En büyük 50 listesinde neler yaşandı?
Petrol fiyatlarının 2017 ve 2018’de görece yüksek seyretmesiyle birlikte Körfez ülkeleri 2016’da yaşamış oldukları gelir kayıplarını kısmen toparlamaya devam ettiler.
2017’de alevlenen Körfez-İran gerilimi, Katar ambargosu, Yemen, Suriye ve İsrail sorunu gibi siyasi çalkantılar nedeniyle Körfez şirketlerinin performansı diğer İslam ülkelerine göre sınırlı kalmıştı. Bazı Körfez ülkelerinin badireyi atlattıkları gözlenirken bazılarının çalkantılı bir ekonomik sürecin içinde kalmaya devam ettikleri gözleniyor.
Suudi Arabistan ekonomisi özellikle petrokimya sanayinde hızlı bir toparlanma ile listeye 5 şirket soktu. Katar ise QNB başta olmak üzere listeye 4 şirketle girdi. Geçen yıl İslam dünyasının en hızlı büyüyen 50 büyük şirketi listesine Körfez’in 6 ülkesinden toplam 5 şirket girmişti. Bu sayı 2018’de 11’e yükseldi.
Birleşik Arap Emirlikleri geçen yılki listede 2 firmayla temsil edilirken bu yıl 3 firmaya çıktı. Körfez bölgesinden en hızlı büyüyen şirket Umman merkezli Oman Telekom oldu. Geçen yıl yüzde 45 ciro artışı gerçekleştirerek 1.9 milyar dolar gelirle listenin 7. sırasında yer alan Oman Telecom 2018’de atağa kalkarak yüzde 191’lik büyüme performasıyla En Büyük 50 listesinde birincilik koltuğuna oturdu. Türkiye’de de faaliyet gösteren Dubai merkezli Emaar Properties, yüzde 36’lık büyüme ile 6,9 milyar dolar ciroya ulaştı.
Türkiye
2016 listesinde bankaclık ve holding şirketleri ağırlıklı 10 şirketle yer alan Türkiye, 2017 listesine 11 şirketle girmişti. 2017’de Türk Lirası yabancı paralar karşısında yüzde 20 civarında değer kaybetmesine rağmen, Türk milyarder şirketleri büyümeye devam etmişti. Benzer bir süreç 2018’de gerçekleşti. Türk lirası Amerikan dolarına karşı yüzde 33 değer kaybettiği 2018’de ilk 50 listesine Türkiye’den 10 şirket girdi. Türkiye’nin uluslararası müteahhitlik sektöründe faaliyet gösteren iki inşaat ve altyapı firması Rönesans İnşaat ve Tekfen, 2017’de olduğu gibi 2018’de de listeye girdi. Türkiye’nin ve İslam dünyasının savunma sanayindeki en büyük firması olan Aselsan, hem 2016 hem de 2017 listesinde yer alan tek savunma firması olmuştu. Aselsan 2018’de de dolar bazında yüzde 26 büyüme ile 2018’de cirosunu 1 milyar 858 milyon dolara çıkardı.
Türkiye’den kamu bankaları Halk Bank, Vakıf Bank ve Yapı Kredi de genişleyen kredi hacimlerine bağlı olarak gelirlerindeki artışla ilk 50 listesinde yer aldılar. Pegasus Havayolları, yüzde 17’lik büyüme ile satış gelirini 1.7 milyar dolara çıkararak listenin 42. sırasına yerleşti.
Malezya
Global raporlarda, ileri ekonomi kategorisinde yer alan tek İslam ülkesi olarak geçen Malezya ekonomisi, geçen yıl, dünya ortalamasının üzerinde, 4,7 oranında bir büyüme gerçekleştirdi. Malezya para birimi Ringgit’in Amerikan Dolarına karşı değer kazandığı geçen yıl, ülke, güçlü özel sektörü sayesinde listedeki konumunu bir adım ileriye taşıdı. 2016 finansal sonuçları itibarıyla ilk 50 listesine 3 şirketle girmiş olan Malezya, 2017 listesine 5 şirket sokmuştu. 2018’de ise 50 listesindeki şirket saysını 8’e çıkardı. Petronas grubunun petrol, doğalgaz ve petrokimya alanındaki alt şirketleri yüzde 20 civarında büyüme kaydettiler. Malezya merkezli altyapı firması MMC Corporation yüzde 27’lik büyüme ile 1.2 milyar dolar gelire çıktı. Malezyalı havayolu şirketi Air Asia, pazarlama ve lojistik firması DKSH Holding yüzde 16 ise büyüdüler.
Endonezya
Son iki yıldır listelere, tarım, telekom ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösteren şirketlerin ağırlığıyla oluşan 14 ve 13 şirket sokan Endonezya, 2018’de sadece 4 firma ile giriş yapabildi.
261 milyonluk nüfusuyla İslam dünyasında en fazla nüfusa sahip ülke olan Endonezya, 1 milyar doların üzerinde gelir büyüklüğüne sahip 43 adet firması ile ana listemizde Türkiye’den sonra en fazla milyar dolarlık şirketi bulunan ülke ünvanına sahip.
Dünyanın tahıl deposu olarak bilinen Endonezya ekonomisi, gelişmiş tarımsal sanayisinin yanı sıra son yıllarda kalıpların dışına çıktı. Orta ve ileri düzey sanayileşmede de atağa kalktı. Ayrıca, Uzak Asya’nın turizm merkezi olarak öne çıkmaya çalışıyor. Öte yandan, Ekonomi Bakanlığı verilerine göre, 2018’de Türkiye’de sadece 17 tane Endonezya firmasının faaliyet gösteriyor olması, İslam dünyasının en büyük iki ekonomisi arasındaki ticari bağların henüz temel düzeyde bile kurulamadığını gösteriyor. Zira Bakanlık verilerine göre Türkiye’de 58 bin 418 adet yabancı şirket faaliyet gösteriyor.
Kazakistan
Kazaklar, 2016’nın 50 listesinde hiçbir şirket sokamamıştı. Ancak 2017 listesine 4 şirketle girdi. Ülkenin madencilik firması KAZ Minerals 2016’daki 766 milyon dolarlık cirosunu 2017 finansal yılında 1.6 milyar dolara çıkarmayı başararak dolar bazında yüzde 117’lik büyüme gerçekleştirmişti. Firma satış hasılatını bu yıl da yüzde 30 artırarak 2.1 milyar dolara yükseltti. Halyk Bank ise yüzde geçen yılki 60’lık büyümenin ardından bu yıl da yüzde 28,8 büyüme ile 1,9 milyar dolara ulaştı. Siyasi istikrarını koruyan Kazakistan, Batı ve Çin ile ilişkilerini en fazla geliştiren ekonomi olarak Orta Asya’ya öncülük ediyor.
Pakistan
2016 listesine tek şirketle giren Pakistan, 2017 listesine sürpriz şekilde 3 şirketle girmişti ancak 2018’in 50 listesine 2 şirket sokabildi. Geçen yıl akaryakıt şirketi Hascol yüzde 74’lük büyüme ile 943 milyon dolarlık gelirini 1.6 milyar dolara çıkararak listenin 3. sırasına yerleşmişti. Hascol bu yıl dolar bazında yüzde 17 büyüme ile 1.9 milyar satış gelirine ulaştı. Daha önceki yıllarda listede olmayıp giriş yapan bir diğer firma ise tarımsal ürünler ve gübre firması Engro Corp Ltd, Pakistan’ın tarımsal üretiminde net bir artış sinyalini verdi. Son dönemde Çin ile yakın ilişkiler geliştiren Pakistan, hızlı bir altyapı ve kalkınma hamlesi gerçekleştirmeye çalışıyor. Türk yatırımcılara açık bir ülke olduğunu belirtmekte yarar var.
