2023 bütçesi ve yeni yılın vergi gündemi
Yılın son ayları hem biten yılın muhasebesinin hem de yeni yılın tahminlerinin yapıldığı zamanlardır. Aralık ayında şirketler için hummalı bir bütçe yapma mesaisi yaşanır. Benzer durum devlet için de geçerlidir. Her yıl ekim ayının 17’sinde Cumhurbaşkanı Bütçe Kanun Teklifini Meclis’e sunar. Bütçe teklifi önce meclis komisyonunda görüşülür. Ardından genel kurul’da onaylandıktan sonra kanunlaşır. Anayasal bir prosedüre bağlı bu süreç bu yılda geçildi ve bütçe teklifi 16 Aralık’ta kabul edilerek yasalaştı.
Bütçenin kanun şeklinde yapılması, Meclisin millet adına yürütme erkine nerelere ne kadar harcama yapacağı ve bu harcamaları nasıl finanse edeceği konusunda yetki vermesi anlamını taşıyor. Meclis aynı zamanda geçmiş yılın harcamalarını Sayıştay aracılığıyla denetliyor ve Kesin Hesap Kanunu ile ibra ediyor. Tüm bu süreç “bütçe hakkı” olarak adlandırılıyor.
Kamu bütçesi, hükümetin maliye politikası tercihlerini yansıtması bakımından ekonomideki diğer aktörler için son derece önemli metinlerdir. Bu yazımızda bütçenin gelir tarafına daha yakından bakarak 2023’ün vergi gündemini anlamaya çalışacağız.
Rakamlarla 2023 bütçesinde vergiler
2023 bütçesi 4,47 trilyon TL olarak bağlandı. Bütçelenen harcamaların 3,81 trilyon TL’sinin vergi ve diğer kamu gelirleri ile karşılanması öngörülmüştür. Bütçe açığı ise borçlanma ile finanse edilecektir.
Vergi gelirleri, toplam bütçe gelirinin yaklaşık yüzde 84’ünü oluşturuyor. Vergiler temelde üç kaynaktan alınıyor: Gelirler, harcamalar ve servet unsurları. 2023 bütçesi açısından bu dağılıma baktığımızda; harcama üzerinden alınacak vergilerin toplanacak vergi gelirlerinin yüzde 68’ini oluşturduğunu görüyoruz. Gelir üzerinden alınacak vergiler yüzde 30, servet üzerinden alınacak vergiler ise yaklaşık yüzde 2’dir. Bu tablo, vergi gelirlerinin yaklaşık üçte ikisinin dolaylı vergiler dediğimiz kalemlerden alındığı gösteriyor. Bu yapı gelişmiş ülke ekonomilerinde ise genelde tersi şeklindedir.
2023 bütçesinde vergi gelirlerinde bir önceki yıl bütçesine göre yüzde 41 oranında bir artış tahmin edilmiştir. Vergi gelirlerindeki artışın temelinde beklenen enflasyon olduğunu söyleyebiliriz. 2023 için gelir ve kurumlar vergisi oranında bir artış beklemiyoruz. ÖTV ve KDV gibi harcama vergilerinde ufukta bir şey gözükmese de oran değişikliğinde kanun çıkarılması gerekmeyen bu vergilerde sürprizler olabilir.
Bütçede, toplanması hedeflenen verginin 474 milyar TL’sinin mükelleflere iade edileceği öngörülmüş. Vergi iadelerinden büyük pay KDV iadelerinindir. KDV iadelerinin de yaklaşık %60’ı ihracattan kaynaklanıyor. 2023 yılı bütçesinin gelir tarafındaki kalemlere daha dikkatli baktığımızda bazı noktalar dikkat çekiyor.
2021 yılında ilk uygulaması yapılan değerli konut vergisi için 2023’de beklenti oldukça düşük tutulmuştur. Bütçe projeksiyonu sadece 69 milyon TL. 2020 yılında yürürlüğe giren dijital hizmet vergisinin 2023’de yürürlükte kalmaya devam edeceği anlaşılıyor.
Bu vergi ile ilgili 2023 gelir tahmini 7,1 milyar TL’dir. Bu yıl ilk kez uygulanacak konaklama vergisi için gelir tahmini 2,3 milyar TL olarak bütçelenmiş durumdadır.
Rakamların gözüyle 2023 bütçesinin vergi tarafına kısaca baktık. Bunun dışında 2023’de vergiye dair nasıl bir gündem bizi bekliyor biraz da buna değinelim.
Vergi affı gelir mi?
Matrah artırımı ile borç yapılandırmasını da içine alan kapsamlı “Vergi Affı” 2023 vergi gündeminin popüler maddesidir. Son yıllarda peş peşe çıkarılan “Vergi Barışı” kanunları, mükellefler tarafında dönemsel rahatlamalara yol açsa da vergi uyumunu ve adaletini zedeledi. Konjöktürel olarak yaşanan ekonomik sıkıntılar, mükelleflerde yeni bir “vergi affı” beklentisini ortaya çıkardı. Bunun yanında, seçim sathı mahalli ve Cumhuriyetin 100. yılının içinde bulunulması da bu beklentileri artıran başlıca sebeplerdir.
Önceki vergi afları en son 2020 yılını kapsamıştı. Yeni bir vergi affı olacak ise zamanlaması konusunda çeşitli yorumlar olmakla birlikte kesin bir şey söylemek imkansız. Seçim takvimi nedeniyle 2022 yılının olası bir “vergi affı” paketine alınıp alınmayacağı ise asıl merak konusu. Bekleyip göreceğiz.
Yazının devamı Z Raporu 44. Sayısında