Osmanlı'dan Güneydoğu Asya'ya uzanan siyah fes: Songkok

Kökeni Osmanlı İmparatorluğu'ndaki kırmızı fese uzanan "songkok" isimli siyah fes, günümüzde Güneydoğu Asya ülkelerindeki Müslüman erkeklerin çoğunlukla tercih ettiği geleneksel bir kıyafet olarak öne çıkıyor.

Osmanlı Devleti'nde Sultan II. Mahmud Han zamanında kırmızı renkli fesin giyilmeye başlamasının ardından Güneydoğu Asya Müslümanları tarafından da benimsenen ve Malezya'da "songkok" olarak adlandırılan siyah renkli fes, bölge ülkelerinde çeşitli isimlere sahip.

"Peci" veya "kopiah" olarak da adlandırılan ve görünüş itibarıyla Osmanlı fesini andıran siyah şapka, Malezya, Endonezya, Brunei, Singapur, güney Filipinler ve güney Tayland'daki Müslüman erkekler arasında yaygın olarak kullanılmaya devam ediyor.

Genellikle siyah veya işlemeli keçeden, pamuktan ve yüksek kalite kadifeden üretilen songkok, kesik koniyi andıran bir şekle sahip.

• Malezya'daki Müslüman erkekler için toplumdaki kültürel önemini günümüzde hala korumaya devam eden songkok, düğün, cenaze ve bayram gibi özel günlerin yanı sıra resmî ziyaretlerde de takılıyor. Özellikle saraya gerçekleştirilecek ziyaretlerde songkok giyme zorunluluğu bulunuyor.

Songkok geleneğini 40 yıldır yaşatmaya çalışıyor

Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'daki dükkanında 40 yıldır songkok siparişleri hazırlayıp bu geleneği sürdüren Mustafa Maarof, mesleğe 12 yaşında, babasının yanında çırak olarak başlamış.

Şu an çalıştığı dükkanı 1991'de açtığını belirten Maarof, Malezyalıların özellikle Güney Kore'den getirttiği ithal kumaşa rağbet ettiğini aktardı.

Her imalat, kullanılan kadife kumaşın boyutuna ve cinsine bağlı olarak 1 ila 2 saat sürüyor ve kullanılan malzemenin kalitesine göre fiyatlar 35-200 ringgit (9-50 dolar) arasında değişiyor.

Songkok şapkasının kafa ölçüsü alınarak kişiye özel dikilmesi gerektiğini dile getiren Mustafa, Malezyalı erkeklerin bu nedenle fabrikalarda üretilen hazır şapkaları tercih etmediğini ve mesleğin ustalarına yaptırdıkları şapkalarla daha rahat ettiklerini kaydetti.

Mustafa, "Salgın nedeniyle iki yıldır ülke ekonomisi zor günler geçiriyor ve küçük işletmeler de bundan olumsuz etkileniyor. Ancak hem Ramazan ayı dolayısıyla hem de bayram yaklaştığı için bugünlerde birçok sipariş alıyorum. Malezyalı Müslümanların bu kültüre gösterdiği ilgiden memnunum." ifadelerini kullandı.

• Malezya, Endonezya, Brunei, Singapur, Filipinler ve Tayland'daki Müslümanlar, kendi ülke ve bölgelerinde farklı isimlere sahip siyah şapkayı sadece dinî değil, siyasî bir sembol olarak da kullanıyor.

Peci olarak adlandırılan siyah şapka, Endonezya'daki milliyetçi hareketin sembollerinden biri olarak siyasî anlam taşıyor.

Geçmişte ve günümüzde bölgedeki Müslüman liderlerin sembolleşen fotoğraflarının siyah şapkalı olması da bunun zamanla siyasî bir objeye dönüştüğünü ortaya koyuyor.