Nijer Sahrası'nın kayıp şehirleri

Kuzeydoğu Nijer çölünde uzun bir yürüyüş, ziyaretçiyi Sahel'deki en şaşırtıcı ve ödüllendirici manzaralardan biri olan, aşağıda kuşatma oluşturan Sahra kumları ile kayaların üzerine tünemiş müstahkem tuz ve kil köylerine götürür.

• Nesiller boyu gezginler; hepsi de yetenekli ama bilinmeyen bir elin kanıtı olan Djado kasabasındaki "ksarlarının" önünde durmuş, onların mazgallı duvarlarına, gözetleme kulelerine, gizli geçitlerine ve kuyularına hayretle bakmış.

Bu yerleşimi, kavrulmuş ve ıssız bir bölgede kimin inşa etmeyi seçtiği ve neden inşa ettiği hiçbir zaman tam olarak yanıtlanmamış sorulardır ve terk edilmesinin nedeni de aynı derecede merak uyandırmaktadır.

Gizemleri açıklamak için hiçbir arkeolojik kazı veya bilimsel tarihlendirme yapılmayan Djado, Nijer'in derinden sorunlu Libya sınırına yakın, başkent Niamey'den 1300 km uzaklıktaki Kawar vahası bölgesinde yer alıyor.

Bir zamanlar Sahra boyunca ticaret yapan kervanlar için bir kavşak olan Kawar, bugün uyuşturucu ve silah kaçakçılığı için bir bağlantı noktası. Acımasız itibarı ise, en kararlı gezginler dışında herkesi caydırmaktadır.

Öyle ki Djado sitelerinin bulunduğu Chirfa Belediye Başkanı Sidi Aba Laouel, "2002'den beri hiç yabancı turist gelmedi." bile dedi.

• Kentin 2014 yılında altının keşfedilmesiyle bir tür nimet gerçekleşti. Batı Afrika'nın dört bir yanından gelen madenciler hayat ve biraz ekonomik soluklanma getirdi.

Antik çağlardan beri bölgede bulunan Sao, Kawar'da bilinen ilk sakinlerdi ve belki de ilk surları kurdular. Ancak hâlâ ayakta olan ksarlardan bazılarının palmiye çatıları vardır, bu da onların daha sonra inşa edildiğini düşündürtmektedir.

13. ve 15. yüzyıllar arasında Kanuri halkı bölgeye yerleşti. Vaha medeniyetleri, 18. ve 19. yüzyıllarda birbirini izleyen göçebe akıncı dalgaları - Tuaregler, Araplar ve son olarak Toubou - tarafından neredeyse yok edildi.

• 20. yüzyılın başlarında ilk Avrupalıların gelişi, işgalcilere karşı bir savunma olarak ksarların sonunun başlangıcı anlamına geliyordu -Fransız ordusu 1923'te bölgeyi ele geçirdi-.

• Bugün, Kanuri ve Toubou büyük ölçüde birbirine karışmıştır ancak bölgenin Mai olarak adlandırılan geleneksel liderleri Kanuri soyundan gelmektedir.

Sözlü tarihin bekçisi olmanın yanı sıra geleneğin otoritesi olarak da hareket ederler. Ancak bu bekçiler için bile pek çok şey bir sır olarak kalıyor.

Kaynak: Aljazeera