Pandemi start-up yatırımlarını durduramadı

2020 yılı iş dünyasını olduğu gibi start-up dünyasını da derinden etkiledi. Aralarında turizm ve hizmetler gibi birçok sektör olumsuz tablo sergilese de, start-up’lar dünyada büyümeye devam etti. Start-up’lara ait verileri derleyen ve paylaşan Crunchbase’in yayımladığı rapora göre, 2020 yılında start-up’lara 300 milyar dolar yatırım yapıldı. Bu rakam, 2019 yılına oranla yüzde 4 artış anlamına geliyor. Bu büyüme, küresel salgın nedeniyle kesintiye uğrayan endüstriler -iş, sağlık hizmetleri, eğitim, finans, alışveriş ve eğlence- önemli ölçüde çevrimiçi hizmetlere kayarken ortaya çıktı. Bu da, bu aktarımı destekleyen teknoloji altyapısı ve bulut hizmetleri şirketleri için bir patlamaya neden oldu. Bu da, şirketler için konsolidasyon ve rekabet etmeye çalışırken, güçlü bir halka arz ve birleşme ve satın alma pazarını da ortaya çıkardı ve bunu büyüttü.

Raporun ayrıntıları

Çalışmanın ayrıntılarına baktığımızda ilk sırada yapılan işlem sayısını görüyoruz. Rapora göre, 2020 yılında start-up’lara yapılan 20 bini barajını geçti. Bu rakam 2019 ile karşılaştırıldığında küçük bir düşüşü işaret ediyor. Bu arada, Crunchbase’in tablolarında geçtiğimiz 10 yıllık veriler de yer alıyor ve 2010 yılında 11 bin civarında görünen yatırım sayısı 10 yılda iki katına çıktığı kaydediliyor. Bununla birlikte, yatırım sayısında rekorun 2017 yılına ait olduğunu ve aynı yıl 30 binden fazla yatırım yapıldığını not edelim.

Çalışmada ayrıca yatırım türlerine de yer veriliyor ve en çok yatırımın melek veya tohum aşamasındaki start-up’lara yapıldığı ifade ediliyor. Bu iki aşamayı sırasıyla erken aşama, geç aşama ve büyüme aşamasındaki yatırım tipleri takip ediyor. 2020 yılının tamamındaki verilerde dördüncü çeyrekteki yatırımların üçüncü çeyreğe göre yüzde 11 düştüğü aktarılıyor. Rapor, 2020 yılınn ilk çeyreğinin yatırımların en çok etkilenen dönemi olduğunu vurguluyor. Fakat Mart ayından itibaren işlerin açıldığı ve yatırımların arttığı bildiriliyor.

Tohum yatırımları

Crunchbase’in paylaştığı verilere göre, 2020 ylının dördüncü çeyreğinde tohum (seed) aşamasındaki yatırımlar 3,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu rakam, 2019’un aynı dönemine oranla yüzde 27, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 7 azaldı. Crunchbase yatırım sayılarına da değiniyor: 2020 dördüncü çeyrekte 2 bin 558 yatırım yapılırken, 2019’un aynı döneminde 4 bin 426 yatırım gerçekleştirildiğini görüyoruz. Bu arada şunu da not edelim: Crunchbase tohum aşamasındaki yatırımlarda veri gecikmelerinin normal karşılanması gerektiğini vurguluyor. Bu rakam, yeni verilerin eklenmesiyle düşecek.

Erken aşama yatırımları

Crunchbase’in verileri arasında erken aşama (early stage) yatırımları da yer alıyor. 2020 dördüncü çeyrekte start-up’lar bu aşamada 22,7 milyar dolar yatırım almayı başardı. Buna karşılık 2019 dördüncü çeyrekte bu rakam, 25,4 milyar dolar seviyesinde seyrediyordu. Yani, bir yıllık dönemde yüzde 11 düşüş söz konusu. 2020 dördüncü çeyrek ile üçüncü çeyreği karşılaştırıldığındaysa yüzde 5’lik azalmadan bahsedebiliriz. Erken aşamada yatırım sayıları da şu şekilde: 2020 dördüncü çeyrek (bin 285), 2020 üçüncü çeyrek (bin 427) ve 2019 dördüncü çeyrek (bin 949).

Geç aşama ve büyüme yatırımları

Crunchbase’in verilerinde geç aşama (late stage) ve büyüme (growth) aşamasındaki yatırımlara ait veriler de mevcut. Buna göre, 2020 dördüncü çeyreğinde geç aşama ve büyüme aşamasındaki girişimlere 49,9 milyar dolar yatırım yapıldı. Aynı yılın üçüncü çeyreğinde start-up’lara 59,8 milyar dolar yatırım gelirken, 2019’un dördüncü çeyreğinde 48 milyar dolarlık yatırım söz konusuydu. Bu rakamlar bir yıllık dönemde yüzde 4 büyümeyi işaret etse de, çeyreklik dönemde yüzde 16 düşüş görüldü. Yatırım sayılarındaki seyir ise şöyle: 2020 dördüncü çeyrek (528), 2020 üçüncü çeyrek (565) ve 2019 dördüncü çeyrek (602)...

Birleşmeler ve satın almalar

Tabii, start-up’lara ait birleşme ve satın alma verilerinin bulunmadığı bir rapor eksik kalırdı. Crunchbase’in çalışması bu verileri de paylaşıyor ve 2020 yılında girişim sermayesi şirketlerinden destek almış 41 şirketin el değiştirdiğini ortaya koyuyor. Toplam birleşme ve satın alma rakamı ise 104 milyar dolara ulaştı. Bununla birlikte bin 500’ten fazla şirketin de 149 milyar dolara satıldığı çalışmada aktarılıyor. Crunchbase verileri ayrıca 2020’de en çok start-up satın alması yapan kurumsal şirketlere de yer veriyor ve Apple, Cisco ve Microsoft’un en çok start-up’ı bünyesine katan şirketler olduğu vurgulanıyor. Geçen yıl en yüksek satın almaya da 13 milyar dolarla Koch Industries’in imza attığını not edelim. Şirket, bulut yazılım start-up’ı Infor’u satın aldı ve 68 bin müşteriye sahip bu start-up’ın bağımsız şekilde çalışmalarına devam edeceğini aktardı. Rakamların dışında en çok satın alma ve birleşmeye konu olan start-up’ların siber güvenlik, gıda teslimatı, kurumsal bulut yazılımı ve tedarik zinciri yönetimi sektörlerinden geldiğini not edelim.

Halka açılan iki büyük decacorn: Aırbnb ve doordash

Öncelikle decacorn tabirini açıklayalım: Bu kelime, değeri 10 milyar dolar aşan start-up’ları tanımlamak için kullanılıyor ve start-up analizleri yayımlayan CB Insights’ın verilerine göre, bugün dünyada 31 decacorn bulunuyor. Toplam unicorn (değeri 1 milyar dolar aşan start-up) ise 500’ü aşmış durumda. Bu bilgiden sonra Crunchbase’in verilerinde karşımıza halka açılan start-up’lara da yer verildiğini görüyoruz. Bunların arasında en çok dikkat dikkat çekenler ise Airbnb ve DoorDash oluyor. Yemek dağıtım girişimi olan DoorDash 39 milyar dolarlık değerlemeye açılırken, şu an piyasa değeri 46,6 milyar dolar seviyesinde görünüyor.

• Yeni nesil ev otelciliği girişimi Airbnb ise 47 milyar dolar dolarlık değerle yatırımcılarla buluşurken, şu an 118,5 milyar dolar değerlemeye ulaşmış durumda.