Dezenflasyon sürecini desteklemek adına iç talebi soğutmaya yönelik alınan tedbirler 2024’te perakende sektörünün en önemli belirleyicisi oldu. 2024’ün ilk yarısında cirolarda gözlenen artış, turizm ve e-ticaret kanalının katkısıyla desteklenirken, yılın ikinci yarısında satışlarda dalgalanmalar yaşandı. Büyüyen dijital reklam maliyetleri, kargo giderlerindeki ve kiralardaki artış sektör oyuncuları için önemli engeller oluşturdu. Ancak, yenilikçi teknolojiler ve yapay zekâ uygulamalarının daha yaygın hale gelmesiyle hem e-ticarette hem de perakende alanında yeni fırsatlar ortaya çıktı.

• 2025 yılının ise dijital dönüşüm, teknolojik yenilikler ve ekonomik dalgalanmaların sektördeki etkilerinin daha da hissedileceği bir yıl olması bekleniyor.

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, İstanbul Ticaret Odası (İTO) Perakende Komitesi Başkanı ve Meclis Üyesi Yavuz Altun ile Vartabi Genel Müdürü Gonca Soyluoğlu’nun görüşleri, sektörün dönüşümünü ve geleceğini anlamak açısından kritik bir bakış sunuyor.

Perakendede toparlanma sinyalleri

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Perakende Komitesi Başkanı Yavuz Altun, organize perakendenin turistlerden gelen talep ve e-ticaretin yaygınlaşmasıyla cirolarda önemli bir artış yaşadığını belirtti. “Yılın son çeyreği, özellikle indirim kampanyalarının etkisiyle hareketli geçti. Ancak yüksek enflasyon ve kira artışları, sektörün büyüme hızını sınırlayan temel faktörler arasında yer aldı” diyen Altun, sektörde maliyetlerin hala ciddi bir sorun olduğunu vurguladı.

“2024’ün ilk yarısı genel olarak verimli geçti” diyen Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel ise üyelerinin yarıdan fazlasının adet satışlarında sınırlı da olsa artış gözlemlediğini aktardı. Bu artışın yanı sıra enflasyonun etkisiyle birlikte cirolarda da yükseliş görüldüğünü kaydetti. Ancak yılın ikinci yarısından itibaren tablo değişti. Temmuz-Ekim döneminde üyelerinin adet satışlarının aylık ve yıllık bazda yüzde 30-40 oranında düştüğüne dikkat çeken Öncel, Ekim ayında cirolardaki artışın ise enflasyon oranının gerisinde kaldığını ifade etti.

Kasım ayında indirim kampanyalarının etkisiyle sektörde kısmi bir toparlanma yaşandığını belirten Öncel, “Kasımda, adet satışlarında ortalama yüzde 20 civarında bir artış yakaladık. Yılbaşı alışverişinin etkisiyle aralık ayının ikinci yarısında da hareketlilik bekliyoruz” dedi. Öncel, perakende sektörünün toparlanma sinyalleri verdiğini ancak sürdürülebilir büyüme için daha fazla stratejik planlamaya ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

E-ticaretin yeni rotası: 2025’te 638 milyar TL’lik hedef

E-ticaretin hızla büyüdüğüne de dikkat çeken Altun, Türkiye’de e-ticaret pazarının 2025 sonuna kadar 638 milyar TL’ye ulaşmasının beklendiğini ifade etti. “E-ticaret artık sektörün vazgeçilmez bir unsuru haline geldi. Yapay zeka, lojistik inovasyonlar ve sürdürülebilirlik gibi trendler sektöre yön veren önemli dinamikler arasında yer alıyor” dedi.

• Altun, teknolojik gelişmelerin sektördeki dönüşümün temel itici gücü olduğuna dikkat çekerek, dijitalleşme ve sürdürülebilir büyüme stratejilerinin sektörü ileriye taşıyacağını belirtti.

Benzer şekilde, Gonca Soyluoğlu da e-ticarette dikkat çekici büyüme oranlarını paylaştı. 2024 yılında internet üzerinden alışveriş oranının yüzde 51,7’ye ulaştığını belirten Soyluoğlu, Vartabi olarak adet bazında yüzde 87, ciroda ise yüzde 168’lik bir büyüme kaydettiklerini aktardı. Ancak, Kasım kampanyalarının beklenen sonuçları vermediğini ve dijital reklam maliyetlerinin artışının sektörü zorlayan bir faktör olduğunu dile getirdi.

Fırsatlar ve tehditler arasında denge arayışı

2025 yılında otonom kasa ve lojistik gibi teknolojik yeniliklerin sektöre hem operasyonel hem de rekabetçi avantaj sağlayacağını belirtiyor. Altun, dijitalleşme ve yapay zekâ gibi yeniliklerin organize perakendenin geleneksel perakendeden pazar payı kazanarak istihdamı destekleyeceğini ifade ediyor. Ancak, kira artışlarının kontrol altına alınmaması durumunda mağaza kapanmalarının ve istihdam kayıplarının yaşanabileceğine dikkat çekiyor. “Organize perakende, sektöre dinamizm kazandıracak; fakat maliyet baskıları çözülmezse sürdürülebilirlik risk altında olabilir” diyor.

Soyluoğlu da benzer bir iyimserlik paylaşıyor ancak maliyet baskılarına vurgu yaparak dikkatli olunması gerektiğini belirtiyor. Yeni pazaryeri girişimlerinin sektörü hareketlendireceğini ve e-ticaretin adet bazında ciddi bir büyüme göstereceğini öngören Soyluoğlu, yapay zekânın operasyonel süreçlerden reklam yönetimine kadar geniş bir alanda etkili olacağını ifade ediyor. Bununla birlikte, artan kargo maliyetleri ve kolay iade politikalarının suistimali gibi sorunların maliyet baskısı yarattığını ve bu baskının fiyatlara doğrudan yansıdığını dile getiriyor. Soyluoğlu, “Bu tür sorunların çözümü için yasal düzenlemeler şart” diyor.

Öncel ise sektörün geleceğine daha temkinli bir perspektifle yaklaşıyor. Enflasyonla mücadele kapsamında talebi daraltmaya yönelik alınan ekonomik önlemlerin ve bölgesel jeopolitik risklerin sektöre olası zincirleme etkilerine dikkat çekiyor. Özellikle Suriye’deki belirsizliklerin turizm gelirleri üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini ve bunun perakende sektörünü de derinden etkileyebileceğini belirtiyor. Öncel ayrıca, e-ticarete yönelik stopaj vergisi tasarısının pazarın küçülmesine ve fiyat artışlarına neden olabileceğini vurgulayarak, “Bu düzenlemenin rafa kaldırılması kritik bir öneme sahip” ifadelerini kullanıyor.

• Sektör liderleri, 2025 yılında yenilikçi teknolojilerin sunduğu fırsatları değerlendirmenin, sektörel büyümeyi hızlandıracağını ve küresel arenada daha rekabetçi bir konum kazandıracağını öngörüyor.

Bununla birlikte, artan maliyetler ve ekonomik belirsizlikler karşısında stratejik planlamaların ve düzenleyici adımların devreye sokulması gerektiğini belirtiyorlar. Sektörün uzun vadeli başarısında, yenilikçi çözümlerle risklerin dengelenmesi ve fırsatların etkin bir şekilde değerlendirilmesi kritik bir rol oynayacak.