Paranın yeni formu: Dijital para
Yeni dünya düzeninde her şey dijitalleşiyor. Küresel alanda güçlü birer aktör olmak isteyen devletler de, bu dijitalleşmeye ayak uyduruyor. Devletlerin dijital çağa adapte olurken attığı en önemli adım ise dijital para birimleri. Bu konuda vereceğimiz en güzel haberse, ‘nakdim kalmamış’ sorununuzun artık olmayacağı. Çünkü nakitsiz bir döneme giriş yaptık, dijital para devrine hoş geldiniz.
Tüm ülkeler dijital para birimleri ile sınır ötesi maliyetleri azaltmayı amaçlıyor. Ülkeler dijital para birimleriyle, daha kolay, daha hızlı ve daha güvenli bir finansal sistem sunma hedefinde. Adeta teknoloji devrimi niteliğinde olacak bu dijital para birimlerinde, ilk adımı atan ülke Çin oldu. Çin Merkez Bankası 2014’ten bu yana çalıştığı dijital Yuanı ülkenin belirli eyaletlerinde denemeye başladı. Çin’de çığır açan uygulamalardan biri olan merkez bankasının dijital Yuan cüzdanı, şimdiden nüfusun beşte birinin cebinde bile. Çin Halk Bankası’nın(PBOC) finans piyasaları başkanı Zou Lan düzenlediği bir basın toplantısında, dijital para birimi kullanılarak 87,5 milyar Yuan(13,78 milyar dolar) değerinde işlem yapıldığını söyledi.
Hindistan da küresel moda haline gelen dijitalleşmeyi yakalayan ülkeler arasında. Hindistan Maliye Bakanı Nirmala Sitharaman, yıllık bütçe konuşmasında bu yıl en kısa sürede dijital rupi döneminin başlayacağını söyledi. Öte yandan İsveç Merkez Bankası Riksbank da 2017’de çalışmalara başladığı dijital devlet parasını, e-kron’ olarak tanıttı. Bu yıl içinde e-kron’unu çıkarmayı hedefleyen İsveç, dijitalleşmeye hızlı adapte olan ülkeler arasında yerini aldı. Dönüşüme hızlıca ayak uyduran ülkelerden bir tanesi de Amerika Birleşik Devletleri. Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası’nın (FED) 2022 Ocak ayında sunduğu raporda, dijital bir ABD doları arayışı içinde oldukları yayınlandı. Amerika dolarına eş değer olacak bu dijital para birimi CBDC (merkez bankası dijital Amerika doları) olarak FED tarafından isimlendirildi.
Teknolojiye ayak uyduran ülkelerden biri de 2020’de dijital para birimi için rapor sunan Rusya oldu. Rusya Merkez Bankası bu raporda, dijital rubleyi tanıtarak, ekonomik faaliyetlerin daha güvenli ve hızlı olması için bir fırsat olacağını vurguladı. Japonya da dijital para devrine katılan ülkelerden olma yolunda. 2021’de Dijital Para Birimi Formunda Japonya Merkez Bankası, dijital yen için bir test çalışması sundu. Bu çalışmada dijital yeni öncelikle 70’den fazla şirket işlemlerinde kullanacak. Japonya Merkez Bankası bu süreci gözlemleyerek, dijital para birimi kullanımına karar verecek.
Tüm Avrupa ekonomisini ilgilendiren dijital euro projesi ise 2021’de Avrupa Merkez Bankası tarafından başlatıldı. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, dijital euro projesiyle insanların nakit sıkıntısının da ortadan kalkacağına dikkat çekti.
Paranın teknolojik dönüşümü kervanına katılan ülkelerden biri de Türkiye. TCMB geçtiğimiz yıl, Aselsan, Havelsan ve TÜBİTAK-Bilgem ile ‘Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu’ antlaşmasını imzaladı. Eylül 2021’de başlayan birinci faz uygulama çalışmaları, antlaşma yapılan kurumların test süreçlerini kapsıyor. Dijital Türk Lirası’nın birinci faz sonuçları ise 2022’de yayınlanacak. Devletlerin cebimizden dijitale dönüşüm oluşturduğu bu süreçte, artık paramız da dijital cep cüzdanımızda olacak.