Tedavülden kaldırılan para fakirleri vurdu
Hindistan’da yaşanan parasal çöküş, son haftalarda ülkenin alt ve orta sınıfının banka ve ATM’ler önünde uzun kuyruklar oluşturmasını hayatın olağan bir parçası haline getirdi. Hintliler nakit sıkıntısı yaşıyor ve ellerindeki bazı büyük paraların tedavülden kalkmasına karşı çare arıyor.
Hindistan Başbakanı Narendra Modi 8 Kasım’da yaptığı açıklamada 500 rupi (7.5 dolar) ve 1000 rupilik (15 dolar) banknotların tedavülden kaldırıldığını açıkladı. Hükümet bu kararın yolsuzluk ve sahtecilikle mücadele için verildiğini iddia etti. Oysa Asya’nın en büyük üçüncü ekonomisinde tedavüldeki paranın yüzde 86’sını oluşturan paranın geçersiz hale gelmesi sıradan Hintliler için bir sürpriz oldu.
Kararın üzerinden haftalar geçmesine rağmen ülkedeki parasal durum hala normalleşmedi ve hayatın her alanındaki insanlar, tüccarlar, çiftçiler ya da işçiler hala günlük ihtiyaçlarını karşılama konusunda nakit sıkıntısı yaşıyor. Banka sırasında para yatırmak veya çekmek için beklerken hayatını kaybedenlerin sayısı 60’ı buldu.
Bunlardan biri de karardan 10 gün sonra orta Hindistan’da sırada beklerken hayatını kaybeden 69 yaşındaki emekli işçi Vinod Kumar Pandey’di. Oğlu Vineet, “Eski parayı değiştirmek için bankaya gitmişti. Yaşlı insanlar için herhangi bir hizmet yoktu. Üç saat sırada bekledikten sonra bayılınca hastaneye kaldırılmış ama doktorlar geldiğinde ölmüş olduğunu söylediler,” diye aktarıyor. İnsanlar, paraların tedavülden kaldırılması nedeniyle en yakınlarını kaybetmeyi anlamakta zorlanıyorlar. Bu karar aynı zamanda Hint tarımını da ciddi ölçüde zarar vermesi bekleniyor. Nakit, 263 milyon Hintli çiftçi için hayatını sürdürmenin temel yolu ve bu çiftçiler ülke ekonomisinin yüzde 15’i anlamına geliyor. Çiftçiler şimdiye kadar gördükleri en kötü krizle karşı karşıya ve yeni tohum alacak paraları yok.
Hindistan Merkez Bankası’nın (RBI) bölgesel tarım kooperatiflerinin tedavüldeki paraları çekme ve bozdurmaya izin vermeme kararı, durumu kırsal bölgelerde çok daha kötü hale getiriyor. Tarım kredi kooperatifleri kırsal kesim ekonomisinde ve tarımsal ihtiyaçları nedeniyle onlara muhtaç olan Hintli çiftçilerin hayatında çok önemli bir rol oynuyor. Çiftçiler hızlı tüketilmesi gereken ürünlerini satamıyor çünkü alıcıların elinde nakit yok.
Piyasada alıcı bulunamıyor ve eski paraları değiştirmeyi başaranlar da bu durumun ne kadar süreceğine dair bir bilgiye sahip değil. Tüm işlemlerin yüzde 75’inin nakit yapıldığı bir ekonomiye sahip Hindistan’da dijital paraya dönüş öyle kolay olmayacak gibi görünüyor. Tüccar ve müşterilerin çoğu nakit işlemleri tercih ediyor. Ancak piyasadaki sınırlı nakit, tüm işleri olumsuz yönde etkilemiş durumda. Ulusun çoğunun günde iki dolar ile geçindiği bir ülkede nakitsiz ekonomi hala uzak bir hayal.
Çekçek sürücüleri, küçük dükkan sahipleri, manavlar ve günlük ücretle çalışanlar bunun en büyük cefasını çekenler çünkü onların hayatı nakitle dönüyor.
Başbakan Narendra Modi ise halktan kendisine 50 gün vermesini isteyerek, yolsuzluk ve para sahteciliğine karşı misyonunu tamamlamasına fırsat vermeleri çağrısında bulundu.
Hükümet, halkın çoğunluğunun kendilerinin arkasında olduğunu ve milletin yararına olacağı için bu cefayı çekmeye hazır olduğunu iddia ediyor.
Ancak bağımsız bir think-tank olan Hint Ekonomisini İzleme Merkezi (CMIE), bu kararın Hint ekonomisine vatandaşların ellerindeki 500 ve 1000 rupilik banknotları değiştirebileceği 30 Aralık’a kadar 1 milyar 280 milyon rupiye (188 milyon dolar) mal olacağını söylüyor.
CMIE Yönetici Direktörü Maheş Vyas, tüm tedarik zincirindeki mal ve hizmetlerin nakit üzerinden döndürüldüğünü belirterek, devasa bir likidite şokuyla karşılaşılacağını vurguladı.
CMIE araştırmasına göre, nakde dayalı ekonomilerde nakit sıkıntısı işlemlerin yapılamamasını getirir ve şirketler finansal yükümlülüklerini yerine getiremez, hisseleri likidite ve alacalarını ise nakde çeviremez hale gelir.
Bu arada muhalefetteki Kongre ve Aam Aadmi Partisi (AAP) para kararını tam bir başarısızlık olarak niteliyor. Başkan Yardımcısı Rahul Gandhi, paraların tedavülden kaldırılmasının hayatı çiftçiler, küçük esnaf ve ev kadınları için daha da zor hale getirmekten başka işe yaramadığını söyledi. Öte yandan, asıl suçluların ise ellerindeki kara parayı yurtdışına, altına ya da emlaka yatırdığını da ekliyor.
Hem Aam Aadmi Partisi lideri ve Delhi Başbakanı Arvind Kejriwal, hem de Rahul Gandhi, Başbakan Modi’nin paraların tedavülden kaldırılması kararını elinde yüksek miktarda kara para tutanlara önceden haber vermekle suçluyor. Bunların arasında bazı sanayici arkadaşları ve BJP liderlerinin de olduğunu iddia ediyorlar. Hindistan’ın eski Başbakanı ve Kongre lideri Manmohan Singh de paraların tedavülden kaldırılmasının insanların ölümüne yol açtığını ve fakirlerin, çiftçilerin ve küçük tüccarların hayatını zorlaştırdığını söyledi.