Türkiye'den ve dünyadan kitaplar
Nihayet Dergisi Aralık 2019 için Türkiye'den ve dünyadan kitapları sizler için derledi.
Ezelî hikmet kendisini sürekli kutsal kitaplar, doğa ve insanın içsel tecrübesi yoluyla tezahür ettirir, ancak farklı dillere, renklere, kültürel kalıplara, bilişsel şemalara, dinsel formülasyonlara bürünerek. Dolayısıyla o, tüm farklılıkların gerisinde duran birliktir. Ne var ki modern tecrübe doğada ve insanların dünyasında güvenilir, doğru ve gerçek sayısız keşfin ve inşanın aracı olan aklı ve bilimi istisnasız en güvenilir rehber ve nihai ve tek hüküm sahibi kılarak ve böylelikle görünenin gerisindeki asıl gerçekliği yok sayarak hem gerçeklik vizyonumuzu daraltmış hem de insanın varoluşsal anlamını ve bütünlüğünü yabancılaşmaya kurban etmiştir.
Bir bakıma, akılsallık ve bilimsellik kaygısı, insanın ezelî ve asli hikmetle olan bağını inkar yoluyla koparmış ve Martin Buber’in tasviriyle, Tanrı’yla insan arasına girerek Tanrı tutulmasına sebebiyet vermiş, insanları köksüzlüğe mahkum etmiştir. Bu kitap, Tanrı’nın suretinde yaratılan ama modernleştikçe asli suretine yabancılaşan ve köklerini unutan insanı, manevi tahayyül, kutsal duygu, kalp, manevi akıl gibi daha yüksek yetiler aracılığıyla maddi ve manevi dünya arasındaki sınır bölge olan berzaha/ruhun sınır bölgelerine seyahate, yeniden asli suretini hatırlamaya ve köklerinde unutulmuş ve üzeri küllenmiş olan ilahi közü tekrar kor aleve döndürmeye davet etmektedir.
Ruhun Sınır Bölgeleri, John A. Herlihy, çev. Abdüllatif Tüzer, İnsan Yayınları
İş Yerinde Merhamet alanının en yetkin akademisyeni Jane Dutton ile merhamet alanının önemli araştırma ve uygulama merkezlerinin yöneticisi Monica Worline’ın beklenen kitabı. Yıllardır süren merhamet araştırmalarının sonuçları bu kitapta kapsamlı, çok boyutlu ve derinlemesine bir biçimde okuyucu ile paylaşılıyor.
Merhametle alakalı kavramlar ve kuramlar, hem bireysel hem de örgütsel düzeyde günlük hayattan örnekler, uygulamaya dönük tasarım ilkeleri, testler, kişiyi düşünmeye davet eden sorular ve planlar ile şehre ve örgütlere indiriliyor. Yazarlar, bir süreç olarak merhameti inceleyerek kavrayışımızı derinleştiriyor. Merhamet duygusu etrafında örülü bu çalışmada, örgütsel davranış ve yönetim alanlarının önde gelen kavramları benzeri az bulunur zenginlikte bir içerikle okuyucuya sunuluyor. Kitap, işletme alanında hızla yayılan olumlu örgütsel davranış akımına bir giriş metni olma niteliği kazanıyor. İş Yerinde Merhamet, dünyayı nasıl bulduğumuzdan daha iyi bırakabileceğimiz sorusuna, bunun ancak merhamet duygusu ile mümkün olabileceği cevabını veriyor.
İş Yerinde Merhamet, Jane E. Dutton , Monica C. Worline, çev. Hatip Yetimoğlu, Albaraka Yayınları
Sarıkamış harekâtı 22 Aralık 1914-4 Ocak 1915 tarihleri arasında Enver Paşa komutasında icra edildi. Ruslara kaybedilen toprakları geri almak, Kafkasya ve Türkistan’ı ele geçirip Çarlık Rusya’sını parçalayarak büyük “Turan ideali”ni gerçekleştirmek gibi askerî ve siyasî açıdan büyük hedefleri vardı harekâtın. Ancak kış şartları göz önüne alınmadan yapılan bu harekât, Türk tarihinde benzeri görülmemiş ağır bir mağlubiyetle sonuçlandı.
Enver Paşa, büyük hayal kırıklığı yaratan Sarıkamış bozgununu halktan ve kabine üyeleri dâhil bütün yetkili makamlardan sakladı. Sarıkamış’ta büyük bir zafer kazandığını açıkladı. Katı bir sansür uygulanan Türk basını, savaşın sonuna dek tek satır bile yazamadı. Savaş bittiğinde, Enver Paşa ülkeyi savaşa sokan diğer kabine üyeleriyle birlikte yurt dışına kaçtı. İşgalci İngilizler gibi muhalifler de rövanş peşindeydi. Bu süreçte Sarıkamış bozgunu, Enver Paşa’ya karşı yürütülen propagandanın önemli kozlarından biri oldu. Bu kitap, bir hezimet olduğu kadar, aslında büyük bir fedakârlık ve kahramanlık destanı da olan Sarıkamış harekâtının safahatını, Türk ve Rus kaynaklarına dayanarak anlatıyor. Harekât hakkında merak edilen hususları 100 maddede toplayarak “Aslında Sarıkamış’ta ne oldu?” temel sorusuna cevap arıyor.
100 Soruda Sarıkamış Harekâtı, Tuncay Öğün, Rumuz Yayınları
"Hakikatin çölünde yaşamakla başa çıkamadığımız, giderek hakikat sonrasının nihilizminde kaybolduğumuz, herhangi bir ahlaki edimin ardında hınzır bir zekâ gösterisi olarak çıkar aradığımız, duygusuz ve hesapçı siyasi ve şahsi adımlarımızı ya apaçık bir zorlamayla herkesin iyisiymiş gibi sunduğumuz ya da umursamaz bir pişkinlikle kısmi çıkarımızı maksimize etmenin en insani tavır olduğunu varsaydığımız, iyiye olan inancımızı yitirdiğimiz gibi iyi arayışı içinde olanları da mahkûm edip alaya aldığımız bir zamanda kendisini hakikate adamış bir filozofa, J.-J. Rousseau’ya dönmek çok mu yersiz?"
Düşünce tarihinde önemli bir yer tutan Rousseau’yu modern incelemelerin ışığında okuyan yazarlar, filozofun bugün siyaset üstüne düşünenlere neler söyleyebileceğini araştırıyorlar. İndirgemeci yorumların karşısına düşünürün külliyatından hareketle bütünlüklü bir tablo çıkarıyorlar. İnsanın özü itibariyle kötü olduğu fikrini reddeden Rousseau, ne gibi kötülükler işlerse işlesinler, insanların aslında “erdemli” davranışlara kâdir olduğunu kabul eder. Peki kötülük de yapan bu varlıklar hangi koşullarda “iyi”, “erdemli” olur ve tahakküm ilişkisi kurmadan birlikte yaşarlar? Kitap, böylece Rousseau’nun eşitliğe dayalı ve ortak çıkarı gözeten toplum fikrini enine boyuna tartıyor; hem “trajedi”yi hem de “ütopya”yı, hem filozofu hem de bugünü yeniden düşünmeye çağırıyor bizi.
Trajik Hissiyat Ütopik Siyaset, Fatma Tütüncü, Koray Tütüncü, Metis Yayınları
The Cambridge Companion to American Islam kitabı, Amerika’da yaşayan Müslümanlar ve onların İslam yorumu üzerine araştırma yapıyor ve bu konuya bilimsel bir bakış sunuyor. Kitap, okuyucuya Amerika’daki Müslümanların yüzyıllardır Amerika’da yaşadıkları zorluklar, yüz yüze kaldıkları tartışmalar ve karşılarına çıkan fırsatlar hakkında kapsamlı bir okuma yapma imkânı sunuyor.
Juliane Hammer ve Omid Safi tarafından editörlüğü yapılan bu kitap aynı zamanda Amerikan Müslümanlarının karşılaştıkları ve hem evrensel bir geleneğe hem de yerel bağlamlarının özelliklerine dayanan karmaşık kimlikleri inşa etmede yaşadıkları sayısız zorluklara cevap vermede kullanabilecekleri yaratıcı çözüm yollarını da içeriyor. Amerika’daki Müslüman kölelerin tarihinden başlayarak günümüze kadar Amerika’daki Müslümanların tarihinin genel bir haritasını çıkaran kitap, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki hukuk ve eğitim sistemine de değiniyor ve Müslümanların burada ne derece kendilerine yer bulabildiklerine dair bir analiz yapıyor. Nihayetinde bu kitap, serideki diğer kitaplar gibi Amerika’daki Müslümanların tarihi, günümüzdeki durumu, devlet karşısındaki pozisyonu, kurumlara entegresi gibi konularda okuma yapmak isteyen herkes için baş ucu eseri niteliğinde.
Edward Said’in çalışmalarının geniş kapsamlı tartışmasına dayanan bu yeni çalışma, Oryantalizm’in Arap ve Avrupalı âlimler arasında kabulü de dâhil olmak üzere birçok disiplinde yol açtığı tartışmaların entelektüel tarihini ele alıyor.
Kitabın “Okura” isimli bölümünde Varisco şöyle söylüyor: “Önünüzde bir kitap hakkında yazılmış iki kitap yer alıyor.” Varisco’nun bir kitap diye atıfta bulunduğu kitap tabii ki Edward Said’in meşhur kitabı Oryantalizm. Diğerleri ise ise Oryantalizm hakkında yapılmış eleştirileri de içeren bir anlatı ve tüm referansların titiz bir şekilde kayda geçirildiği son notlar ve kaynakça kısmı.
Varisco’nun kitabı, hakkında sonradan yazılmış olanların ışığında Oryantalizm’in kapsamlı bir değerlendirmesini yapan ilk kitap. Varisco, Said’in kitabının ilk yayımlandığı zamanlarda çığır açıcı olduğunu kabul etmesine rağmen, Said’in metodolojisini sıkıntılı buluyor, tarih bilgisinin yetersiz olduğunu söylüyor ve vardığı sonuçları da kasıtlı olmakla itham ediyor. Bu yönden kitap, Said’in pek çok hayranını kızdıracak nitelikte. Tabii bu durum, kitabın geniş bir okur kitlesini hak eden, önemli ve etkileyici bir şekilde belgelenmiş bir çalışma olduğu gerçeğini değiştirmiyor.
Bu kitap, ağ tarafsızlığının provokatif bir analizini yapıyor ve çevrimiçi iletişimi demokratikleştirme çağrısında bulunuyor. Yazarları tarafından kısa ve öz bir şekilde kaleme alınan bu kitap, hem ağ tarafsızlığının tarihini bize aktarıyor hem de geçmiş politikalardan haber veriyor.
Kitabın yazarları Victor Pickard ve David Elliot Berman’a göre, internet hizmetini bir emtia olarak değil, yirmi birinci yüzyılda demokratik toplumu sürdürmek için gerekli bir kamu yararı olarak görmemiz gerekiyor. Onlar,ağ tarafsızlığına yapılan tehdidi Google gibi dijital canavarlar ile Comcast gibi internet servis sağlayıcıları arasındaki bir çatışmadan ziyade, kamusal alanı ticarileştirmek ve demokrasi için gerekli olan fikirlerini özgürce dile getirmeyi baltalamak için yapılan daha geniş bir projenin bir parçası olarak yeniden tanımlamayı hedefliyorlar. Bu kitabı okuyanlar, kitabın sonuna geldiklerinde ağ tarafsızlığı savaşının temelini oluşturan kavramları daha iyi anlamış olacaklar.
After Net Neutrality, Victor Pickard and David Elliot Berman, Yale University Press, 2019, 192 s.