Meslek liseleri eğitimin de üretimin de lokomotifi
Son yıllarda tüm önyargıları aşarak dönüşüm yaşayan meslek liseleri, yüzde 100 doluluk oranına ulaşırken üretime katkıları 2,3 milyar lirayı aştı. 2023 yılı hedefini 3,5 milyar lira olarak belirleyen meslek liseleri Türkiye’nin eğitim ve genç istihdamında öne çıkmaya başlarken, tarımdan bilişime kadar birçok farklı sektörel alanda üretim gerçekleştirerek ekonomiye katkı sağlıyor.
Geçmişte hem eğitim hem de öğrencileri mesleğe yönlendirme konusunda büyük sorunlar yaşayan, bu nedenle nitelikli öğrenci çekme konusunda geride kalan meslek liseleri, Milli Eğitim Bakanlığı’nın planlı stratejileri ile büyük bir dönüşüm yaşadı. Başarılı öğrencileri de bünyesine katan bu liseler, geçtiğimiz yıl 2,3 milyar lirayı aşan gelir elde etti.
Yiyecek-içecek, mobilya, iç mekân tasarımı, metal teknolojisi, konaklama, seyahat hizmetleri ve kimya başta olmak üzere birçok farklı alanda yaygınlaşan meslek liselerinde mezun öğrenciler, sektörlerinin ihtiyacı olan yetişmiş personeller olarak doğrudan iş yaşamına katılıyor.
Patent rekoru kırıldı
Meslek liselerinin cazibe merkezi olması ve ekonomiye sunduğu katkıların artırılmasında, son yıllardaki mesleki eğitimin güçlendirilmesi politikaları belirleyici oldu. Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda açıkladığı verilere göre, 2018’de 200 milyon TL olan döner sermaye gelirleri, 2021’de 1 milyar 162 milyona çıkarken, 2022’de 2,3 milyar TL’yi aştı.
Meslek liselerinde yapılan üretim ekonomiye katkı sağlamasının yanı sıra hem öğrenciler hem de öğretmenlerin döner sermayeden gelir elde etmesini de sağlıyor. Buna göre öğrenciler 110 milyon 552 bin, öğretmenler ise 235 milyon 898 bin lira olmak üzere toplamda 346 milyon 450 bin lira kazanç elde etti.
Mesleki eğitimi güçlendirmek için 55 okulda Ar-Ge merkezi kurulurken, 8 bin 300 ürün Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edildi. Bu ürünlerin 162 tanesi ise ticarileşti. 2023 yılı hedeflerini 3,5 milyar TL olarak belirleyen meslek liseleri, bu yılın ilk 3 ayında da 932 milyon lira gelir ile geçtiğimiz yıla göre yüzde 175 gelir artışı yaşadı.
Meslek liseleri üretimlerini artırırken şehirler sıralamasında en çok gelir sağlayan liseler ise İstanbul, Ankara, Gaziantep, Bursa ve Konya’da bulunuyor.
Sanayi ile işbirliği
Meslek liselerinin yaşadığı dönüşümde en büyük pay kuşkusuz bu liselerde sektör uzmanlığının artırılması oldu. Milli Eğitim Bakanlığı’nın yürüttüğü projeler meyvesini verirken; mesleki eğitim teorik anlamda meslek ve teknik liselerde, pratik olarak ise mesleki eğitim merkezlerinde yürütülüyor.
Meslek liselerinin cazibesini artıran bir diğer faktör de özellikle ara eleman ihtiyacının ortaya çıkması ile özel sektörün bu okullara olan ilgisi oldu. Özellikle 2012 yılından sonra organize sanayi bölgelerinde mesleki eğitim okullarının kurulmasının ardından özel sektörün mesleki eğitimdeki payı yüzde 7 seviyesine ulaştı. Meslek liselerinden ilk ihracat da geçtiğimiz yıl matbaacılık alanında Fransa’ya gerçekleştirildi.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın meslek odaları, meslek kuruluşları ve Savunma Sanayi Başkanlığı ile kurduğu işbirlikleri de meslek liselerinin ekonomiye katkısının artmasında itici güç oldu. Örneğin Milli Eğitim Bakanlığı, TOBB ile imzaladığı protokol gereğince, 81 ilde 81 lise 116 mesleki ve teknik Anadolu lisesine dönüştürüldü.
Her sektöre yönelik lise var Meslek liselerinin başarısında öne çıkan bir diğer faktör de yeni ekonominin gereği olan liselerin çok farklı alanlarda ve sektörlerde uzmanlaşması oldu. Son yıllarda gelir anlamında en fazla gelir getiren alanlar ise yiyecek içecek hizmetleri, mobilya ve iç mekân tasarımı, konaklama ve seyahat hizmetleri, kimya teknolojisi ve bilişim teknolojileri oldu.
Halen Türkiye’de 145 meslek lisesinin kendisine ait tarlası bulunurken, 5 lise ise tamamen tarım lisesi olarak eğitim veriyor.
Tarım liseleri gıda işleme, meyve ve sebze yetiştiriciliği, büyükbaş ve küçükbaş hayvancılıkta uzmanlaşırken, kendi ürettikleri buğdaydan elde edilen undan ekmek üreten liseler bile var.
Meslek liseleri günün ihtiyaç duyduğu genç işgücü için de dönüşüm içerisinde. Karadeniz gazının devreye alınması ve Gabar’da keşfedilen petrol ile enerji sektöründe ihtiyaç duyulan nitelikli işgücü yetiştirilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) arasında protokol imzalandı. Böylece Türkiye’nin ilk petrol ve doğalgaz lisesi de Ankara’da önümüzdeki eğitim yılında eğitim vermeye başlayacak. MEB, Türkiye’nin mesleki ve teknik eğitim alanındaki deneyimlerini uluslararası alana taşımak için, uluslararası ve teknik Anadolu Liseleri sayısını da 10’a ulaştıracak.
Liseliler zor zamanlarda da işbaşında
Meslek liseleri sadece ürettikleri katma değer ile değil, zor zamanlarda hızlı üretim süreçleri ile de ne kadar önemli olduklarını kanıtladı.
Pandemi döneminde maske ve dezenfektan gibi acil malzeme ihtiyacına yönelik üretim faaliyetlerini sürdüren meslek liseleri, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde de yurt genelinde eğitim faaliyetleri kesintiye uğrasa da üretimlerini durdurmadı.
Soba, yemek, hijyen seti, uyku tulumu ve battaniye, kumanya, çadır başta olmak üzere bölgenin acil ihtiyaçları için üretimine hız kesmeden devam eden meslek liseleri, olağanüstü durumlarda da stratejik öneminin olduğunu kanıtladı.
Deprem bölgesinde şimdiden farklı şehirlerden 1200 konteynır sınıf kurulması için çalışmalara başlanırken, bu sınıfların 138 tanesi tamamlanarak deprem bölgesine gönderildi.