Sâmarrâ Camii'nin Kahire'deki kardeşi
26 bin metrekarelik bir alana inşa edilen İbn Tulun Camii, Mısır’ın ilk yapısını koruyan en eski camisidir. Sâmarrâ üslubunun korunduğu camide, özellikle minare, Sâmarrâ Ulu Camii’nin spiral minaresinden örnek alınarak inşa edilmiştir. Abbasiler döneminde inşa edilen diğer camiler gibi, kolonlar tarafından taşınılan, hipostil bir yapı olma özelliğini barındıran İbn Tulun Camii, avluyu çevreleyen kemerlerdeki işlemler ile dikkat çekmektedir.
Kahire’nin Ahmed b. Tulun tarafından kurulan Katai bölgesinde Mısır’ın en eski camilerinden biri yer almakta: İbn Tulun Camii. Türkçede Tolunoğlu Camii olarak bildiğimiz bu yapı İslâm’ın ilk dönemlerinde Abbasi Halifesi Mu‘tez-Billâh’ın emriyle Mısır’a vali olarak atanan Ahmed b. Tulun (Tolunoğlu Ahmed) tarafından inşa ettirildi.
835 yılında Bağdat’ta doğan Ahmed b. Tulun, Buhara asıllı bir Türk olan ve Halife’nin sarayında görevli olarak çalışan babasıyla birlikte Irak'ın Sâmarrâ kentine gitti. 854’te, henüz yirmi yaşlarındayken babasını kaybetmesine rağmen, babasının üst rütbeli arkadaşlarının desteğiyle iyi bir eğitim aldı. Dinî ilimlerin yanında askerî eğitimine devam ederek Halife’nin muhafız birlikleri arasına yerleşti.
Zekası ve gayreti ile dikkat çeken Ahmed b. Tulun, kısa sürede önemli mevkilere getirildi. Bizans’a karşı yürütülen mücadelenin merkezi olan Tarsus’a gitti. Aynı zamanda önemli bir ilim merkezi olan Tarsus’ta ilmî çalışmalarını da sürdüren Ahmed b. Tulun, 862’de Müstaîn-Billâh’ın emriyle Sâmarrâ’ya geri döndü. Sâmarrâ’da bulunduğu sürede, Abbasi Devleti için hayatî bir konumu olan şehirdeki entrikalardan sıkılan Ahmed b. Tulun, üvey babası Bayık Beg’in teklifi üzerine onun yerine vekil vali olarak 15 Eylül 868’de Mısır’a gitti.
Mısır’daki mevcut düzeni hızlıca kendi lehine değiştiren Ahmed b. Tulun, elinde olan bölgeleri de genişletmeye başladı. Sâmarrâ’da uygulanan, malların devlet tarafından görevlilere dağıtılması anlamına gelen "iktâ" sistemiyle, o günkü Kahire’nin yakınlarına yeni bir şehir kurdu. Bugün, Kahire’de bir semt olan Katâi şehri inşa edilirken, şehrin içine hastane, saray, bahçeler ve bir cami yapıldı. İnşa edilen camiye şehrin valisi Ahmed b. Tulun’un ismi verildi: İbn Tulun Camii.
- 26 bin metrekarelik bir alana inşa edilen İbn Tulun Camii, Mısır’ın ilk yapısını koruyan en eski camisidir.
Sâmarrâ üslubunun korunduğu camide, özellikle minare, Sâmarrâ Ulu Camii’nin spiral minaresinden örnek alınarak inşa edilmiştir. Abbasiler döneminde inşa edilen diğer camiler gibi, kolonlar tarafından taşınılan, hipostil bir yapı olma özelliğini barındıran İbn Tulun Camii, avluyu çevreleyen kemerlerdeki işlemler ile dikkat çekmektedir.
Caminin içinde bulunan, özellikle minberde görülebilen tahta oymacılığının bir kısmı Ahmed b. Tulun döneminde caminin inşası sırasında yaptırılmışken, göz alıcı ve ince işlemelerin çoğu ise, Ahmed b. Tulun’u takip eden idarecilerce ekletilmiştir. Günümüzde, eski yapısının korunması için ibadete kapatılan İbn Tulun Camii, Kahire’nin 9. yüzyıldaki atmosferini solumak isteyen ziyaretçileri için kapılarını açık tutuyor.