Küçük yaştan itibaren öğretilir
Kökü Güney Afrika felsefesine dayanan “ubuntu” ile ilk olarak Yıldız Kulkul’un bir yazısında karşılaşıp daha detaylı bir okuma için Mungi Ngomane’nin “Afrika’nın Yaşam Felsefesi Ubuntu” kitabını almıştık. Doğup büyüdüğü topraklarda kendisine öğretilen ilk şeyin özünde saygı olan ubuntu dersleri olduğunu anlatan yazar, kitabında bu felsefeyi dedesi Desmond Tutu’dan nasıl öğrendiğini ve bu felsefenin dünya insanlarına ne söylediğini anlatıyor.
Kitaptan ilhamla kıtanın farklı bölgelerinde kelimenin kökü değişse de anlamın aynı kaldığı bu kavramı Afrikalılara sorduk. Bize ubuntunun geçmişten günümüze kendileri için ne ifade ettiğini ve bu felsefeyi nasıl yaşanır kıldıklarını anlattılar.
Ubuntu kavramı Svahili dilinde “utu” olarak tanımlanıyor. Afrika dilleri aynı kökenden geldiği için kelimeler birbirine benziyor. Utu dediğimiz şey, en temelde herkes için yaşıyoruz demek. Birbirimize bağlıyız ve birinin yaptığı şey diğer insanları da etkiler anlamına gelir. O yüzden her zaman dürüst olmak, kimse görmese bile her zaman doğru neyse onu yapmak gerekir.
Her şeyin en iyi şekilde ve insanca yapılması; dürüst, yardımsever, cömert, fedakâr, saygılı, merhametli ve erdemli olmak gerekir. Bunu sürdürmek için utu, Tanzanya’nın ulusal değerleri arasındadır. Okulda çocuklara küçük yaştan itibaren öğretilir, bunun üzerine kulüpler kurulur ve uygulamalar yapılır. Hatta bazı çocuk programları ya da çizgi filmlerde utu canlandırılır.