronik ortamda yapılmasını sağlayan zihinsel engelli çipi denilen bir sistem geliştirdi. Ayrıca insansız hava araçları (İHA) kullanılarak illegal, kaçak yapı tespiti yapılıyor. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin matchUP Projesi ile Kepez-Santral Kentsel Dönüşüm projesi kapsamında oluşturulacak konut ve kamu binaları için yenilenebilir enerji ve depolama çözümleri, akıllı bina ve kontrol bileşenleri, akıllı sayaçlar, akıllı aydınlatma sistemleri kullanılacak. Antalya genelinde yürütülmekte olan yenilenebilir enerji ve enerji üretim faaliyetlerinin tek bir platformdan yönetilmesi, sürdürülebilir ulaşım çözümleri kapsamında elektrikli otobüs, araç ve bisikletler için şarj istasyonları, çok sayıda inovatif uygulama hayata geçirilecek. Öte yandan bu proje AB’den hibe almaya hak kazandı.