Kredi kartı neden mi sonuç mu?

Bir önceki ekonomi yönetiminin görev süresinde gerçekleştirdiği faiz indirimleri sürecinde 1 Aralık 2022 tarihinden, 4 Haziran 2023 tarihindeki devir teslime kadar; kredi kartı harcama ve nakit çekim işlemlerinde azami akdi faiz oranı yüzde 1.36, azami gecikme faiz oranı yüzde 1.66 olarak sabit kalmış, dolayısıyla kredi kartlarıyla borçlanmak enflasyon verileriyle karşılaştırıldığında son derece kazançlı hale gelmişti.

Yeni ekonomi yönetiminin “rasyonele dönüş” başlığı ile göreve gelmesi sonrası 23 Haziran 2023’te gerçekleştirilen ilk Para Politikası Kurulu kararı ile başlayan ve yüzde 8,5 olan politika faizini geçtiğimiz günlerde yüzde 50’ye ulaştıran faiz artışları sürecinden elbette kredi kartlarına uygulanan azami ve gecikme faizleri de nasibini aldı.

Kredi kartı harcama işlemlerinde azami akdi faiz oranı yüzde 3.66’ya, azami gecikme faiz oranı yüzde 3.96’ya yükselirken, nakit çekim işlemleri ve kredili mevduat hesaplarındaki azami akdi faiz oranı yüzde 4.42’ye, azami gecikme faiz oranı ise yüzde 4.72’ye ulaştı.

Tüketim kaynaklı enflasyon artışının oluşumunda son derece önemli bir kalem olan kredi kartı harcamalarının düşürülmesi adına atılan ve yukarıdaki tabloda aylık olarak paylaşılan faiz artışı adımlarına rağmen aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere Yerli Kart Yurt İçi Kullanımları (TL), 2023 Mayıs ayı ile 2024 Ocak ayı arasında karşılaştırıldığında ciddi bir artış göstermiş durumda.

Rakamlar incelendiğinde, 2023 Mayıs ayında 107 milyon 84 bin adet olan kredi kartı sayısının 2024 Ocak ayında yaklaşık 12 milyon adetlik ve oransal olarak yüzde 11’lik artışla 120 milyon adede dayandığını, süreç içerisinde toplam alışveriş tutarında yüzde 60 ve toplam nakit çekiminde yüzde 58’lik bir artış oluştuğunu anlıyoruz.

Diğer yandan, süreç aylık olarak incelendiğindeyse karşımıza ilgi çekici sonuçlar çıkmakta. 2023 Mayıs ayı ile 2024 Ocak ayı toplam işlem adetleri karşılaştırıldığında ortaya çıkan yüzde 11’lik büyümenin kart adedi sayısındaki büyüme ile aynı çıkması anlamlı bir eşleşme. Harcama rakamları büyüse de işlem adetlerinin aynı seviyede kaldığını gösteriyor.

Toplam işlem tutarı kaleminde Ocak 2024’teki yoğun nakit çekim artışı sebebiyle çok az geride kalsa da hem toplam işlem adedi hem de alışveriş tutarında zirveyi 2023 Aralık ayının kaptığı anlaşılıyor. Bunun ve 2024 Ocak ayındaki özellikle nakit çekim işlemlerindeki artışın nedeni olarak da 2023 Ekim ayı itibari ile Merkez Bankasının 250 baz puanlık artışlara başlayarak agresif tutumunu terk etmesi ve Kasım ayından sonra artık kredi kartlarıyla ilişkili faiz oranlarının bu artışlardan bağımsız hale getirilerek aynı seviyede tutulması hususu ileri sürülüyor.

Bir başka dikkat çekici husus da nakit çekimlerinde karşımıza çıkıyor. Alışveriş işlemlerinde işlem sayısı 693 milyon adetle 768 milyon adet arasında yüzde 10’luk bir bantta gezinirken, nakit çekim işlem sayısının yeni ekonomi yönetimin gelmesiyle başlayan ilk faiz artışı sonrası 2023 Mayıs ayındaki 20 milyon adetten Haziran ayında 16.4 milyon adede gerilediğini; fakat bu ciddi düşüşün ardından geri dönüp hızla yükselmek suretiyle 2024 Ocak ayında (2023 Mayıs ayının 20 milyonluk işlem adedini de geride bırakarak) 23.6 milyona ulaştığını görüyoruz.

Ayrıca 2023 Mayıs ayında 73,3 milyar TL olan toplam nakit avans işlemlerinin 2024 Ocak ayında 116,1 milyar TL’ye ulaşmasında önceki paragrafta bahsi geçen nakit avans işlemlerinden her birinin ortalamasının 3.661 TL’den yüzde 34’lük bir artışla 4.909 TL’ye çıkmasından ötürü gerçekleştiğini; yükselen enflasyon ve artan kart sayısının nakit avans çekimlerindeki işlem başına ortalamayı hızla yükselttiğini anlıyoruz.

Tüm bu incelemelerden sonra kredi kartı harcamaları meselesini ortalama Dolar/ TL kuru üzerinden ele aldığımızdaysa bambaşka bir tabloyla karşılaşıyoruz. 2023 Mayıs ayında toplam 28.5 milyar dolarlık harcama yapılırken faiz artışlarının başlamasıyla bu rakamın önce yüzde 20 oranında küçülerek 22.9 milyar dolara gerilediğini, sonraysa artış trendine girerek 29,9 milyara kadar yükseldiğini yani yeni ekonomi yönetiminin görev süresi içinde sadece yüzde 5 oranında büyüdüğünü tespit ediyoruz.

TL bazlı tabloda 2023 Mayıs ayında 562 milyar TL civarında olduğunu gördüğümüz kredi kartı harcamaları ve nakit çekimlerin toplam tutarı 2024 Ocak ayında yüzde 60 artışla 901 milyar TL olarak karşımıza çıkarken dolar bazlı tabloda belirttiğimiz üzere sadece yüzde 5’lik bir artış var.

Üstelik ifade edildiği üzere 2023 Mayıs ayında aktif olan kredi kartı sayısı 107 milyon 84 bin adetken 2024 Ocak ayında bu rakam yüzde 11’lik artışla yaklaşık 12 milyon adede ulaşmış durumda.

Sonuç olarak gündemimizi epey bir meşgul eden kredi kartlarına ilişkin harcama ve nakit çekim rakamları üzerinden gerçekleştirilen tartışmalar, dolar/TL kuru üzerinden bir analiz yapıldığında son derece sade sonuçlarla değerlendirilebilirken, yüksek enflasyonun etkisindeki TL bazında ele alındığındaysa kafa karıştırıcı sonuçlarla karşılaşmak ve doğru olmayan kanaatlere sürüklenmek mümkün.

Sürece ilişkin en net bulgu ise, dolar bazında değerlendirildiğinde, yeni ekonomi yönetiminin göreve gelmesiyle başlayan faiz artışı sürecinin, uzun zamandır ciddi derecede düşük faiz uygulamalarına tabi olan kredi kartı harcamalarını hem alışveriş hem de nakit çekim açısından önemli seviyede düşürdüğü fakat sonrasında artış trendinin geri dönerek rakamları günümüz itibariyle sürecin başındakinden daha ileri taşıdığı gerçeği…