1990’lı yıllarda ortaya çıkan ve giderek sıklaşan ve yayılan uluslararası krizlerle baş etmede işbirliğini artırma ve gelişmiş ile gelişmekte olan ekonomiler arasında bir köprü kurmak amacıyla oluşturuldu. G7 ülkelerine ek olarak Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya, Meksika, Arjantin, Endonezya, Türkiye, Avustralya, Güney Afrika, Güney Kore, Suudi Arabistan gibi gelişmekte olan ve büyük ekonomilere sahip ülkeler dâhil edildi. Böylece, Asya’dan 9, Avrupa’dan 4, Kuzey Amerika’dan 3, Güney Amerika’dan 2 ve Afrika’dan 1 ekonomi gruba katıldı. Coğrafi temsilin Asya lehine olduğu açıktır. 2023 yılında Afrika Birliği de G20 kapsamına alındı. Buna ilaveten, önümüzdeki birkaç yıl içinde Mısır’ın da gruba dâhil edilmesi beklenmektedir.

G20 toplantısının ana hedefleri

2024 yılında, Brezilya başkanlığında düzenlenen dördüncü G20 Finans Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantısı, sosyal içerme, sürdürülebilir kalkınma ve küresel yönetim reformlarına odaklandı. Ana amaçlar olarak belirlenen konular ise yoksulluk ve açlıkla mücadele, enerji dönüşümleri ve sürdürülebilir kalkınma ile küresel yönetim kurumlarının reformu oldu. Uluslararası finansal mimaride odak kurum IMF olmakla birlikte iklim değişikliği ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri (SKH) konusundaki finansman sorumluluğunu daha ziyade Dünya Bankası üstlenmiş görünüyor.

Dünya Bankasında reorganizasyon

Dünya Bankası 2023 yılında iklim değişikliği ve yeşil dönüşüm, SKH ve dijital dönüşüm konularında aktif rol almak amacıyla organizasyonel ve fonksiyonel yapısında etkinleştirme adımları atmıştır. Buna göre, proje onay süreçleri üçte bir oranında kısaltılmış, yeni finansman imkanları devreye alınmıştır. Dünya Bankası tüm operasyonlarını iklim hedefleriyle uyumlu hale getirmeyi taahhüt etmiş ve küresel karbon azaltımı ve adaptasyon hedeflerini desteklemeyi taahhüt etmiştir. 2023 yılından bu yana CO2 salınımında azalma, sosyal güvenlik programlarından yararlanan kişi sayısı, elektrik, su ve sağlık hizmetine erişen kişi sayısındaki artışta Dünya Bankası kayda değer bir başarı yakalamıştır. Dünya Bankası, iklim dostu finansman amacıyla yeşil tahvil ihraçlarıyla finanse edilen projeleri destekleyerek CO2 salınımında düşüş, yenilenebilir enerji kapasitesinde artış ve raylı sistem ve yaya yollarında artış sağlamıştır. Öne çıkan projeler arasında Çin Yangtze Orman Ekosistemi Projesi, Türkiye Yangına Dayanıklı Ormanlar Projesi ve Endonezya Mangrov Direnci Projesi dikkat çekicidir.

Küresel ekonomik görünüm, eşitsizlik ve iklim değişikliği ile mücadele

G20 temsilcileri, küresel ekonomideki dayanıklılığa olumlu bir gözlem olarak işaret ederken, büyük risklerin devam ettiğini belirtmişlerdir. Buna göre pozitif gözlemler olarak işsizlik oranlarındaki düşüş ve enflasyonun düşüş trendinde olmasına dikkat çekilirken; olumsuzluklar olarak sıkça yaşanan iklim olayları, artan kamu ve özel borç seviyeleri ile yapay zeka gibi teknolojilerin olumsuz etkilerine vurgu yapılmıştır. G20’de eşitsizliği azaltmak için daha iyi veri toplama ve analiz çalışmalarının destekleneceği ve yoksul hanehalkları için hedefe yönelik destek önlemlerinin güçlendirileceği ifade edilmiştir. İklim değişikliğinde ise adil dönüşümlerin ülke spesifik ve uygun maliyetli olması gerektiği kabul edilmiş ve teknoloji transferleri ve finansmanın gelişen ülkelere ulaşması için uluslararası iş birliğinin teşvik edileceği taahhüt edilmiştir.

Sürdürülebilir kalkınma, finansman ve dijital finans

G20, sürdürülebilir finans yol haritası kapsamında doğa temelli çözümlerin (NbS) arttırılması için yenilikçi önerilerin geliştirilmesi, geçiş planları için kurumların iklim dostu çalışmaları için yol haritaları oluşturulması ve pandemiye daha etkili yanıt için finansman çabaları yoğunlaştırılması yönünde çalışmalara başlanmasını kararlaştırmıştır. Çok Taraflı Kalkınma Bankalarının, küresel ve bölgesel sorunları ele almak için operasyonel yaklaşımlarını yeniden düzenlemesi ilke olarak benimsenmiştir. Bankaların borç verme kapasitesini arttırmak için yenilikçi finansal enstrümanlar geliştirmeleri benimsenmiştir.

Toplantıda kripto varlıkların düzenlenmesi ve izlenmesine imkan verecek adımların atılması da benimsenmiştir. Finansal kapsama destek olacak altyapı projeleri geliştirilerek dijital kamu altyapısının geliştirilmesi vurgulanmış ve yapay zeka ve tokenizasyon gibi yeniliklerin etkileri üzerinde çalışmaların yapılarak Teknoloji ve Veri Boşlukları konusunun hassasiyeti öne çıkarılmıştır.

Uluslararası vergi işbirliği ve adalet

G20’de öne çıkan diğer bir konu, küresel vergi reformlarına odaklanarak adil ve etkin vergilendirme amacıyla çok uluslu şirketler ve çok yüksek gelirli bireylerin vergilendirilmesinin gözden geçirilmesi, uyumu geliştirildi. Matrah erozyonu ve kâr aktarımı (BEPS) kapsamındaki çalışmalarla ulusal vergi sistemlerinde şeffaflığın desteklenmesine karar verilmiştir.

Sonuç olarak, G20 temsilcileri, daha kapsayıcı ve dayanıklı bir küresel ekonomik sistem oluşturmak için diyalog ve iş birliği sözü vermiştir. 2025'te Güney Afrika'nın başkanlığında devam edecek olan bu çabalar, küresel kalkınma hedeflerine ulaşılması için kritik önemdedir.

Politika önerileri

Günümüzün yeni kızıl elması olarak ilan edilen iklim değişikliği ve SKH için ulusal otoritelerin kendi alanlarında aşağıdaki adımları atmaları ve politikaları geliştirmeleri öncelikli olmalıdır:

•Kapsamlı finansman modelleri, hibrid sermaye ve portföy garantileri gibi yenilikçi finansman modelleri yaygınlaştırılmalıdır.

•Daha fazla yeşil tahvil ihraç edilmeli ve çevresel ve sosyal etkinin önceliklendirilmesiyle, yeşil tahvillerde şeffaflık artırılmalıdır.

•Bölgesel iş birlikleri geliştirilmeli ve küresel çözümler için yerel uygulamalarla uyum sağlanmalıdır.

•Daha fazla projenin Paris Anlaşması hedefleriyle uyumlu hale getirilmesi için mekanizmalar geliştirilmelidir.

Bu çalışmaların artırılması, küresel krizlere karşı dayanıklı bir gelecek inşa etmek için çok önemlidir.