Suud’da Cuma tatili Pazar mı oluyor?
Suudi Arabistan’ın günlük gazetesi el-Ukâz’da Münâ el-Uteybî’nin kaleme aldığı “Cuma, bir iş günüdür” başlıklı yazısı, ülkede hâlihazırda Cuma ve Cumartesi günlerinde idrak edilen hafta sonu tatilinin, “Cuma gününü tatil yerine geçirmek yerine günün farziyetini koruyan ve aynı zamanda yerel ekonomiye hizmet eden bir çalışma günü olarak kullanılmasını” önerdi. “Bize çok daha fazlasını sunabilecek bir günü boşa mı harcıyoruz?” diyen el-Uteybî’nin yazısı ülkede tartışmalara sebep olurken, bunun, gerçekleştirilebilecek yeni bir düzenlemenin nabız yoklaması olduğunu düşündürdü.
Suudi Arabistan’ın günlük gazetesi el-Ukâz’da Münâ el-Uteybî imzasıyla yayınlanan bir yazı ciddi bir tartışmayı da beraberinde getirmiş, özellikle iki milyondan fazla takipçisiyle ülkenin muhalif Twitter fenomeni olarak bilinen Müctehid’in bu meselenin üzerine eğilmesiyle sosyal medyada da bir hayli gündem olmuştu. “Cuma, bir iş günüdür” başlığını taşıyan yazısında Münâ el-Uteybî özetle şunları ifade ediyordu:
“Hisse senedi endeksleri, döviz kurları, emtia fiyatları gibi küresel finansal piyasa göstergeleri göz önüne alındığında, Cuma günleri ekonomik büyümeye katkı sağlama açısından önemlidir...Diğer yandan, Cuma günleri Müslümanlar için farz olan Cuma namazı nedeniyle önem taşır...Bu günü tatil yerine geçirmek yerine günün farziyetini koruyan ve aynı zamanda yerel ekonomimize hizmet eden bir çalışma günü olarak kullanılmasını engelleyen nedir?...Bize çok daha fazlasını sunabilecek bir günü boşa mı harcıyoruz?...Neden araştırma merkezleri, özel çalışma kurumları ve sorumlu ekonomik kuruluşlar Cuma gününün tatil olarak ekonomiye etkisini ve Cuma namazının performansını etkilemeden bu günü nasıl kullanabileceğimize dair kapsamlı bir çalışma yapmazlar?...Cuma gününü çalışma ve üretken bir gün olarak kullanarak, hem ulusa hem de vatandaşlara fayda sağlayan çözümler bulabiliriz.”
- Küresel finans dünyasında önemli bir gün olması dolayısıyla Cuma gününün iş günü olmasını savunan Uteybî, yazısını mevcut haliyle Cuma-Cumartesi olan tatil günlerinin Cumartesi ve Pazar olarak değiştirilmesi gerektiğiyle tamamlıyordu.
Uteybî bunu söylerken muhtemelen kendisine referans olarak da Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) alıyordu. BAE’de 2021 yılında planı açıklanan proje kapsamında, 1 Ocak 2022 itibarıyla Cumartesi-Pazar günleri, tatil günleri olarak resmen kabul edilmişti. Emirates News Agency tarafından neden böyle yapıldığının gerekçeleri ise Uteybî’ninkilerle bir hayli benzerlik taşıyordu:
“Yeni çalışma düzeni, Birleşik Arap Emirlikleri'ni küresel piyasalarla daha uyumlu hale getirecek ve ülkenin küresel ekonomik haritasındaki stratejik konumunu yansıtacaktır. Aynı zamanda iş ve yaşam dengesini artıracak, sosyal refahı güçlendirecek ve performansı artırarak Birleşik Arap Emirlikleri'nin ekonomik rekabetçiliğini ilerletecektir.”
Hafta sonu tatillerinde bundan on yıl önce, 2013 yılında bir değişikliğe gidilen Suudi Arabistan’da tatil günleri Kral Abdullah tarafından yayınlanan bir kararnâme ile Perşembe ve Cuma’dan, bugünkü haline; Cuma ve Cumartesi günlerine alınmıştı. Suudi Arabistan bu tatil günlerini tatbik eden ülkelerin ilki olmamıştı.
- Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi ülkelerinden Katar 2003 yılında, Bahreyn 2006 yılında, Kuveyt 2007 yılında, Umman 2013 yılında Suudi Arabistan’dan bir ay önce tatil günlerini Cuma ve Cumartesi günlerine taşımıştı. Bunun dışında pek çok Arap ülkesinde daha Cuma ve Cumartesi günleri tatil olarak idrak ediliyor.
el-Ukâz’da yayınlanan Münâ el-Uteybî’nin yazısını Twitter hesabında paylaşan Müctehid’e göre bu yazı, Cuma tatilinin iptal edilmesine hazırlık yönünde atılmış bir adım. İşin perde arkasında ise Suudi Kraliyet Divanı eski Danışmanı Suûd el-Kahtânî yer alıyor.
Bir nabız yoklaması olması da muhtemel olan bu yazı neticesinde sosyal medyada yer alan yorumlar, böyle bir duruma şiddetle karşı çıkıldığını gösteriyor. Bir Twitter kullanıcısı tarafından Müctehid’in paylaşımına yapılan bir yorum bu durumun sonun başlangıcı olacağını ifade ederken, diğer taraftan yer alan yorumlardan buna destek verenler de görülüyordu. Profilinde yer alan fotoğraf ve bayrakla Suud’daki rejimin destekçisi olduğu anlaşılan bir kullanıcı şunları söylüyordu:
“Cuma günü bizim için boşa harcanmış bir gün, çünkü her yer kapalı, dolayısıyla ondan tatil olarak faydalanamıyoruz. Bu (Cuma gününün iş günü olması), harika bir teklif. Yazıyı kaleme alan kişiyi (Münâ el-Uteybî) ve eğer yönlendiren kişi gerçekten de oysa Suûd el-Kahtânî’yi Allah güzellikle ödüllendirsin.”
Suud halkını adeta başkalaştırmayı amaçlayan Veliaht Prens Muhammed bin Selmân’ın sosyal reformlarının gerçekleştirildiği Suudi Arabistan’da, tatil günlerinde yapılacak böylesi bir düzenlemenin şaşırtıcı olmayacağı aşikâr. Fakat bu yapılanların sonunda Suudi Arabistan’ı nereye götüreceği müphem.
Arif Nihat Asya’nın meşhur şiirinde dediği gibi:
Bize bir nazar oldu, Cumamız Pazar oldu. Ne olduysa hep bize azar azar oldu.