Siyasetin kurbanları

22 Aralık 1988 sabahı saat tam 07.02’de, İrlanda’daki Shanwick Kontrol Merkezi’ndeki görevliler, Londra’dan New York’a gitmek üzere havalanan bir uçağın radardan kaybolduğunu fark etti. Aradan geçen 37 dakika sonra, 243 yolcu ve 16 mürettebatla saat 06.25’te Heathrow Havaalanı’ndan kalkan Pan Am Havayolları’nın Boeing 747 tipi uçağının, İskoçya’nın Lockerbie kasabası üzerine düştüğü belirlendi.

Kazada uçaktaki yolcu ve mürettebatın tamamıyla birlikte, kasabadaki 11 kişi de ölmüştü. Yapılan titiz bir soruşturma, 21 ayrı ülkeden yolcu taşıyan uçağa bomba konduğunu ve şüphelilerin de Libya uyruklu olduğunu ortaya çıkardı.

O dönemdeki Libya lideri, 1969 yılında "kansız bir askerî devrim" ile iktidara gelen Muammer Kaddafi'den başkası değildi. Kaddafi yönetimde takip edeceği kuralları ortaya koyduğu “Yeşil Kitap” ile komünizm ve kapitalizmi reddederek, İslâmî temelli siyasî felsefeyi benimsemişti. Onun petrolü millîleştirme politikası, başta İtalyanlar ve Yahudiler olmak üzere azınlıkları ülkeyi terk etmeye zorlaması, İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (IRA) ve Filistin Kurtuluş Örgütü gibi yapılara destek vermesi Batı ile arasının açılmasına sebep olmuştu. Libya ile Batı arasındaki gerilim, 1986 yılında Libya'nın sorumluluğunu üstlendiği Berlin'deki La Belle diskoteğine yönelik saldırı ve disko saldırısından on gün sonra ABD uçaklarının Libya topraklarına gerçekleştirdiği ve aralarında Kaddafi’nin 15 aylık evlatlık kızı Hanna’nın bulunduğu öne sürülen 40 kişinin hayatını kaybetmesiyle iyice tırmanışa geçmişti.

Libya yönetimi, uzun yıllar kazayla ilgili sorumluluğunu reddettikten sonra, 2003’te iddialarından vazgeçti ve yolcu yakınlarına tazminat ödemeyi kabul etti. Kazanın direkt sorumlusu olarak suçlanan ve İrlanda’da yargılanan Libya vatandaşı Abdulbâsıt el-Megrâhî, 27 yıla hüküm giydikten sonra 2009’da prostat kanseri hastalığı nedeniyle serbest bırakıldı. El-Megrâhî, 20 Mayıs 2012’de Libya’nın başkenti Trablus’ta hayatını kaybetti.