Amazon ve Alibaba’nın ticaret savaşlarıyla imtihanı

Amazon ve Alibaba aslında oldukça benzer şirketler. İkisinin de büyük bir kullanıcı kitlesi ve çok çeşitli ürünlerin uygun fiyatlardan satıldığı platformları var. Ancak iş modelleri oldukça farklı. Alibaba doğrudan satıştan ziyade alıcı ve satıcıları buluşturan bir model izlerken, Amazon geleneksel perakendeciliğe daha yakın bir platform olarak öne çıkıyor. Alibaba direkt olarak satış yapmadığı için mallarını saklayacak devasa depolara ihtiyacı yok ve bu sebeple kar marjı daha yüksek. Amazon ise ürünleri kendisi sattığı için dağıtım, müşteri deneyimi ve ilişkilerinde üstünlük sağlıyor.

En büyük olma yarışında rekabet sürüyor

Amazon, 1995 yılında bir çevrimiçi kitapçı olarak temel attı. Alibaba girişimi ise Amazon’un kuruluşundan yaklaşık beş yıl sonra başladı. Şimdi her iki şirket de kendi ülkelerinde güçlü bir marka ve yeni pazar arayışında olduklarından dolayı zorlu bir rekabet içindeler. Büyüme hikayeleri ise aralarında bulunan farkı doğuran ilk etken.

Amazon halka erken açıldı. Kuruluşundan sadece iki yıl sonra, hızlı yatırım fırsatları bir sürü şirket getirdi. Alibaba ise on yılı aşkın bir süre hissedarlarını bekledi. Yani şirketin başarıya ulaşması ve hızlı yükselmesi uzun bir çalışma sonrasında, yüklü miktarda sermaye ile mümkün oldu. Şimdi ise hem Amazon hem de Alibaba e-ticaret sektöründe pek rastlanmayan istikrarlı bir büyümeye sahip.

Her iki şirket de kendi ülkesinin pazarında birinci. Bununla birlikte mücadelede hangi konuda avantaj sağlanması gerektiği ve milyarların kontrolünün nasıl ele geçirileceği üzerine sürekli çalışıyorlar. E-ticaret söz konusu olduğunda, Amazon’un şu anda Alibaba’dan daha fazla uluslararası üne sahip olduğu söylenebilir. Fakat Alibaba’nın geleneksel e-ticaretin ötesinde yaptığı yenilikler de Amazon’un inovasyonlarından daha başarılı ve geniş kapsamlı olabileceğine işaret ediyor.

• Alibaba kuruluş yılı: 1999
• Amazon kuruluş yılı: 1995

Alibaba'nın yenilikleri etkileyici

2014 yılında 21,8 milyar dolarlık halka açılımıyla Alibaba, Amazon ve eBay’in toplamından daha değerli hale gelerek e-ticaretin yeni lideri oldu. Şirketin aynı yılın son çeyreğindeki geliri ise 2 milyar dolar seviyesindeydi. Yapay zeka ve machine learning (makine öğrenimi) gibi teknolojilerin kullanım alanlarının yoğunlaşması ise Alibaba gibi bu konularda liderlik yapan şirketlerin daha avantajlı olmasını sağlıyor. Buradan yola çıkarak basitçe söylemek gerekirse, Alibaba’nın yenilikleri Amazon’dan daha yıkıcı ve etkileyici. Amazon gibi toptan, perakende, grup satınalma ve ödeme sistemleri alanlarında faaliyet gösteren Alibaba’nın kurucularının uluslararası hedefleri de zaten sır değil.

Dünyanın en büyük online alışveriş platformlarından Çinli Alibaba, bu yılın mayıs ayında Türkiye’de Amazon’a rakip olmak için kolları sıvadı. 150’nin üzerinde ülkeye ürünlerini satan perakende devi Alibaba’nın Toptan Satış Pazarları Bölüm Başkanı Trudy Dai, İngiliz Financial Times gazetesine yaptığı açıklamada, operasyonlarını bu yıl Türkiye, Rusya, İtalya ve İspanya’ya genişleteceklerini açıkladı. Alibaba’nın kurucusu Jack Ma ile birlikte 1999’da şirketin ilk yönetici ekibinin bir parçası olan Dai, “Alibaba’nın kurulduğu ilk günden beri küresel bir hayalimiz vardı. Yeni inisiyatifimizi başlatmak için AliExpress ilk kez platformunu yurtdışındaki satıcılara açarak Rusya, Türkiye, İtalya ve İspanya’daki küçük ve orta ölçekli işletmelerin ürünlerini AliExpress ağındaki diğer ülkelere satmasını sağladı. Şimdi de yerelden dünyaya adını verdiğimiz operasyonumuzu genişletmeyi planlıyoruz” dedi.

• Amazon'un 1997 yılında halk arzındaki hisse fiyatı: 18 dolar
• Alibaba'nın 2014 yılındaki halka arzı: 21.8 milyar dolar

Amazon'un büyüme tercihleri akıllıca

Amazon son birkaç yılda satıcıların yorumlarını göz önünde bulundurarak lojistik üzerine yoğunlaştı. Şirket nakliye masraflarını ve zamanlarını azalttı. Büyüme için her düzeyde çok akıllı seçimler yapan Amazon, yenilikleri de her zaman takip etti. Şirket iyi marka ve kapsamlı müşteri desteği ile hizmetlerini farklılaştırdı. Bununla birlikte hem dış pazarlara hem de iç büyümeye eşit olarak odaklandı. 2017 yılının başında yaklaşık 370 milyar dolarlık piyasa değerine sahip olan Amazon, aynı dönemde piyasa değeri 220 milyar dolar seviyesinde olan Alibaba’dan epey önde olsa da yıl içinde ciddi bir çıkış yakalayan Alibaba, aradaki farkı oldukça azalttı ve Amazon’un geçebileceği yönündeki iddiaların artmasını sağladı.

2017 yılını iyi geçiren Amazon, piyasa değerini yüzde 30 artırarak büyük bir başarıya imza attı. Şirketin piyasa değeri 500 milyar doların üstüne çıktı. Alibaba hisseleri ise yıl içinde Amazon’a kıyasla çok daha ciddi bir artış yakaladı. Şirketin hisse değeri neredeyse iki katına çıktı ve piyasa değeri 444 milyar dolar ile tüm zamanların zirvesine yerleşmiş oldu. 2018 yılbaşında ise Amazon’un hisse senedi fiyatı 2016 yılbaşı fiyatının neredeyse iki katına çıktı. Aynı dönemde Alibaba’nın hisse senedi fiyatları daha düşük seviyelerde işlem görüyordu. Bunun sebebi her ne kadar ticaret savaşlarının etkisiyle Alibaba’nın hisse senedi fiyatlarının durgun bir şekilde işlem görmesi olsa da Amazon piyasadaki avantajlı durumundan yararlandı.

Jack Ma'dan ticaret savaşı açıklaması

Bu konu hakkında geçtiğimiz yılın sonlarında Çinli e-ticaret devi Alibaba’nın kurucusu Jack Ma, eğer bir çözüm bulunmazsa, ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşının herkese zarar verebileceğini söyledi. Ma, İsviçre’nin Cenevre kentinde düzenlenen Dünya Ticaret Örgütü seminerinde yaptığı konuşmada, ABD ve Çin arasında-ki ticaret anlaşmazlığının yirmi yıl sürebileceğini belirtti.

Ticaretin bitmesiyle bazen savaşların başladığını dile getiren Ma, “Ticaret, savaşı durdurmak için bir yol. Ticaret, güveni inşa etmek için bir yoldur. Birbirine savaş açmak için bir silah değildir’’ ifadesini kullandı. Alibaba’nın kurucusu konuşmasında iş dünyasının savaşa değil ticarete ihtiyacı olduğunu da vurguladı.

Kim kazanacak?

İki şirket arasındaki farkın erimesi ticaret savaşları sebebiyle biraz sekteye uğramış olsa da rekabet hızla devam ediyor. Analistlerin ise iki devi de desteklemek için mantıklı gerekçeleri var. Öncelikle hem Amazon hem de Alibaba kendi ülkelerinde e-ticarete hakim durumdalar ve bu pazar yaygınlaştıkça kazançlarını arttırmaya devam edecekler. İkinci neden ise iki şirketin de sadece e-ticaretten gelecek kazancı beklemek yerine, gıda, orijinal içerik üretimi ve bulut gibi farklı iş alanlarında çalışmalarını sürdürüyor olmaları.

Öte yandan Çin pazarı ve ülkedeki orta sınıf hızla büyüyor. Bazı yatırımcılar da Alibaba’nın bu büyümeyi temsil ettiğini düşünüyor. Çinli devin Amazon’a yaklaşmasının bir sebebi de bu olarak görülüyor. Bu açıdan bakılınca Alibaba için her şey yolunda gibi görünüyor. Ancak şirket yatırımcılarının hala ellerindeki hisselere ve Alibaba’ya tam anlamıyla güvendiği söylenemez. Çünkü şirketteki kısa pozisyon (açık pozisyon) hisselerinin toplam değeri 2017 yılında 23 milyar dolara ulaşmış durumdaydı. Yani bu alanda Alibaba açık ara liderdi. Şimdi ise iki şirketten birinin rakibine ciddi bir üstünlük sağlayabileceğini söylemek pek mümkün değil.

• Amazon'un 2017 yılının başındaki piyasa değeri: 370 milyar dolar
• Amazon'un 2017 piyasa değeri artışı: %30
• Alibaba'nın 2017 yılı piyasa değeri: 444 milyar dolar
• Alibaba'nın kar marjı: %40

İş modelleri farklı

Amazon ve Alibaba’nın e-ticaret platformları kendi marketleri için özel olarak optimize edilmiş durumda. Alibaba Çinli kullanıcıların ihtiyaçlarını tam olarak bilirken, Amazon lojistik ve tedarik zincirinde uzman. Şirketin devasa boyutlarda dağıtım merkezleri var ve kullanıcılarına ürünleri direkt olarak kendisi satıyor. Bu model müşteri deneyimi ve ilişkilerinde üstünlük sağlasa da, çok büyük altyapı yatırımları gerektiriyor. Amazon’un çok fazla sayıda çalışan istihdam etme gerekliliği de kar marjını oldukça düşürüyor. Alıcı ve satıcıları buluşturan Alibaba’nın ise mallarını saklayacak büyük depolara ihtiyacı olmadığı için kar marjı yaklaşık yüzde 40.

Amazon, küresel pazara odaklan-mışken, Alibaba dünya çapındaki lojistik ağını genişletiyor. Bununla birlikte iki devin de satış modelini diğerinin pazarına uyarlaması oldukça zor görünüyor. Çünkü Amazon’un Çin’de operasyona başlaması için Çinli müşterileri kendinden çok daha iyi tanıyan bir rakipten pazar payı kapabilecek strateji geliştirmesi gerekiyor. Şirketin ayrıca milyarlarca dolar altyapı harcaması yapması ve dağıtım kanalları kurması da şart. Alibaba ise Amazon’un güçlü markası ve batı piyasasına özel tedarik zinciri karşısında güçsüz durumda. İki şirket arasındaki rekabet de ticaret savaşlarından oldukça etkilendiği için en büyük olma yarışı bir süre daha sürecek gibi görünüyor.