2024 beklentileri: Perakende
Gıdadan hazır giyime, teknolojiden mobilyaya pek çok iş kolunu kapsayan perakende önemli bir istihdam kaynağı olmasının yani sıra rekabetin yüksek olduğu, önemli oyuncuların yer aldığı sektörlerin başında geliyor. 2023’te adet satışlarında ortalama yüzde 10 büyüyen sektör, ciroda ise yüzde 100’ün üzerinde bir artış yaşadı.
Büyüklüğü itibarıyla Türkiye açısından önemli bir sektör olan perakende, son yıllarda sayıları hızla artan alışveriş merkezleriyle büyük bir atılım yaptı. Büyüklüğü 5 trilyon TL’yi aşan ve 2,5 milyon kişiye istihdam kapısı olan sektör, 1980’li yılların ardından Türkiye’de geleneksel perakende faaliyetlerinin dünyada kabul edilen organize perakendeye dönüşümüyle hız kazandı.
Gıdadan hazır giyime pek çok farklı oyuncunun yer aldığı sektörde her kategori farklı dinamiklerden etkilendi. Perakende sektörüne 2023 yılında yüksek enflasyon damgasını vurdu. Gıda perakendecileri enflasyon tartışmalarının ortasında kalırken hazır giyimciler turist harcamaları sayesinde cirolarını artırmayı başardı.
Organize perakendeyi turistler canlı tutuyor
Marka ve mağaza sayısındaki artışa paralel olarak Türkiye’de organize perakendenin hacmi her geçen yıl büyüyor. Organize perakende sektöründe Eylül ve Ekim ayı dışında kalan ayların genel olarak verimli geçtiğini ifade eden Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, yerli müşterinin yüksek enflasyon ortamında fiyatlar daha da artacak endişesiyle ihtiyaç alışverişlerini öne çektiğini söylüyor.
Haziran ayında işbaşı yapan ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele kapsamında tüketimi kısmaya dönük önlemleri ve yerli müşterinin alım gücündeki daralmanın sonuçlarını Eylül ve Ekim aylarında büyük ölçüde hissettiklerine dikkat çeken Öncel, dar ve sabit gelirliler alım güçlerinin zayıflamasının etkisiyle Eylül ve Ekim aylarında gıda dışı ihtiyaç alışverişlerinde kısıntıya gittiklerine vurgu yapıyor. Kasım ayında ise indirim kampanyaları sayesinde hem adet satışında hem de cirolarda ciddi bir artış yakalandığını belirten Öncel, “Yılbaşı alışverişi nedeniyle Aralık ayında da aynı canlılığın devam edeceğini öngörüyoruz. 2023’ün geneli için konuşmak gerekirse adet satışlarında ortalama yüzde 10, ciroda yüzde 100 artış olduğunu söyleyebiliriz” diyor. Organize perakendenin cirosunda turiste satışın önemli bir yer tuttuğuna değinen Öncel, İstanbul, Antalya, Bodrum gibi turistik merkezlerdeki bazı AVM’lerde cironun yarıdan fazlasının yabancıya satışlardan elde edildiğini söylüyor. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre 2022’de toplam kartlı harcamaların yaklaşık yüzde 10’unu yabancıya satışlar oluşturdu. Bu yıl Ocak-Ekim döneminde oran yüzde 7’de kaldı. Öncel bu durumu “Türkiye’de fiyatların yerli müşteriler bir yana artık yabancılar için de cazip olmaktan çıktığını gösteriyor” şeklinde yorumluyor.
“İşyeri kiralarının artış oranına üst sınır getirilmeli”
Organize perakende sektörü için en önemli maliyet kalemini kiraların oluşturduğuna değinen Öncel, 10. uzama yılını dolduran kontratlarda 6-7 kata varan kira artışı talepleriyle karşı karşıya kaldıklarını söylüyor. Enflasyonla topyekûn mücadele için öncelikle kira dâhil tüm maliyetlerdeki artışın dizginlenmesi gerektiğini belirten Öncel, “Tıpkı konutlarda olduğu gibi işyeri kiralarının artış oranına bir üst sınır getirilebilir. Bu oran yıllık enflasyonun yüzde 50-60’ı kadar olabilir. Mülk sahibinin kaybı da gelir ve kurumlar vergisi indirimleriyle telafi edilebilir. Biz çözüm konusunda umutluyuz. Aksi takdirde yılbaşından sonra fahiş kira artışı talep edilen verimsiz mağazaların kapatılması gibi bir durumla karşı karşıya kalabiliriz. Kapanan her mağaza aynı zamanda istihdam kaybı anlamına geleceği için böyle bir seçeneği düşünmek bile istemiyoruz” diyor.