Küçük parçalardan bir imparatorluk kurmak: Lego’nun modası geçmiyor

Dünyanın en büyük oyuncak şirketlerinden biri haline gelen Lego’nun hikayesi, Billund Danimarka’da bir marangoz olan Ole Kirk Kristiansen’in atölyesinde başladı. Kristiansen, 1932’de Danimarka’da tahta oyuncaklar, domuzcuk kumbaralar, arabalar ve kamyonlar yapıyordu. 1934 yılındaysa markasına Lego adını verdi.

Lego’ya, bir Danimarka deyişi olan ve ‘iyi oyna’ anlamına gelen ‘leg godt’ kelimelerinden esinlenerek Kristiansen bu adı verdi. Kurucusu, bu adı verdiğinde kelimenin Latince anlamlarından birisinin bir araya getirmek olduğundan habersizdi.

Lego'nun doğuşu

İkinci Dünya Savaşı’nda birçok ev yıkıldı. Ole Kirk Kristiansen, savaşın ardından yaraları sarmak için bir an önce yeni evler inşa etmek istiyordu. Bunun için en iyi yolunun da oyuncak sektöründen geçtiğini düşünüyordu. Çünkü aklındaki öyle bir oyuncaktı ki çocuğundan gencine, yetişkininden yaşlısına her yaş grubuna hitap edebiliyordu.

Kristiansen, plastiğin yapma olanağı sunduğu şeyler karşısında büyülendi. Plastik o zamanlar, tahtaya yapamayacağınız şeyleri yapabilme şansı veren, alışılmamış bir maddeydi. Kristiansen 1958 yılında, Lego tuğlalarının patentini aldı. Orijinal tuğlaların içi oyuktu ve üst üste koyulduğunda bir arada durabiliyorlardı ama değişik şekiller yapılamıyordu. İlk dizayn basit ama çok akıllıcaydı. Basit Lego parçaları da böylece ortaya çıkmış oldu.

Dört kuşak süregelen şirket

Aile şirketi olan Lego bugün dördüncü kuşak aile fertleri tarafından yönetiliyor. Şirket yönetiminde Ole’nin torunu Kjeld Kirk Kristiansen bulunuyor. Şirketin çok teklif almasına rağmen asla satılması düşünülmüyor. Bünyesinde binlerce çalışanı bulunan şirket 2000 yılındaki krizde batmanın eşiğine geldi. O dönemde dahi satılması gündeme gelmeyen şirket aile üyelerinin ceplerinden para koymasıyla kurtarıldı. Şirket bünyesinde çalışan binlerce kişi bu aile ruhunu yaşatarak çalışıyor.

Dünün çocukları ve bugünün çocuklarının oyuncakları arasındaki tek ortak nokta Lego. Oyuncakların şahı olarak nitelendirilen Lego’lar Ole Kirk Kristiansen’in çocuklara armağanı olarak ortaya çıktı. Kişinin yaşı veya yeteneği ne olursa olsun, herkes Lego parçalarıyla oynayabilir ve hayal güçlerinin çalışmasına izin verebilir. Bu durum da her yaştan Lego severler için önemli bir kriter haline geliyor.

Lego zaman üstü bir konsept aslında. Danimarkalı oyuncak devi, çocuk, genç ve yetişkinleri elektronik olmayan eğlence için bir araya getiriyor. Fiziksel oyunlar hep var olacak özellikle çocukların yaratıcılığını tetiklediği için. Lego da birçok jenerasyonun çocukluğunda oynadığı, ve birçok çocuk ve yetişkinin çok fazla pozitif anısının bulunduğu bir marka. Markanın esas hedef kitlesi her ne kadar 1.5 ve 16 yaş arasında olsa da yılların vermiş olduğu birikim, markanın insanlarda uyandırdığı sempati bugün 7’den 70’e herkesin markayı sevmesini sağlıyor. Lego, yaratıcılıkta sınır tanımamak gibi bir iddia ile yola çıktığı için çocuk oyunu olmanın dışına çıkmayı başardı. Oyuncak piyasasının vazgeçilmezleri arasında yer alan ve fenomen haline gelen bu oyuncakla oynamanın yaşı yok.

Yaratıcı çocukların dünyasında Lego

Yapı oyuncakları, çocukların hayal gücü ve fiziksel becerilerinin geliştirilmesinde etkin, çok olasılıklı oyunlara imkan sunan bir oyuncak türü olarak biliniyor. Yapı oyuncakları denince akla ilk gelen isimse Lego oluyor. Lego yıllar içinde kendini değişen teknolojiye ve taleplere ayak uydurarak günümüze kadar her yaştan çocuğun hayatında önemli bir yer edinmeyi başardı.

Lego’nun yaptığı araştırmalara göre dünya üzerindeki ailelerin yüzde 93’ü oyun oynamanın çocukların gelişimi için çok önemli olduğuna inanıyor. Yine araştırmalara göre bireylerin yüzde 98’i, 3 yaşında çok yaratıcıyken, 25 yaşına ulaştıklarında sadece yüzde 2’si yaratıcılık yeteneklerini koruyabiliyor. Kısacası, çocukluktan yetişkinliğe uzanan dönemde yaratıcılıklarının süregelmesi için yapı oyuncaklarının büyük katkısı oluyor.

Lego'yu daha çok erkek çocukları seviyor

Lego, tüketicilerinin neredeyse yüzde 90’ının erkek çocukları olduğu biliniyordu. Bunu değiştirmek isteyen şirket, kız çocukları üzerine de aynı değerleri ve faydaları taşıyan oyuncaklar üretmek istedi. Oyuncak devi kız çocuklarının tam olarak ne istediklerini anlayabilmek ve onları daha iyi tanıyabilmek için pazar araştırmaları gerçekleştirdi. Bu araştırmalar sonucunda, kız çocuklarının klasik sarı yüz rengine sahip ve yüz hatları aksiyona yönelik Lego karakterlerini kendilerine yakın bulmadıklarından dolayı bu tür oyuncaklara ilgi duymadıklarını keşfetti.

Bu noktada değişime giden Lego, kız çocuklarına yönelik Friends isimli renk tonları daha pastel yeni bir Lego ürünü geliştirdi. 2012 yılında satışına başlanan Friends serisi öncesi Lego’nun müşteri portföyünün yüzde 10’unu kız çocukları oluştururken, bu seriden sonra bu oranın yüksek oranda arttığı belirtildi.

Hem eğlendiriyor hem eğitiyor

Lego, birçok çocuğun sevdiği çok sağlıklı bir ürün olarak kabul ediliyor. Ebeveynler de onu kısmen eğitici bir oyuncak olarak görüyorlar. Bazı ebeveynler çocuklarının video oyunlarını oynamalarını istemezler. Bazılarıysa çocuklarının silahlar ve savaş oyuncaklarıyla oynamasına karşı çıkarlar. Kimi ebeveynler ise oldukça basit bir şekilde talepkardır. Ancak Lego’nun ürün teklifi, neredeyse her zaman teklif edilecek bir düzeyde, hatta en kısıtlayıcı ebeveyn kurallarına sahip olacak kadar çeşitli olmayı başarabildi. Lego’nun ebeveynler tarafından en sevilen özelliği, savaş ve asker temalı lego seti üretmiyor olması. Çünkü Lego’nun yaratıcısı Ole Kirk Kristiansen çocukların savaşa özenmesini istemiyordu ve oyuncak devi bu konseptte hiçbir zaman oyuncak üretmedi.

Eğitici oyuncaklar arasında yer alan Lego oyuncaklarının daha yararlı olduğu, insanı pozitif düşünmeye, yaratıcılığa, üretkenliğe, düşünmeye yönelttiği, birçok beceri kazandırdığı biliniyor. Bunun bilincinde olan ebeveynler de yaratıcı oyun fikrini seviyorlar. Hatta çocuklarının sessizce oyun kurup oynamalarına bayılıyorlar. Lego da bunların hepsini destekliyor.

Lego, pazardaki güvenilir bir marka olarak uzun tarihine ve konumuna güveniyor. Marka yetişkinler için bir nostalji duygusu uyandırıyor. Çoğu çocuk oyuncakları, kendi zaman sürelerinin bir ürünü olarak hayatta kalmayı başarıyor. Ancak Lego öyle değil. Şimdi Lego ile büyüyen bu çocuklar yetişkin bireyler oldu. Bu alışkanlığı çocuklarına da kazandırmak isteyen ebeveynler çocukları için Lego’yu tercih ediyor.

Doğal oyuncaklar dijital oyunlara karşı

Oyuncak tarihinin insanlık tarihi kadar eski olduğu biliniyor. Eski tarihten itibaren bilinen ve değerini kaybetmeden günümüze kadar gelen oyuncaklar şimdilerde yerini teknolojinin getirmiş olduğu dijital oyunlara bırakıyor. Ancak çocuklar, eskiden beri bilinen insanoğlunun kendisinin ortaya koyduğu doğal oyuncaklardan daha fazla haz duyarak oynuyorlar. Bu oyuncakların başında ise yarım asrı geçen oyuncak devi Lego yer alıyor.

Günümüzde doğal oyuncakların yerini almaya çalışan ve büyük ölçüde de alan teknolojik ürünler çocukların geçici bir hevesle oynadığı, gelişimlerini desteklemeyen oyuncaklar olduğu görülüyor. Oyun, çocuğun gelişimi ve yetiştirilmesi yönünden oldukça önemli bir etken ve çocuk açısından bakıldığında oyun, çocuğun en önemli işi, oyuncaklar ise en önemli aracı. Lego’nun yıldızı yıllardır sönmeden parlamaya devam ediyor. Dünyanın önde gelen bağımsız marka değerleme ve strateji danışmanlığı Brand Finance’in araştırmasına göre, Lego 2016 yılında oyuncak sektöründe Disney’i geçerek dünyanın en güçlü markası olmayı başardı. Brand Finance’in son raporuna göre ise Lego, marka değerini 6,5 milyar dolara çıkarmayı başararak dünyanın en değerli oyuncak markası unvanını devam ettiriyor.

Hedef Çin'de 80 yeni mağaza

2018 faaliyet raporuna göre Lego tüm pazarlarda büyüme sağladı. Fakat gelişmiş pazarlarda büyüme düşük sevi-yelerde tek haneli kalırken, Çin’de çift haneli yüksek bir büyüme gerçekleşti.2018’de en başarılı temaları ise; Lego City, LegoTechnic, Lego Star Wars, Lego Friends ve Lego Ninjago olurken; Lego Harry Potter, Lego Jurassic World, Lego Classic ve Lego Creator temaları da iyi bir performans sergiledi. Lego 2019 içerisinde, Çin’de 18 şehirde toplam 80 Lego mağazası açmayı planlıyor. Lego aslında 1980’li yıllarda Çin pazarına girdi. Firma dünya çapındaki ilk büyük satış merkezini Şanghay’daki Disneyland’da açtı. Danimarka’nın dünyaca ünlü oyuncak devi Lego, Asya’da ilk fabrikasını ise 2016 yılında Çin’de açtı. Lego’nun diğer fabrikaları Danimarka, Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Meksika’da bulunuyor.

• En yüksek Lego kulesi
• Dünyanın en büyük Lego kulesi 2017 yılında İsrail’in Tel Aviv kentindeki Rabin Meydanı’nda yapıldı. 118 metre yüksekliğindeki kulenin tasarımı ve inşası bir yıldan fazla sürdü. İnşaatçılar, Tel Aviv sakinleri tarafından yapının oluşturulması için bağışlanan 500 binden fazla Lego kullandı. Diğer girişimlerde olduğu gibi proje Lego tarafından desteklenmedi. Lego tarafından desteklenmeyen kule bağışlanan legolar ile tamamlandı.

• Lego’nun gizli mahzeni
• Lego firmasının danimarka’nın Bıllund şehrindeki merkezinde gizli, yanmaya dayanıklı bir mahzeni bulunuyor. Bu mahzen lego memory lane (hatıra yolu) adıyla biliniyor ve neredeyse şimdiye kadar üretilen tüm Lego setlerini barındırıyor.

• Lego’dan heykeller
• Legolar oyuncak olmaktan çıkalı çok oldu. Lego ile neler yapılır? Sorusunun en güzel cevabını Lego sanatçısı Nathan Sawaya veriyor. Sanatçı Nathan Sawaya, yaptığı Lego heykeller ile bu sanatın öncü ismi haline geldi. sanata isim bile koymuş; tuğla sanatı. Nathan Sawaya üç boyutlu heykeller ve büyük ölçekli mozaikler ile çalışan Amerikalı bir sanatçı. En bilinen çalışmaları ise Lego ile yaptığı sanat eserleri.

• Tamamı Lego’dan oluşan ev
• 2009’da İngiltere’nin surrey kentinde James May adlı bir adam 3,3 milyon tuğla kullanarak dünyanın ilk tam boyutlu Lego evini inşa etti. Evde tam olarak çalışan bir tuvalet, sıcak suyu bulunan bir banyo ve tamamı Lego’dan yapılmış bir yatak bulunuyor. Legoland, evi alma ve İngiltere’deki Wındsor, Berkshıre’daki tema parkına koyma teklifinde bulundu. Ancak taşınmasının çok pahalı olacağına karar verildikten sonra anlaşma geri çekildi. Sahip çıkan ve maliyeti yüklenmeyi kabul eden kimse olmayınca bina yıkılmak zorunda kaldı.