24 Mart 2025'te Lakes Uluslararası Çizgi Roman Sanatı Festivali, Filistinli karikatürist Muhammed Sabaaneh işbirliğiyle “Safaa ve Çadır”ı (Safaa and the Tent) yayımladı.

Nada Hodali tarafından İngilizceye çevrilen kitap, Filistinli sanatçı Safaa Odah'ın, İsrail'in Gazze'de devam eden soykırımı sırasında Ekim 2023 ile Aralık 2024 arasında çizdiği karikatürlerden oluşan bir koleksiyon.

• "Safaa ve Çadır, savaşın başlangıcından bu yana deneyimlediğim acı dolu gerçekliği tasvir eden çizgi roman ve resimli hikâyelerden oluşan bir koleksiyon. Çizimlerin çoğu, Gazze'de on sekiz aydır devam eden soykırımın günlük sahnelerini yansıtıyor.”

Odah, Gazzeli bir animasyon sanatçısı ve karikatürist, aynı zamanda psikoloji alanında yüksek lisans derecesine sahip. Gazze'deki birçok kişi gibi Safaa da İsrail bombalamaları nedeniyle zorla yerinden edildi. Son on bir aydır, Rafah'taki evinin yıkılmasının ardından hem yeni bir yuva hem de bir çalışma alanı haline gelen Han Yunus'ta bir çadırda yaşıyor.

Bir yandan kalem ve kâğıtla soykırımın ortasında çizgi romanlar çizmeye devam ederken, illüstrasyonları için alternatif bir malzeme olarak kaldığı çadırın kumaşını kullandı.

• "Bir çizim tabletim vardı, ama savaş başladığından beri ve sürekli elektrik kesintileri nedeniyle çizimlerim kalem ve kâğıtla sınırlı kaldı. Ülkem İsrail tarafından ağır bir abluka altında olduğu ve çizim yapmak için gereken araçlar kıt olduğu için çadırın kenar taraflarıma çizimler yaptım. Kâğıt bulamadım, bu yüzden mesajlarımı iletmek ve yaşadığımız acıyı iletmek için çadır kumaşına çizmek zorunda kaldım. O dönemde çadır tek mevcut ortam haline geldi."

Bir direniş biçimi olarak sanat

Çizimleriyle hem beden hem de akıl sağlığını iyileştirmeye odaklanan Safaa, hem Filistinlileri hem de daha geniş bir küresel topluluğu olumlu yönde etkilemeyi amaçlıyor.

Birkaç kez yerinden edilmesine rağmen Safaa çadırın içinden çizimler yapmaya devam ediyor ve resimlerini Instagram hesabında paylaşıyor.

2024’ün Ağustos ayında İsrail saldırılarında evi tamamen yıkılan Safaa şunları söylüyor:

“Gazze'deki evlerin hiçbirinin ayakta kalmayacağını bilsem de, bu haber beni tokat yemiş gibi sarstı. Bir ev, sadece yaşanacak bir mesken değildir. Bizim vatanımızdır. Evim, 40 yıldan uzun süredir gurbette olan anne ve babamın fedakarlığıdır.

Sadece basit bir ev inşa etmek için tüm bunları yaşadılar. Bugün, tüm anılarımız paramparça oldu, yok oldu, dağıldı, hatta belki de gömüldü.

"Benim hikâyem, sıkıntıda olan veya savaştan etkilenen herhangi bir insanınkinden farklı değil; birçok benzerliğimiz var. Karanlık bir labirentte, sınırları olmayan bir labirentte yürüdüğümüzü fark ettim."

Yaşadığı tüm bu zorlukların ortasında, Safaa, Gazze'nin karşı karşıya olduğu toplu cezayı ve binlerce yerinden edilmiş Filistinlinin kişisel trajedilerini belgelemeye devam etti.

“Safaa Odah, soykırımın vahşetine filtresiz bir samimiyetle karşı koydu.” diyor Muhammed Sabaaneh.

“Çirkin içgüdüsüyle, Filistinlileri insanlıktan çıkarmayı amaçlayan resmî anlatıyı parçaladı ve sanatını güçlü bir karşı çıkışa dönüştürdü.

Kâğıt ekmek, güvenlik ve teselli kadar kıtlaştığında durmadı - çadırı onun yeni tuvali oldu ve silinemeyen bir dayanıklılığa tanıklık etti.

Biz Filistinliler olarak, 1987'de Londra'da öldürülen efsanevî karikatürist Naci el-Alî'nin de sanatsal yolculuğuna çadır kumaşı üzerinde başladığını çok iyi biliyoruz."

Karikatürle belgelenen Gazze soykırımı

Safaa'nın da dediği gibi Safaa ve Çadır, Gazze soykırımı sırasında karikatür dünyasına bir kapı açıyor.

Çizimleri Filistinlilerin karşı karşıya olduğu türlü türlü krizleri yansıtıyor: Keder, karşı koyma, dirayet, çaresizlik, yoksulluk, yolsuzluk ve cinayet.

Eserini tanıtan Safaa, "Çadırın içindeki gerçekliği belgeleyen bir sanatçının dürüst bir kitabı." diyor.

"Çizim stilim basit ve açık: Mavi gölgelendirmeli beyaz kâğıt üzerine siyah mürekkep.

Bu beni diğer sanatçılardan ayıran bir özellik; birçok insan imzamı görmeden bile çalışmalarımı tanıyor. Kitabımın benzersiz stilimi ve sanatsal kimliğimi yansıtmasını istedim."

Safaa, Gazze'deki artan şiddeti düşünürken, ateşkesin ardından gelen bombalamaların çok daha yıkıcı hale geldiğini söylüyor.

“Farkı fark ettik” diyor Safaa:

“Roketlerin sesi ve yıkımın boyutu bunu kanıtlıyor. Son zamanlarda Han Yunus ve Refah'taki sürekli patlamalar yüzünden uyuyamıyordum.”

Soykırım devam ederken ve durum kötüleşirken, Safaa şimdiden geleceğini düşünüyor.

“Önümüzde tam olarak ne olduğunu bilmiyoruz," diye itiraf ediyor. “Ancak temel ihtiyaçlar artık karşılanamadığında şehrimi terk etmeye çalışacağım ve başka bir yerde hayatımı kurmaya çalışacağım.”